آشنا: اتحاد نانوشته اسرائیل و تعدادی از کشورهای پیرامونی تهدیدی حیاتی برای امنیت منطقه است

دیپلماسی ایرانی: حسام الدین آشنا، رئیس مرکز مطالعات استراتژیک ریاست جمهوری در سومین کنفرانس امنیتی تهران، با موضوع «صلح و ثبات در غرب آسیا؛ یک منطقه، یک سرنوشت» گفت: «امروز به رغم خروج آمریکا از برجام کسی از این کشور حمایت نمی کند و کسی دیگر نگران فعالیت های هسته ای ایران نیست، چه‌ حامیان و طرفداران برجام و چه مخالف و منتقد آن، می توانیم شهادت دهیم که اکنون برجام سرمایه ای ارزشمند برای صلح و آرامش منطقه است. برجام مهر داغ تسلیحات هسته ای را از پیشانی جمهوری اسلامی پاک کرد. خروج امریکا بیش از همه امریکا را منزوی کرد و همه این کشور را در قبال خروج از این توافق بزرگ بین المللی مورد انتقاد قرار دادند و کنار ایران ایستادند.»

وی در سخنرانی خود با تاکید بر اینکه صلح سازی ایران به برجام محدود نمی شود، خاطرنشان کرد: ما با کمک روسیه و با حمایت ارتش سوریه مانع فروپاشی و تجزیه این کشور شدیم. این تجزیه می توانست سرآغاز مداخله ها و تهاجم های ویرانگر باشد. پاسخ مثبت به دعوت دولت سوریه برای حمایت از آن کشور در برابر توطئه های خارجی مبتنی بر یکی از اصول اساسی سیاست های منطقه ایران است. ایران براندازی نظام های سیاسی مستقر در منطقه را به روش شورش های مسلحانه، مداخله خارجی و شیوه های غیر دموکراتیک و بیرون از صندوق‌های رأی برنمی‌تابد، نه تنها در سوریه بلکه نسبت به همه کشورهای منطقه هم همین اصل را دنبال می‌کنیم.»

وی اصل دوم سیاست منطقه ای را مخالفت با خشونت با مردمی دانست که می‌خواهند سهمی عادلانه در تعیین سرنوشت خود داشته باشند، فارغ از اینکه چه کسانی اعتراض می کنند و چه کسانی سرکوب می‌کنند، سرکوبگران مورد انتقاد ما هستند، چنانکه سرکوب معترضان بحرینی و یمنی مورد تأیید ما نبوده و اگر چنین رفتارهایی در سوریه، عربستان و عراق هم صورت بگیرد نباید مورد تایید ما باشد.

آشنا به سیاست اعتدال دولت جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد و گفت: «سیاست اعتدال ما در منطقه، ایجاد تعادل میان این دو اصل است نه به دخالت خارجی و نه به سرکوب داخلی که راه را برای مداخله خارجی باز کند و امیدها را به آن سوی مرزها روانه کند. ممکن است به اقتضای زمان یا مکان گاهی این تعادل را با برتری دادن یکی بر دیگری از دست داده باشیم، اما این عدم تعادلِ موقتی سیاست‌های اصولی ما را در بلند مدت تحت الشعاع قرار نخواهد داد.» 

وی با بیان اینکه شکست نظامی خلافت خون و جنون پیروزی دیگر ما است، گفت: «بدون جانفشانی کهنه سرداران و جوانمردان این پیروزی به دست نمی‌آمد، این فقط ما نیستیم که مدیون رشادت ها و شهادت های این دلاوران هستیم، تمام منطقه مدیون همت والای این اسوه های شرف، غیرت و شجاعت است. مدافعان حرم نه تنها از حرم زینب کبری که از حریم امن اسلام دفاع کردند، آنها نه برای دفاع از یک نظام سیاسی بلکه برای دفاع از حرمت زنان و دختران به اسارت رفته آشیانه های ویران شده و کودکان آواره شده جنگیدند. آنان اجازه ندادند مسجد دمشق به مسجد موصل دیگری تبدیل شود.»

آشنا سپس به خسارت‌های جنگ در سوریه و یمن و عراق اشاره کرد و گفت: «به گزارش سازمان ملل بیش از ۵۰۰ هزار نفر در سوریه کشته و نیمی از ملت آواره شدند و در یمن بیماری و گرسنگی جان انسان‌ها را می‌گیرد و در عراق رسوبات سال‌های تاریک به شکل شکاف سنی و شیعه حتی در غیاب داعش بر قلب ها و ذهن ها برجای مانده است.»

