بهانه های امریکایی ها برای خروج از یک پیمان مهم نظامی

نویسنده: پیتر بروکز

دیپلماسی ایرانی: هنوز معلوم نیست که ایالات متحده به طور رسمی از پیمان قوای هسته ای میان برد (آی ان اف) که در سال 1987 توسط رئیس جمهوری رونالد ریگان و رئیس وقت اتحاد جماهیر شوروی، میخائیل گورباچف امضا شد، خارج می شود یا خیر؛ اما به طور قطع آمریکا برای چنین تصمیمی دو دلیل استثنایی دارد. اولی این است که روس ها این پیمان را نقض کرده اند. پیمان «آی ان اف» ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی سابق (روسیه کنونی) را از تولید یا آزمایش موشک های کروز هسته ای، موشک های بالستیک و موشک های پرتاب شونده از زمین با برد بین 500 تا 5500 کیلومتر باز می دارد.

با توجه به تنش های زمان جنگ سرد بین ایالات متحده و ناتو در یک طرف ماجرا و اتحاد جماهیر شوروی و پیمان ورشو در طرف دیگر، این پیمان کنترل تسلیحاتی یک گام مهم در جهت کاهش خطر جنگ در اروپا به شمار می رفت. این پیمان در آن زمان یک توافق قابل توجه در زمینه کنترل تسلیحات بود که انواع موشک ها از جمله موشک های کوتاه برد زمینی و بالستیک میان برد و موشک های متعارف مانند مانند موشک های «پرشینگ 2» آمریکا و «اس اس 20» شوروی را در بر می گرفت.

وضعیت پایدار و آرام امور در سال 2008 شروع به تغییر و بدتر شدن کرد و نگرانی ها زمانی آغاز شد که مسکو با توسعه و ساخت سامانه جدید موشکی این پیمان را نقض کرد. این تحولات مشکل ساز در اواخر دولت بوش آغاز شدند و تا دوره ریاست جمهوری باراک اوباما ادامه یافتند.

در حالی که دولت اوباما تلاش می کرد روابط با روسیه را از نو آغاز کند، بر سر یک پیمان کنترل تسلیحاتی دیگر با مسکو توافق کرد که همان «استارت جدید» در سال 2010 یا پیمان کاهش تسلیحات استراتژیک بود؛ اما به نگرانی ها درباره پیمان «آی ان اف» به طور جدی رسیدگی نشد.

این روند در سال 2014 و زمانی شروع به تغییر کرد که وزارت امور خارجه دولت اوباما روسیه را به دلیل موارد نقض پیمان «آی ان اف» مورد انتقاد قرار داد چراکه گزارش ها از اقدام روسیه به آزمایش موشک های کروز زمینی «اس اس سی 8» حکایت داشتند.

متاسفانه اظهارات واشنگتن در متهم کردن مسکو در آن زمان هیچ تاثیری بر اقدامات کرملین در رابطه با این توافقنامه کنترل تسلیحاتی نداشتند و روس ها سال گذشته دست کم یک واحد نظامی عملیاتی «اس اس سی 8» مستقر کردند.

اما مشکل دیگر پیمان «آی ان اف» جدای نقض آن توسط روسیه، به چین مربوط می شود. چین امضاکننده این پیمان بین آمریکا و روسیه نیست و به همین دلیل در زمینه کنترل تسلیحاتی هیچ محدودیتی برای آن وجود ندارد و می تواند بدون هیچ مشکلی در زمینه ساخت موشک های کوتاه برد مطرح شده در توافق، پیش برود.

بدین ترتیب، چین به عنوان بخشی از تلاش ها برای ارتقاء موقعیتش در نظام بین المللی به عنوان یک ابرقدرت و تلاش هایش برای محافظت از منافعش در منطقه اقیانوس آرام و فراتر از آن، زرادخانه ای از موشک های کروز، بالستیک هسته ای و متعارف ساخته است. امروز چین دومین بودجه بزرگ نظامی در جهان را دارا و به شدت مشغول توسعه ارتش خود است و در برخی موارد منافع مهم ایالات متحده در اقیانوس آرام را تهدید می کند.

یک فرمانده ارشد ارتش آمریکا در سال گذشته تصریح کرد که 95 درصد از موشک های زمینی چین که بی شک به قدرت نظامی پکن افزوده اند، تحت پیمان «آی ان اف» محدود می شوند.

برای ایالات متحده نادیده گرفتن نقض پیمان از سوی روسیه و نگرانی های مرتبط با زرادخانه موشکی چین خطرناک خواهد بود. در زمان تدوین این مطلب دولت ترامپ هنوز خروج رسمی آمریکا از این پیمان کنترل تسلیحات را اعلام نکرده است، اما اگر چنین تصمیمی بگیرد هم جای تعجب نخواهد داشت. چین در واکنش به اظهارات ترامپ گفته واشنگتن نباید از پیمان «آی ان اف» خارج شود. اما احتمال اینکه چین حاضر شود به این پیمان بپیوندد یا درباره توسعه این توافقنامه مذاکره کند، بسیار اندک است چراکه چنین اقدامی قدرت موشکی چین را از بین می برد.

روس ها به طور قطع می توانند برای کسب رضایت ایالات متحده درصدد تعهد به پیمان برآیند، اما اگر تصمیم به ادامه نقض آن بگیرند که گزینه محتمل تری به نظر می رسد، آنگاه ایالات متحده نه یک دلیل که چند دلیل برای خروج از پیمان «آی ان اف» خواهد داشت.

منبع: دیلی سیگنال / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34