کابوس اقتصاد ایران

نویسنده: پدرام سلطانی، عضو و نایب رئیس سابق اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران

دیپلماسی ایرانی: جریان تدبیر کشور عجیب در سراشیبی افتاده و گویی همه چیز و همه کس دست به دست هم داده اند تا به تلخی ها و چالش ها بیافزایند. یکی از این داستان های تلخ، قصه FATF است. موضوعی که برای همه کشورهای دنیا، حتی آنهایی که با ما همسو و همراه پنداشته می شوند، یک چارچوب بانکی و مالی برای مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم است، برای ما بدل به جبهه مبارزه با امپریالیسم و هوادارانش شده است. گویی ماییم و دنیا، همه هم و غمشان را گذاشته اند که طرح توطئه علیه ما بریزند و ما را زمین بزنند. از مهمترین دلائلی که من را به شدت به آینده کشور بدبین و از اتفاقات پیش رو نگران می کند، این نگاه خودشیفته و بدسگال است.

با توجه به اینکه چند روز بیشتر فرصت تصمیم گیری را برای جلوگیری از سقوط ایران به لیست سیاه FATF نداریم، به عنوان یک هم وند بخش خصوصی که سال ها دست اندرکار تجارت خارجی است، هشدارهای خود را به افکار عمومی و اهل اندیشه می دهم.

ورود ایران به لیست سیاه FATF موجب خواهد شد که "همه کشورهای متعامل ما" ملزم به رعایت توصیه های این نهاد درباره معاملات با ایران شوند. این توصیه ها به زبان ساده موجب خواهد شد که بانک ها و مؤسسات مالی سراسر دنیا:

حساب های شرکت ها و اتباع ایرانی را ببندند، که می تواند حتی شامل ایرانیان مقیم در دیگر کشورها هم بشود.

از طرف حساب شدن با شرکت ها و بانک های ایرانی امتناع کنند و کار خود را با آنها متوقف کنند.

به مشتریان خود و شرکت های متعامل با ایران توصیه به توقف کارشان با ایران کنند و یا حساب های آنها را به واسطه این کار ببندند.

تراکنش ها را از حیث ارتباط با ایران به شدت و دقت بیش از پیش بررسی کنند و تمایل به انجام هیچ تراکنشی، حتی برای فروش غذا و دارو، به ایران نداشته باشند.

پیامدهای اتفاقات بالا چه می تواند باشد؟

ابتدا پاسخی به کسانی که می گویند، هم اکنون هم ما با بانک های دیگر کشورها تعاملاتی نداریم:

بخش بزرگی از تجارت ما با چند بانک کوچک در چین، هند، روسیه، عراق و ترکیه در حال انجام است. این بانک ها همکاری خود را با ایران به شدت کاهش می دهند و شاید حتی متوقف کنند. همچنین بخش بزرگ دیگری از تجارت ما از طریق صراف ها و با واسطه حساب هایی انجام می شود که ایرانیان، به نام خود یا دیگران، در بانک های کشورهای متعامل گشوده اند. این حساب ها هم با سرعت بیشتری بسته خواهند شد. شاید تنها کشورهایی که معاملات با آنها به صورت نقدی انجام می گیرد، مانند عراق و افغانستان، کمی از این مشکل مصون بمانند.

و اما پیامدها:

تجارت خارجی ما سخت تر و هزینه برتر می شود. یعنی به دنیا ارزانتر خواهیم فروخت و گرانتر خواهیم خرید.

درامدهای ارزی کشور کمتر و دسترسی به منابع ارزی خارج از کشور مشکلتر می شود. در نتیجه روند افزایش نرخ ارز شتاب بیشتری می گیرد.

کمیابی کالا در کشور محتمل می شود و این موضوع حتی شامل غذا و دارو نیز خواهد شد.

ایرانیان خارج از کشور، مانند دانشجویان، گرفتاری بیشتری در نقل و انتقالات ارزی پیدا خواهند کرد.

ریسک بلوکه شدن پول های مربوط به تجارت با ایران افزایش می یابد.

شرکت های خارجی کمتر و کمتر تمایل به کار با ایران  خواهند داشت.

موارد بالا منجر به تشدید گرانی، افزایش تورم و رکود بیشتر در اقتصاد کشور خواهد شد.

این یک تصویر ساده و کوتاه از پیامدهای ورود ایران به لیست سیاه است. نکته ای که مخالفان به آن بی توجهند این است که میزان پیروی بانک ها و مؤسسات مالی جهان از توصیه های FATF "به هیچ وجه" قابل مقایسه با دور گذشته حضور ایران در لیست سیاه نیست. در آن زمان چین، امارات، ترکیه، روسیه و بسیاری از کشورهای متعامل ما هنوز توصیه های این نهاد را به طور جدی اجرایی نکرده بودند.

دو سال پیش بیانیه ای در اتاق بازرگانی ایران، در تأیید ضرورت پیروی ایران از توصیه های این نهاد بین المللی، به رأی گذاشته شد. این بیانیه با قاطع ترین رأیی که در 8 سال حضور من در هیأت رئیسه اتاق به یک بیانیه داده شد، یعنی با بیش از 99 درصد آراء، به تصویب رسید. پس این سخن را سخن همه بخش خصوصی بدانید!

در پایان؛ چه با پذیرش و چه بدون پذیرش الزامات FATF، اقتصاد ایران روزهای سخت و بدی در پیش دارد و پذیرش الزامات تضمینی برای بهتر شدن شرایط اقتصاد ما نیست. اما بی گمان ورود به لیست سیاه، این سختی را چند برابر و سقوط اقتصاد ایران را پرشتابتر خواهد کرد. گفتیم که شاید اندیشه کنید.