ترامپ در سیاست گذاری علیه ایران از عربستان سعودی خط می گیرد

تریتا پارسی، سینا عضدی

دیپلماسی ایرانی: شرایط نشان می دهد که قتل احتمالی روزنامه نگار سعودی جمال خاشقجی، بر روابط عربستان – آمریکا تاثیر خواهد گذاشت. اما اینکه آیا این مسئله بر ایران، که به خاطر آن عربستان بیشترین فشار را بر آمریکا وارد می کند، تاثیر خواهد داشت یا نه، مشخص نیست. سیاستی که عربستان سعودی و دولت نتانیاهو در اسرائیل و کاخ سفید در قبال ایران اتخاذ کرده اند، احتمالا منجر به درگیری نظامی خواهد شد و این مسئله فارغ از آن است که شرایط اقتصادی ایران و ثبات سیاسی اش چه خواهد شد.

دولت ترامپ با این فرض، استراتژی فشار را علیه ایران اعمال می کند، که جمهوری اسلامی نفس های آخرش را می کشد. کاخ سفید معتقد است حکومت ایران با کوچکترین فشاری در ماه های آینده سرنگون خواهد شد. این یک گمان ضعیف است که باعث می شود سیاست اتخاذ شده به شدت پرمخاطره باشد چون اگر پرزیدنت دونالد ترامپ و ولیعهد عربستان اشتباه کرده باشند چه؟ اگر حکومت ایران باقی بماند، آن هم خشمگین تر و متخاصم تر از گذشته، چه؟ و اگر فرض آنها درست باشد چه؟ آیا رهبران روحانی ساکت خواهند نشست تا آمریکا، عربستان و اسرائیل کارشان را بسازند؟ تاریخ پر است از نمونه هایی که اعمال فشار به جای تسلیم شدن باعث رویارویی شده – حتی وقتی که فرض اولیه درست بوده است.

اگر فرض ترامپ اشتباه باشد و حکومت در تهران از خود مقاومت نشان دهد، آمریکا در موقعیت آسیب پذیری قرار خواهد گرفت. انزوای کامل ترامپ در مجمع عمومی ماه گذشته سازمان ملل بسیار شوکه کننده بود. به تدریج، آمریکا سایر کشورها را مجبور خواهد کرد تا سیستم مبادلات مالی جایگزینی، برای محافظت از خودشان در برابر تحریم های مالی غیر قانونی آمریکا، تعبیه کنند. این امر باعث خواهد شد تا احتمالا دلار تضعیف شود و توانایی آمریکا در استفاده از سیستم مالی موجود به عنوان بخشی از قدرت ملی اش، کاهش پیدا کند.

به علاوه، آنگاه احتمالا دشمنی و عزم ایران برای مقابله با نفوذ آمریکا در خاورمیانه بیشتر خواهد شد. در همین شرایط موجود نیز، یک مقام ارشد ایرانی هفته گذشته به ما گفت که فشار های ترامپ باعث کاهش قدرت میانه رو ها، که حامی دیپلماسی بین ایران و غرب و کاهش تنش ها بودند، در تهران شده است.

اما مشکل واقعی رویکرد اعمال فشار حداکثری آمریکا این است: حتی اگر پیش بینی ترامپ درست باشد و نظام ایران در آستانه سرنگونی باشد، تاریخ نشان داده است این اتفاق به همین راحتی که تیم ترامپ فکر می کند، نخواهد افتاد. ترامپ، باید به جای تسلیم شدن ایرانی ها، منتظر وقوع درگیری باشد. و این دقیقا همان چیزی است که سعودی ها می خواهند.

نمونه های زیادی وجود دارد که نشان می دهد سیاست های اعمال فشار منجر به افزایش غیر قابل کنترل تنش ها می شود در دسامبر 1941، سفیر ژاپن در آمریکا، هشداری شوم داد. اگر آمریکا به تحریم های نفتی و گازی غیر قابل تحملش علیه ژاپن ادامه دهد، آنگاه "ژاپن ترجیح می دهد که بجنگد تا تسلیم این فشار ها شود." پنج روز بعد، ژاپن به پرل هاربر حمله کرد و 2403 آمریکایی را کشت و جنگی مستقیم بین آمریکا و ژاپن در اقیانوس آرام را آغاز کرد. در حالی که بسیاری حمله به پرل هاربر را اتفاقی غافلگیر کننده می دانند، اما هشدار آن از قبل داده شده  بود.

اما اگر ایران با شرایطی روبه رو شود که دیگر نتواند به هیچ طریق نفت بفروشد، و این انفعال سرنگونی نظام را اجتناب ناپذیر کند، آنگاه خطر آنکه تهران پا جا پای امپراتوری ژاپن بگذارد بسیار بیشتر خواهد شد. به گفته حسین علایی، فرمانده پیشین سپاه، اگر ایران به این نتیجه برسد که بقایش در خطر است، شاید تصمیم بگیرد جلوی آن بایستد و اقدامات فوق العاده ای برای تغییر این وضعیت انجام دهد. چیزی که در شرایط معمول غیر منطقی است، تحت شرایطی که سیاست ترامپ به وجود آورده است، منطقی می شود و شاید هم تنها گزینه ایران باشد.

مسئله عجیب این است که سیاست ترامپ در قبال ایران، که خطش از عربستان گرفته شده است: سرانجام منجر به جنگ خواهد شد، چه ترامپ در مورد ایران اشتباه کرده باشد – چه درست گفته باشد. 

منبع: نشنال اینترست / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی /33