ایران به دنبال گران شدن قیمت نفت

نویسنده: ایلای اُکِن

دیپلماسی ایرانی: در اوایل انقلاب اسلامی ایران آیت الله روح الله خمینی، رهبر فقید انقلاب، گفت: «آمریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند.» اکنون 40 سال از آن زمان گذشته و تنش ها بین دشمنان قدیمی دوباره شدت گرفته؛ اما این مرتبه، وقتی مساله به بازارهای نفت می رسد، این ایران است که گزینه های محدودی دارد.

تنش ها در چند هفته گذشته با سرعتی خیلی بالا و در نتیجه اتفاقاتی همچون هدف گرفته شدن هواپیمای جاسوسی بدون سرنشین ایالات متحده توسط ایران و تصمیم دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده، به لغو حمله به چند هدف ایرانی در آخرین دقایق، تشدید شدند که همگی به این معنا هستند که سطح عدم اطمینان به شدت بالاست.

اما کارشناسان ایران و تحلیلگران بازار معتقدند که جمهوری اسلامی از روی نومیدی و برای به دست آوردن اهرم فشار عمل می کند و به هر اقدامی برای ایجاد اختلال در جریان نفت برای چندین روز یا چند هفته دست خواهد زد.  در چند روز گذشته قیمت نفت افزایش یافت و نفت خام برنت که یک شاخص جهانی به شمار می رود، بشکه ای 65 دلار معامله شد. اما این قیمت همچنان خیلی پایین تر از قیمت نفت در فصل بهار است.

این اتفاق برای ترامپ خبر خوبی است. اظهارات اخیر او هم نشان می دهد که خودش از ارتباط تنگاتنگ قیمت بنزین و میزان محبوبیت رئیس جمهوری کاملا اطلاع دارد. اما خبر بد این است که دلیل اینکه قیمت نفت در نتیجه تنش های اخیر بین واشنگتن و تهران افزایش نیافته، این است که بازار بیشتر نگران تنش های بین ایالات متحده و چین و احتمال رکود اقتصادی جهانی است که می تواند قیمت نفت را به شدت بالا ببرد.

اخیرا چندین حادثه صنعت نفت جهانی را تحت تاثیر قرار داده اند: انفجارهایی که به شش تانکر نفتکش آسیب رسانده اند که البته آمریکا ایران را عامل آنها می داند؛ حملات موشکی در نزدیکی ساختمان محل سکونت کارکنان «اکسون موبیل» در عراق که سه زخمی بر جا گذاشتند؛ و حمله ماه گذشته حوثی های تحت حمایت ایران در یمن به خط لوله بزرگ سعودی. فیل فلین یک تحلیلگر ارشد بازار نفت در «پرایس فیچرز گروپ» گفت: «آنها لجام گسیخته عمل می کنند. فکر می کنم درمانده شده اند. فکر می کنم خشمگین هستند.»

اما به عقیده کارشناسان، انجام اقدامی به بزرگی بستن تنگه هرمز که حدود یک پنجم از محصولات نفتی مصرفی سراسر جهان از آن می گذرد، به ضرر ایران تمام می شود و واکنشی گسترده در پی خواهد داشت و جهان را در برابر ایران متحد خواهد کرد. یوجین گلز، استادیار علوم سیاسی در نتردام که بر قابلیت های نظامی و نفتی در تنگه هرمز متمرکز است، در این باره گفت: «این آرماگدون نیست. نمی تواند آسیب جبران ناپذیری در پی داشته باشد. یک ضربه خوب می تواند ناراحت کننده باشد؛ اما فاجعه به بار نخواهد آورد.» بستن تنگه هرمز یا یک حمله گسترده یا حمله سایبری به تاسیسات نفتی به طور قطع در تامین نفت جهانی اختلال ایجاد خواهد کرد. ایالات متحده و دیگر کشورها مجبور می شوند انتقال نفت را از طریق خط لوله ها انجام دهند و ممکن است آمریکا از ذخایر نفت اسراتژیک وزارت انرژی استفاده کند. اما کارشناسان معتقدند که احتمال قوی تر این است که یا ایران و ایالات متحده درصدد کاهش تنش ها برآیند و یا ایران به حملات کوچک تر نامتقارن و پنهانی ادامه دهد.

در تلافی کمپین «اعمال فشار حداکثری» ترامپ، ایران سعی دارد از موضع اقتصادی به ایالات متحده ضربه بزند. فرانک وراسترو، معاون ارشد در مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی، گفت: «آنها در حال تلاش برای تغییر وضعیت خود برای مذاکره هستند، چون در موقعیت بدی گیر کرده اند.» 

اهداف ایران می تواند تلاش برای به دست آوردن اهرم فشار بهتر، نشان دادن قدرتش به مردم این کشور و نشان دادن این باشد که آمریکا نمی تواند بدون اینکه بسوزد با آتش بازی کند. اما این احتمال هم وجود دارد که ایران بخواهد خلاء های به وجود آمده در بودجه خود در نتیجه کاهش شدید صادرات نفتی را از طریق فروش نفت به قیمتی بالاتر، جبران کند. مایکل روبین، یکی از محققین موسسه محافظه کار «امریکن کانزروتیو» گفت: «اگر آنها احساس کنند که به دلیل تحریم ها سرشان کلاه رفته و نمی توانند قیمت حقیقی نفت را دریافت کنند، آنگاه یک راه برای جبران این مساله بالا بردن قیمت نفت خواهد بود.»

منبع: پولیتیکو مگزین / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34