هر آنچه باید درباره نیروی عظیم  موشکی ایران دانست

نویسنده: زاخاری کِک

دیپلماسی ایرانی: بازداری از تهدید توسط رقبا و دشمنان منطقه ای ایران را واداشته که درصدد تبدیل شدن به بزرگ ترین نیروی موشک بالستیک در خاورمیانه برآید. برنامه موشکی ایران در واقع از زمان شاه آغاز، اما در جریان جنگ ایران و عراق در جهت تهدید صدام حسین با حملات در خاک عراق تسریع شد. از آن زمان به بعد ایران برای ایجاد و توسعه زرادخانه ای وسیع از موشک های کروز و بالستیک با کشورهایی همچون لیبی، کره شمالی و چین همکاری کرده و نمونه های قابل توجهی ساخته است که در ادامه به طور دقیق تر مورد بررسی قرار می گیرند.

سری شهاب 

ستون فقرات نیروهای موشکی ایران سری شهاب از موشک های بالستیک کوتاه برد هستند که عمدتا با سوخت مایع حرکت می کنند. در این سری سه نوع موشک وجود دارد: شهاب 1، شهاب 2 و شهاب 3. شهاب 1 اولین موشکی بوده که ایران به آن دست یافته و طراحی آن  بر اساس موشک «اسکاد بی» شوروی است. طبق گزارش ها، ایران ابتدا این نوع موشک را از لیبی و احتمالا سوریه خریداری کرده، اما کره شمالی تامین کننده اصلی بوده است. باز هم طبق گزارش ها، برد شهاب 1 به 285 تا 330 کیلومتر می رسد و می تواند کلاهکی با وزن حدودی هزار کیلومتر را حمل کند. تصور بر این است که ایران حدود 300 موشک شهاب 1 دارد.

موشک بعدی که ایران احتمالا از طریق کره شمالی به آن دست یافته، شهاب 2 است. طراحی این موشک بر اساس «اسکاد سی» صورت گرفته و برد آن به حدود 500 کیلومتر می رسد و قابلیت حمل تا وزن 770 کیلوگرم را دارد. ایران اولین مرتبه شهاب 2 را در سال 1998 مورد آزمایش قرار داد. این موشک دست کم از سال 2004 عملیاتی شده است. ایران تنها حدود 100 تا 170 فروند از این موشک را از کره شمالی خریداری کرده، اما اکنون توانایی تولید انبوه آن را دارد.

مهم ترین موشک های این سری شهاب 3 به شمار می رود که آن هم با سوخت مایع کار می کند. شهاب 3 اولین موشک بالستیک میان برد ایران است که بسته به وزن بار آنها، قابلیت طی کردن هزار تا 1300 کیلومتر را دارند. وزن باری که می توانند حمل کنند از 760 تا 1200 کیلوگرم است. تصور عمده بر این است که شهاب 3 بر مبنای موشک های «نو دانگ 1» کره شمالی ساخته شده که خود آنها اساسا الگوبرداری از فناوری شوروی بوده اند. بر خلاف دیگر موشک های شهاب، شهاب 3 یک موشک دو مرحله ای است. اولین نمونه موشک در سال 1998 مورد آزمایش قرار گرفته، اما به دلیل عدم موفقیت تا سال 2003 عملیاتی نشده است. هنوز معلوم نیست که ایران دقیقا چند موشک شهاب 3 دارد. دلیلش هم این است که برخی از انواع این موشک با نام های متفاوتی همچون عماد و قدر معرفی شده اند. این احتمال وجود دارد که برخی از انواع این موشک با سوخت جامد کار کنند که در این صورت بردی بین 1500 تا 1800 و احتمالا حرکت در ارتفاع 200 کیلومتری را خواهند داشت.

سری فاتح

موشک های سری فاتح نمونه های مشابه موشک های سری شهاب هستند که با سوخت جامد کار می کنند. فاتح 110 و فاتح 331 کوتاه برد و احتمالا دقیق تر از نمونه های سری شهاب هستند. ایران ساخت فاتح 110 را در سال 1995 آغاز کرد و اولین آزمایش این موشک در ماه مه 2001 انجام شد. این موشک که برد آن حدودا 210 کیلومتر است، در سال 2004 عملیاتی شد. فاتح 331 بردی حدودا 500 کیلومتری و دقتی بالاتر از فاتح 110 دارد و تصور بر این است که از سال 2015 عملیاتی شده. وزارت خزانه داری ایالات متحده شرکت های چینی را به کمک به ایران در توسعه موشک های سری فاتح متهم کرده است.

ایران سال گذشته از یک بخش جدید در خانواده فاتح به نام ذوالفقار رونمایی کرد. به گفته مقامات ایران برد ذولفقار به 700 کیلومتر می رسد. دارد. طبق ادعای رسانه اطلاعات و تحلیل امنیتی و دفاعی «آی اچ اس جینز»، ذولفقار از نظر اندازه و شکل مشابه فاتح 110 است، اما سیستم هدایت آن از نو طراحی شده و ظاهرا به دماغه موشک نزدیک تر است. ایران اعلام کرده که در حمله اخیر در سوریه از موشک های ذولفقار استفاده کرده، اما اسرائیل مدعی است که موشک ها از نوع شهاب 3 بوده اند.

سجیل

موشک بالستیک میان برد سجیل همتای شهاب 3 است که به جای سوخت مایع، با سوخت جامد کار می کند. روند ساخت این موشک طبق گزارش ها از اواخر دهه 1990 آغاز شده، اما تا سال 2008 از آن رونمایی نشده است. اگرچه سجیل یک موشک با طراحی ایرانی است، اما احتمالا در ساخت آن از کمک چینی ها استفاده شده است و برخی مفسران آن را با موشک های «دی اف 11» و «دی اف 15» مقایسه می کنند. ایران اعلام کرده که چندین نوع از این موشک دارد و تحلیل گران معتقدند که برد سجیل 3 به چهار هزار کیلومتر می رسد.

خلیج فارس

ایران برای تقویت استراتژی بازدارندگی خود علیه ارتش آمریکا در خلیج فارس، موشک بالستیک ضد کشتی ساخته و آن را خلیج فارس نامیده است. این موشک اساسا بر مبنای فاتح 110 طراحی شده و برای اولین بار در سال 2011 مورد آزمایش قرار گرفته است. به گزارش رسانه های ایران این موشک مافوق صوت که دارای کلاهک 650 کیلوگرمی است، به سیستم هدف گیری دقیق و پنهان شونده از روی رادار مجهز است. 

نتیجه

موشک های یاد شده را به هیچ وجه نمی توان فهرست کاملی از موجودیت در زرادخانه موشکی ایران است که شامل تعدادی موشک کروز نیز می شود، دانست. با این حال، همین مرور کلی می تواند معرفی برخی از مهلک ترین قابلیت های ایران را به نمایش بگذارد. موشک های بالستیک همچنان در صدر استراتژی بازدارنده ایران هستند که استفاده از نیروهای نیابتی و جنگ های دریایی نامتقارن را نیز شامل می شود. فرماندهی مرکزی ایالات متحده به ویژه در میانه تشدید تنش ها بین واشنگتن و تهران باید مراقب توانایی موشکی ایران باشد.

منبع: نشنال اینترست / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34