سفر عمران خان به تهران، فرصتی کوچک اما ارزنده

دیپلماسی ایرانی: شب گذشته عمران خان، نخست وزیر پاکستان وارد مشهد شد و از آن جا به تهران آمد. وی گفته بود اول به مشهد می رود تا ضمن کسب اجازه از حضرت امام رضا (ع) سفرش به ایران پربرکت باشد. 

ایرانی ها مدت زیادی است که منتظر آمدن عمران خان هستند. سال گذشته که او انتخاب شده بود، محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان دو بار به پاکستان رفت و اولین مقام خارجی بود که به محض انتخابش به نخست وزیری پاکستان با او دیدار کرد. در پی این سفرها انتظارات از عمران خان نزد ایرانی ها بالا گرفت و بسیاری انتظار آغاز دوران طلایی روابط ایران و پاکستان را داشتند. از آن جا که گفته می شد عمران خان شیعه مذهب است یا تمایلات شیعی دارد، انتظارات از او بیش از پیش افزایش یافت. اما عمران خان به ایران نیامد. او نخستین سفرش را به ابوظبی و سپس ریاض اختصاص داد. بعد از چند بار سفر خود و مقامات دولتش به این کشورها، مقامات ارشد این کشورها از جمله محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی به اسلام آباد سفر کرد و قراردادهای تجاری مهمی میان دو کشور امضا شد. قراردادهایی که با توجه به وضعیت سخت اقتصادی پاکستان، این کشور به این قراردادها نیاز مبرمی دارد. حجم کمک های اقتصادی و قراردادهای مالی امارات و عربستان (دو کشور متحد عربی که این روزها هماهنگ با یکدیگر در پرونده های منطقه ای عمل می کنند) با پاکستان در حدود 50 میلیارد دلار تخمین زده می شود. 

از سوی دیگر سال گذشته ما شاهد تنش های مرزی با پاکستان بودیم و مرزبانانمان توسط تروریست ها ربوده شدند. این مساله سبب شده بود تا انتظاراتی که از عمران خان می رفت، با توجه به شعارهایی که در انتخابات در تحکیم روابط با ایران سر داده بود، همگی از بین برود. در آن موقع خیلی ها پاکستان را به هم دستی با عربستان سعودی و امارات متحده عربی متهم می کردند. می گفتند با توجه به حجم کمک هایی که عربستان و امارات به پاکستان کرده اند، طبیعی است که از اسلام آباد انتظار داشته باشند در خط خصومت با تهران حرکت کند. البته دولت پاکستان به تهران اطمینان داد که به هیچ وجه اجازه نخواهد داد که از خاک پاکستان امنیت ایران به خطر بیفتد.

بعد از تمامی این تحولات و در حالی که انتظار می رود عمران خان در خط عربستان سعودی و امارات متحده عربی حرکت کند و همچنین با توجه به اخباری که گفته می شود او توسط نهادهای امنیتی و نظامی دوره شده، عمران خان به تهران آمده است. انتظار نمی رود سفر او به تهران چیزی را تغییر دهد یا باعث چرخش اسلام آباد به سوی تهران شود، که چنین تصوری اگر باشد خیلی ساده انگارانه است. 

هفته گذشته با یکی از کارشناسان وزارت امور خارجه درباره سفر عمران خان به ایران صحبت می کردم. به او گفتم با توجه به وقایع سال گذشته و افتادن نخست وزیر پاکستان در دامن عربستان و امارات آیا بهتر نیست این قدر سفر عمران خان را بزرگ جلوه ندهیم؟ گفت: «در وضعیت کنونی فکر می کنی آیا ما می توانیم همسایگانمان را نادیده بگیریم؟» گفتم چه فایده که آنها در خط دشمنان ما هستند. گفت: «تو به من بگو در وضعیت فعلی غیر از همسایگانمان چه کسی سر سازش با ما دارد؟ امریکا که خصومت را به اوج رسانده. تکلیف اروپا هم که روشن است، برایمان چاره ای جز کشورهای همسایه نمی ماند.» گفتم با وجود فشارهای امریکا و عربستان کشورهایی مثل پاکستان که به شدت از سوی آنها تحت فشار هستند چه کمکی می توانند به ما بکنند؟ گفت: «همین که در بحث های امنیتی به ما کمک می کنند خیلی مهم است. ما می توانیم روی بازارهای آنها کار کنیم. هر چه باشد بسیاری از مشکلاتی که ما با کشورهای دیگر داریم با کشورهای همسایه نداریم.» گفتم: «با توجه به حجم کمک هایی که کشورهایی مثل عربستان و امارات به پاکستان می کنند آیا فکر می کنید پاکستان می تواند کاری برای ما بکند؟» جواب داد: «آیا چاره دیگری داریم؟ پاکستان کشوری است که مشکلات اقتصادی فراوانی دارد، آیا ما می توانیم به آن کمک کنیم؟» بعد صحبت ما به جاهای دیگر کشیده شد که ربطی به این مطلب ندارد.

دیدم حرفش درست است. در وضعیت کنونی که به گفته برخی منابع آگاه امریکا در 55 کشور دنیا سفارت خانه های خود را علیه ما فعال کرده و تمرکزش بیش از همه روی جنگ اقتصادی علیه ماست، باید این فرصت ها را غنیمت شمریم، هر چند کوچک باشند. به ویژه که با همسایگان هم مرز هستیم و این موضوع به طور مستقیم با امنیت ما ارتباط دارد. موضوع فقط اقتصادی نیست. دشمنان ما روی ضربه های امنیتی نیز حساب کرده اند و این موضوع را نیز به انحای مختلف بارها بیان کرده اند. کما این که در سال گذشته ما حادثه تروریستی چابهار و اهواز را داشتیم که به ما نشان داد موضوع همکاری با کشورهای همسایه برای ما فقط موضوع اقتصادی نیست بلکه از لحاظ امنیتی نیز اهمیت به سزایی دارد.