سفر ظریف به عراق و پیام هایی که به همراه داشت

نویسنده: کافی علی، روزنامه نگار عراقی

دیپلماسی ایرانی: نشست هلسینکی که میان دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا و همتای روسی او، ولادیمیر پوتین برگزار شد، زمانی منعقد شد که رئیس جمهوری امریکا پذیرفت که به حضور نظامی امریکا در سوریه پایان دهد. اما هم زمانی حضور مایک پمپئو، وزیر امور خارجه امریکا و همتای ایرانی اش، محمد جواد ظریف در بغداد، به نظر می رسد نخستین نشانه های حل اختلافات روسیه و امریکا بر سر پرونده ایران باشد. 

پیام غیردوستانه ای که مایک پمپئو به بغداد آورد، شامل فهرستی از شروط امریکا بود که به دولت جدید عراق تحمیل می کرد که از منظومه سیاسی ایران در منطقه خارج شود. اما شاید سفر ظریف به عراق برای بحث و مناقشه او با رهبران گروه ها و احزاب وابسته به ایران در این کشور بر سر این شروط بود، علاوه بر آن شاید دو طرف به دنبال ایجاد چارچوب دیپلماتیک جدیدی بودند که تسلط سیاسی و اقتصادی ایران بر عراق را تضمین کند، به ویژه بعد از آن که گروه های مسلح وابسته به ایران، در آستانه انحلال قرار گرفته اند و بسیاری از افراد وابسته به ایران از فرایند سیاسی این کشور کنار گذاشته شده اند. 

این بار سفر ظریف و هیئت سیاسی و اقتصادی همراه او با سفر به شهر نجف اشرف و ملاقات با آیت الله سیستانی، آن طور که بعد از امضای توافق هسته ای با ایالات متحده و اتحادیه اروپا سفر کرده بود، آغاز نشد، بلکه وی سفرش را با دیدار با سید عمار حکیم آغاز کرد. دیدارها و ماهیت گفت وگوها بیانگر مواضع ایران در برابر آن دسته از گروه های دینی بود که با سیاست های ایران و تلاشش برای رساندن نیروهای وابسته به خود به قدرت اختلاف دارند. ظریف در دیدار با حکیم خطاب به او گفت: «شما از خاندانى هستید که از رحم ملت عراق زاییده شده اید و هر کس همانند شما مسئولیتی را می‌پذیرد بی‌شک با تخریب و اهانت روبه‌رو می‌شود. ما شما را کلمه عراق و عمق استراتژیک آن می‌دانیم.»

از زمان اشغال امریکا خانواده حکیم اکثرا مسئولیت تنظیم روابط میان ایالات متحده و ایران را بر عهده داشته است. شاید توئیت سید عمار حکیم بعد از دیدارش با ظریف بیانگر موضع ایران بر سر چگونگی تکمیل کابینه باشد. 

سید عمار حکیم در توئیتر خود بر لزوم تکمیل دولت و تغییر بعضی از وزرا تاکید کرد، همچنین ضرورت از بین بردن دولت عمیق [موازی] را خواستار شد. شاید اظهارات حکیم را زمانی بهتر بتوانیم درک کنیم که خبر خواسته واشنگتن از عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق برای انحلال شماری از گروه های مسلح منتشر شد. اگر از همین جا به نشست هلسینکی بازگردیم، در می یابیم که در آن نشست رئیس جمهوری روسیه مواضع حمایتی اصولی خود را از ایران بیان داشت و از خروج امریکا از توافق هسته ای ابراز نگرانی کرد. در این صورت شاید روسیه توانسته باشد ایران را قانع کند که بعضی از شروط امریکا را بپذیرد و به خروج نظامی از سوریه و دست برداشتن از عراق تن دهد.  

شکی نیست که آن چه در عراق و امور سیاسی مربوط به آن می گذرد را نمی توان کاملا ساخته و پرداخته دولت ایران دانست، اما شاید سفر ظریف از شمال به جنوب عراق و دیدارش با گروه ها و احزاب سیاسی و حتی رهبران قبایل و گروه های دینی را بتوان این گونه تفسیر کرد که ایران تصمیم گرفته در برابر طوفان حملات امریکا به خصوص بعد از عقب نشینی نیروهای امریکایی از سوریه و تمرکزشان بر پایگاه عین الاسد در الانبار خود را کنار بکشد تا کمترین آسیب را از این طوفان بی منطق متحمل شود. 

منبع: العرب / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11