وی در ادامه سخنانش به سوء استفاده های رژیم صهیونیستی از وضعیت کنونی منطقه اشاره کرد و گفت: «در این نیمه تاریک چگونه می‌توان رژیم صهیونیستی را ندید و سرخوش تر از همیشه بر بام اختلاف‌ها و رقابت های درون تمدن اسلامی ایستاد. رژیم اشغالگر قدس که در استمرار جنگ های منطقه خود را تنها برنده منازعات می‌دانست، اکنون نمی‌تواند شادی شیطانی و جنگ افروزانه خود را پنهان کند و آشکارتر از هر زمان در راستای تجزیه طلبان سوریه و عراق ایستاده است. امروز همان نیروی شیطانی برجام ستیزی جهانی خود را با صلح ستیزی منطقه ای در هم آمیخته است. بی شک اتحاد ناگفته و نانوشته میان اسرائیل و تعدادی از کشورهای پیرامونی تهدیدی حیاتی برای امنیت منطقه است آنان که دیروز پای اسرائیل را به منطقه باز کردند و امروز دست دوستی به سوی او دراز کردند، بدانند امت اسلام آن پا و این دست را خواهد شکست. امروز باید ببینیم چگونه می توانیم این معادله شوم را وارونه کنیم و چگونه می توانیم بر دشمن شناسی انحرافی و تکفیری که می گوید ایران دشمن نزدیک است و اسرائیل دشمن دور غلبه کرد، چگونه می توان آنکه تعرض به سفارت را به معنای فتح یک نبرد تلقی می کند، بیدار کرد؟ این دشمن شناسی انحرافی اگرچه در پس ظاهری اسلامی و انقلابی پنهان شده اما می‌توان منشأ آن را در تئوری های امنیتی آمریکا و اسرائیل جستجو کرد.»

وی در ادامه افزود: «اخیراً گفته اند که اگر آمریکا نبود ظرف یک هفته مردم در عربستان سعودی به فارسی سخن می گفتند دروغ می گویید، برادران عرب ما را تحقیر نکنید، آنان را از برادران مسلمان ایرانی خود نترسانید. ما ملت های منطقه زبان تفاهم با یکدیگر را به خوبی بلدیم. البته اگر امریکا مداخله نمی کرد ملت های ما به هم نزدیکتر بودند و دولت‌های ما همکاری بیشتری داشتند، این توطئه گران چنان ما را به خلسه کشانده‌اند که از یاد برده ایم منطقه ما در هم تنیده تر از آن است که بتوان منطقه را دور زد یا از فراز منطقه راهی میان بر برای تعامل با جهان یافت. منطقه قوی‌تر به جای قویترین در منطقه پاسخی نیرومند در مقابل این القائات شیطانی است.»

وی با بیان اینکه راه دولت و ملت ما تعامل سازنده با جهان که مطالبه مردم ما در پای صندوق‌های رای بود، از خلال صلح سازی و همسایه داری در منطقه حاصل می‌شود، گفت: «این در هم تنیدگی است که به ما حکم می کند که بگوییم حق تعیین سرنوشت در پای صندوق‌های رای در دمشق و حلب و قدس جدا از تعیین حق سرنوشت در استانبول و تهران و هریک از پایتخت های منطقه نیست.  باید سازی را از خویش و خویشتن سازی را از خویشتنداری آغاز کنیم، پیش از آنکه منطقه را بسازیم باید منطقی بسازیم جنس یک هویت و دغدغه منطقه ای که درون هر یک از خویشتن های فردی و جمعی ما لانه کرده باشد. ما ملتی هستیم که در انتخابات خود به آزادی و امنیت رای دادیم و در امتداد همین مطالبه داخلی می‌توانیم همسو با جامعه جهانی در کنار مردم جنگ‌زده منطقه بایستیم و آنچنان که شایسته یک نمایندگی ملت متمدن است از فرایند اعتدال‌گرایی منطقه تا رسیدن به صلح دفاع کنیم. اعتدال گرایی ما برخاسته از یک فرآیند عمیقا مردم‌سالارانه است و به آن وابسته خواهد ماند. ملت ما به برنامه ای رای داد که به گسترش نهادهای مدنی به عنوان بازوی توسعه سیاسی و جلب مشارکت مردم در اداره کشور احترام به حقوق و آزادی های حقوق قانونی در سایه اجرای منشور حقوق شهروندی و تقویت کیفی احزاب سیاسی را سرلوحه خود قرار داده است. بر همین اساس است که در منطقه نیز از پیوند میان صلح و صندوق سخن می گوییم. در برنامه ای که ملت ما به آن رای داده از ضرورت گسترش همکاری های فرهنگی، آموزشی و پژوهشی در سطح جهان با اولویت کشورهای منطقه سخن رفته است. دولت اعتدالی ما در پیشگاه ملت ایران خود را موظف به برون گرا و تعامل با اقتصاد جهانی و اقتصاد منطقه دانسته است. عملیاتی شدن این برنامه چه در بعد فرهنگی و چه در بعد اقتصادی نیازمند یک محیط عملیاتی آکنده از صلح منطقه‌ای است. این امر بازتاب روشن برنامه داخلی ما و به خاطر وجود انتخابات در کشور ماست. استراتژی منطقه قوی تر درست در همین نقطه است که جواب می‌دهد.»

