جنگ طلبی های اسرائیل و آمریکا علیه ایران به عراق رسید؟

طلا تسلیمی، روزنامه نگار و تحلیلگر مسائل بین الملل

دیپلماسی ایرانی: نزدیک به یک سال و نیم از عقب نشینی دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، از توافق هسته ای ایران می گذرد و به نظر می رسد که تنش ها بین تهران و واشنگتن به بیشترین میزان در تاریخ انقلاب اسلامی افزایش یافته است. اما تنش ها تنها به ایران و آمریکا محدود نمی شوند و کل منطقه خلیج فارس را در بر گرفته است: در چند ماه گذشته شش حمله به تانکرهای نفتکش در دو ماجرای جداگانه صورت گرفته، به خط لوله نفتی عربستان سعودی حمله شده و چند حمله تلافی جویانه نیز در خاک عراق رخ داده است. جدیدترین حمله این چنینی که عوامل آن هنوز به طور قطعی مشخص نشده اند، انفجار در انبار مهماتی در منطقه الدوره در جنوب بغداد بوده که طبق گزارش ها، 13 کشته برجا گذاشته است. پایگاه شاهین (صقر) محل نگهداری سلاح های نیروهای پلیس فدرال عراق و عمدتا نیروهای شیعه حشد شعبی (نیروهای بسیح مردمی) به شمار می رفته که از متحدان و تحت حمایت ایران است و در جنگ علیه داعش در کنار نیروهای نظامی عراقی جنگیده است.

دولت عراق تا کنون از نشانه رفتن انگشت اتهام به سمت آمریکایی ها یا اسرائیلی ها خودداری کرده، اما شماری از منابع رده بالای عراقی یکی از این دو را در انفجار 12 آگوست مقصر می دانند. این احتمال وجود دارد که معرفی اسرائیل یا ایالات متحده به عنوان عامل حمله صرفا با هدف کسب وجهه اجتماعی و جلب حمایت سیاسی صورت گرفته باشد، اما باز هم می تواند دولت عادل عبدالمهدی را در شرایط دشواری قرار دهد. نخست وزیر عراق روز سه شنبه از محل انفجار دیدن کرد و به تحقیقات درباره علت انفجار دستور داد و ارتقاء شرایط ایمنی برای همه نیروهای مسلح به منظور جلوگیری از اتفاقات این چنینی را خواستار شد. 

دولت عبدالمهدی از زمان روی کار آمدن با چالش ایجاد توازن بین روابط با دو متحد اصلی خود یعنی ایران و ایالات متحده و در عین حال، ممانعت از تبدیل شدن عراق به صحنه درگیری این دو مواجه بوده است.

شبکه العربیه متعلق به عربستان سعودی مدعی شده که نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و حزب الله لبنان در این انفجار آسیب دیده اند و همچنین ادعا کرده که اندکی پیش از حمله، یک محموله از موشک های بالستیک ایرانی وارد انبار شده است. ارتش عراق اعلام کرده که حمله از طریق هواپیمای بدون سرنشین صورت گرفته است. انهدام یک هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی در نزدیکی پایگاه، چند روز قبل از این حمله و اینکه انفجار در فاصله زمانی اندک از حمله خمپاره ای در منطقه سبز رخ داده که سفارت ایالات متحده در آن واقع است، احتمال دست داشتن آمریکایی ها را در آن افزایش می دهد. با این حال، واشنگتن تا کنون هر گونه اطلاعی از حمله را رد کرده است. 

در همین حال، روزنامه الجریده کویت به نقل از منبعی در ایران نوشته که تحقیقات اولیه حاکی از آن است که اسرائیل پشت حمله بوده و هواپیمای بدون سرنشین اسرائیلی از پایگاه ایالات متحده در سوریه، پایگاه در جنوب بغداد را هدف گرفته است. یک منبع امنیتی عراقی هم به الشرق الاوسط، روزنامه عربی زبان چاپ لندن، گفته که اسرائیل پشت حمله بوده است: «همه شواهد به اسرائیل برمی گردند که احتمالا با حمایت ایالات متحده سعی دارد آنچه را در سوریه در رابطه با هدف گرفتن نیروها و منابع ایرانی آغاز کرده است، در عراق تکمیل کند.» گزارش ها از حملات هوایی گسترده اسرائیل علیه منابع ایرانی در سوریه حکایت دارند. مقامات اسرائیل همچنین گفته اند که عراق را پایگاه جدید تلاش های تحت حمایت ایران علیه خود می دانند. مقام امنیتی عراقی در ادامه به شرق الاوسط گفته: «واضح است که ما در میانه یک جنگ واقعی میان ایالات متحده و اسرائیل علیه ایران مانده ایم. به وضوح دو کشور عراق را به عنوان صحنه جنگ اعلام نشده خود انتخاب کرده اند.»

در حقیقت، جدای از انفجار اخیر در انبار مهمات منتسب به حشد الشعبی شواهد دیگری هم وجود دارد که نگرانی ها درباره تبدیل شدن عراق به صحنه جنگ ایالات متحده و اسرائیل علیه ایران را تشدید می کند. دولت ترامپ در ماه مه به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برچسب «گروه تروریستی خارجی» زد و مجلس ایران هم در اقدامی تلافی جویانه نیروهای آمریکایی در منطقه را تروریست خواند. از همان زمان، نگرانی هایی درباره امنیت نیروهای ایالات متحده در منطقه مطرح شد. ایران با علم بر اینکه هر گونه اقدام مستقیم علیه این نیروها جرقه جنگی تمام عیار خواهد بود، تا کنون تنها به هدف گرفتن یک هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی نقض کننده حریم هوایی اش بسنده کرده است. ترامپ هم که در میانه وعده های انتخاباتی خود از خاتمه دادن جنگ های بی پایان ایالات متحده در خاورمیانه سخن گفته، در لحظات آخر از حمله هوایی تلافی جویانه علیه ایران عقب نشینی کرده است. این رویکرد ترامپ به سرخوردگی مایک پومپئو، وزیر امور خارجه، و جان بولتون، مشاور امنیت ملی انجامید که به دنبال حمله نظامی به ایران هستند. البته بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، هم که به شدت در تلاش است تا از منابع آمریکایی برای هدف گرفتن دشمن دیرینه خود یعنی ایران استفاده کند، چندان از رویکرد جدید دولت ترامپ و پیشنهادهای آن برای مذاکره راضی نیست. 

اکنون این نگرانی وجود دارد که عناصر جنگ طلب در داخل و خارج از آمریکا بخواهند از حملات اسرائیلی علیه نیروهای متحد ایران در عراق و تحریک این نیروها به واکنش، به عنوان بهانه ای برای شروع جنگ استفاده کنند. دولت ایالات متحده پیشتر اعلام کرده است که به دنبال جنگ با ایران نیست، اما در صورت حمله ایران به منافع و نیروهای آمریکایی در منطقه از واکنش اجتناب نخواهد کرد. واشنگتن همچنین اعلام کرده است که اقدام نیروهای متحد تهران را نیز به مثابه اقدام مستقیم نیروهای ایرانی در نظر می گیرد.