اتحادیه اروپا درباره اجرای ابزار ویژه مالی بلوف می‌زند

نویسنده: سایریل ویدرشوون

دیپلماسی ایرانی: هنوز ارزیابی دقیقی از تاثیرات کامل تحریم های ایالات متحده علیه ایران صورت نگرفته است چون بسیاری از عوامل اصلی تاثیرگذار در این زمینه همچنان مبهم هستند.

احتمالا ترس کنونی اوپک از کمبود نفت در سال 2019 آن گونه که بانک های سرمایه گذاری هشدار داده اند، هرگز اتفاق نمی افتد. زیرساخت های بازار هنوز هم قدرتمند است به ویژه اگر افزایش تولیدات توسط پالایشگاه های ایالات متحده هم مدنظر قرار گرفته شوند. با آغاز آسیب تحریم ها (بعد از خاتمه معافیت ها) جریان نفت ایران قطع می شود، اما رویکرد کنونی اتحادیه اروپا که سعی دارد تاثیرات تحریم های ایالات متحده را بر شرکت های اروپایی و فعالان مالی خنثی کند، می تواند شاهرگ حیاتی ایران باشد. چشم اندازی که مقامات اتحادیه اروپا به تصویر می کشند، می تواند به معنای اختلال شدید در رژیم تحریمی آمریکا باشد، اما واقعیت موجود بسیار غم انگیز است.

تلاش های اروپایی ها برای محافظت از تجارت با ایران به عنوان واکنشی برای کاهش تاثیرات تحریم های ایالات متحده همانند کوبیدن به دیواری آجری است. به نظر می رسد سیاستمداران اروپایی از واقعیت موجود در ارتباط با بازارها و همچنین نگرش برخی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا بسیار دورند. انگاری که سیاستمداران اروپایی که عمدتا از دفاتر درخشان خود در بروکسل و استراتسبورگ کار می کنند، در خواب و رویا به سر می برند چرا که هیچ یک از کشورهای عضو به صورت عملی و واقعی از تدابیر پیشنهادی آنها حمایت نکرده اند.

جدیدترین عامل نشان دهنده ضعف رویکرد اتحادیه اروپا در قبال ایران این واقعیت است که هیچ یک از کشورهای اروپایی مایل به میزبانی ابزار با هدف خاص (ابزار ویژه مالی) نیستند چون آنها از نفوذ و خشم واشنگتن در فضای واقعی سیاسی وحشت دارند و بازارها در صحنه جهانی و حتی در قیاسی دوجانبه از بازار ایران بزرگ تر است و بروکسل حاضر به اعتراف به این مساله نیست. قدرت های پیشرو در اروپا یعنی بریتانیا، آلمان و فرانسه در حال حاضر یکی از اعضای لیگ کوچک تر اروپایی - لوکزامبورگ – را برای پذیرش میزبانی ساز و کار ویژه ملی تحت فشار گذاشته اند. اما این تلاش ها محکوم به شکست است چون بریتانیا نفوذ زیادی بر لوکزامبورگ ندارد و در عین حال اعضای کوچک اتحادیه اروپا می توانند در رد میزبانی ابزار ویژه مالی خود را پشت سر اتریش پنهان کنند. اگرچه بروکسل خود را در این زمینه جدی نشان می دهد، اما احتمال پذیرش میزبانی این ساز و کار توسط کشورهای اروپای شرقی و حوزه بالکان بسیار اندک است و شرایط ایتالیا و اسپانیا هنوز مشخص نیست. در چنین شرایطی به نظر می رسد بیانیه صادر شده توسط ورا یوروا، کمیسر دادگستری اتحادیه اروپا درباره اینکه این بلوک نمی تواند اجازه دهد که یک قدرت خارجی تصمیمات خود را درباره تجارت مشروع با کشوری دیگر به آن تحمیل کند، پوچ و توخالی بوده است.

آنطور که در رویکرد اتحادیه اروپا مطرح شده، ابزار ویژه مالی می تواند هم از تجارت با ایران محافظت کند و هم توافق هسته ای ایران یا همان برجام را زنده نگه خواهد داشت. در حال حاضر بروکسل و حامیان اصلی آن یعنی پاریس و برلین سعی دارند برجام را پابرجا نگه دارند و در این زمینه در خطر مواجهه با واشنگتن و جهان عرب قرار گرفته اند. ابزار ویژه مالی نوعی محل تهاتر است که می تواند به مبادله نفت و گاز صادراتی ایران در برابر کالاهای اتحادیه اروپا در معامله ای موثر و به دور از تحریم های ایالات متحده، کمک کند. اما مساله اصلی که شرکت های اروپایی اکنون در ارتباط با ایران با آن مواجه هستند، موقعیت دلار آمریکا در تجارت بین المللی است.

به عقیده اکثر تحلیلگران ابزار ویژه مالی حتی با حمایت کامل اتحادیه اروپا هم نمی تواند از شرکت ها و بانک های اتحادیه اروپا در برابر تحریم های آمریکا محافظت کند. شکست احتمالی ابزار ویژه مالی پیشنهادی اتحادیه اروپا می تواند خیلی زود بر بازار تاثیر بگذارد. شاهرگ اصلی ایران در حال حاضر ضعیف است و اگرچه بازارهای آسیایی همچنان به خرید نفت و محصولات ایران ادامه می دهند، اما با پایان معافیت های کنونی از تحریم های آمریکا احتمال به صفر رسیدن صادرات نفتی ایران وجود خواهد داشت. تصمیم سوئیفت به قطع دسترسی ایران همین حالا هم تاثیر قابل توجهی در کاهش معاملات تجاری اروپا با ایران داشته است.

شکست اروپایی می تواند از نظر ایران خیانت تلقی شود و به پایان توافق هسته ای ایران بیانجامد. همچنین ممکن است شکست این ساز و کار به تقویت موضع اصول گرایان در ایران منجر شود.

برای بازارهای جهانی نفت هم وضعیت بسیار حساس است. داشتن درک درستی از حجم نفت ایران که وارد بازار می شود و همچنین امکان دور زدن تحریم ها برای ارزیابی کمبود احتمالی عرضه در بازار، ضروری است. رهبران اوپک این مساله را در دیدار ماه دسامبر خود مد نظر قرار خواهند داد و با مشخص شدن بیشتر وضعیت ایران تا آن زمان، عربستان سعودی، روسیه، امارات متحده عربی و دیگران فضای بیشتری را برای مواجهه با یک بحران محتمل نفتی در سال 2019 خواهند داشت.

این واقعیت که بسیاری از واردکنندگان نفت ایران در آسیا خود را با تحریم های آمریکا تطبیق داده اند نشان می دهد که واشنگتن حتی بدون رویکرد تحریمی چندجانبه هم می تواند تهران را به شدت تحت فشار بگذارد. 

منبع: اویل پرایس / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34