رییس مرکز بررسی‌های استراتژیک سپس گفت: «سخن ما در این چارچوب روشن است بیایید به جای رقابت های فرساینده بر سر قدرت اول منطقه شدن و حذف دیگران، به خود منطقه فکر کنیم. بیایید به بقای این جغرافیا و احیای این منطقه که روزگاری مهد تمدن‌های بزرگ بوده، فکر کنیم. فراخوان منطقه قوی‌تر در حقیقت چیزی جز این فراخوان قرآنی نیست که می‌فرماید در امر خیر مسابقه دهید و چه خیری بالاتر از صلح ثبات و امنیت و پیشرفت منطقه. بیایید به جای مسابقه بر سر تخریب عرصه بازسازی سوریه و عراق و یمن را به میدان مسابقه منطقه تبدیل کنیم و هر یک از بازیگران منطقه ای سهم خود را برای التیام جنگ های خانگی به نمایش بگذارند.»

آشنا سپس با تقبیح تشبیه منطقه به کیک گفت: «اینکه چه کسی سهم بیشتری از این کیک را به خود اختصاص دهد، تشبیهی گمراه کننده است در حقیقت کیکی در کار نیست. چگونه می توان از آنجا که از آسمان بر سر کودکان یمن بمب می بارد و آنها را روی زمین بر اثر گرسنگی و بیماری می کشد، سخن از سهمیه بندی و رقابت بر سر کیک منطقه‌ای گفت. منظره شهرهای ویران سوریه چگونه می‌تواند به کمک واژه کیک توصیف شود.»

وی سپس به توصیف مقام معظم رهبری از منطقه اشاره کرد و افزود: «ملاحظه بفرمایید مقام معظم رهبری چه توصیفی از این منطقه دارد، فرمودند امروز این اتفاق افتاده امروز در منطقه اسلامی ما جنگ و خونریزی است و دولت های بی عقل و عقب مانده برخی کشورها علیه کشورهای دیگر وارد جنگ می شوند. شما ملاحظه کنید امروز مردم یمن دچار چه مصیبتی هستند، عروسیشان عزا می شود. در افغانستان یک جور دیگر در پاکستان یک جور دیگر در سوریه به نحو دیگر. این به خاطر این است که ما مسلمان ها ولایت بین مومنین را فراموش کرده‌ایم. اگر به قرآن عمل کنیم عزت پیدا می‌کنیم این راهی است که مسلمانان را خوشبخت می کند. در میانه این معرکه سخت ترین راه تامین امنیت منطقه، خویشتنداری توام با تلاش برای قانونمند کردن رقابت‌ها، کاهش هزینه برای امنیت است.»

رییس مرکز بررسی‌های استراتژیک با بیان اینکه توسعه و مردم سالاری شیوه ارزانتری برای نیل به امنیت عرضه می‌کند، در پایان گفت: «بخش بسیار اندکی از بودجه‌ای که صرف امور نظامی می شود می‌تواند رفاه کشورهای منطقه را دگرگون کند و مانع سقوط حکومت‌ها و ملت به آستانه ورشکستگی شود. کنفرانس امنیتی تهران فرصتی ارزشمند است که بتواند محفلی برای پرسیدن سوال های بزرگ باشد و جستجویی برای پاسخ های سخت. این کنفرانس باید مجمعی باشد برای ارزیابی از سرچشمه موفقیت‌ها و شناخت ریشه شکست‌ها و برای دیدن هر دو نیمه روشن و تاریک. اینکه هر کشور چگونه می تواند با بالا رفتن از گرده دیگران به قله موفقیت زودگذر برسد سخت نیست. خلاقانه تر آن است که بدانیم چگونه می توان با همراهی کشورهای یک منطقه به توسعه، قدرت و پیشرفت دسته جمعی و پایدار دست یابیم.»