ترامپ با وجود توهین هایش، نمی تواند از عربستان دست بشوید

بهاره سلطان پور، عضو تحریریه دیپلماسی ایرانی

دیپلماسی ایرانی: از زمانی که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالت متحده آمریکا شده، روابط این کشور با عربستان نسبت به زمان ریاست جمهوری باراک اوباما بسیار عمیق ترشده است. این سطح از روابط دو کشور در زمان اوباما بسیار کم شده بود. شاید یکی از دلایل آن را قانون اجرای عدالت در برابر حامیان تروریسم دانست که با مخالفت باراک اوباما، کنگره آن را تصویب کرد تا راه محاکمه برای عربستان به دلیل نقشش در حادثه ۱۱ سپتامبر باز شود. دونالد ترامپ در زمان رقابت های انتخاباتی، کشور عربستان را به قطع خرید نفت تهدید کرده بود اما، بر خلاف روئسای جمهور پیشین ایالت متحده که اولین سفر خارجی خود را از کشور های غربی آغاز می کنند، او عربستان را به عنوان اولین کشور خارجی خود انتخاب کرد. ترامپ در این سفر با ملک سلمان، پادشاه عربستان توافق تسلیحاتی ۱۱۰ میلیارد دلاری را امضا کرد. اما بلافاصله بعد از برگشت از عربستان در توئیتری نوشت؛ «صدها میلیارد دلار از خاورمیانه به آمریکا بازگشت. این به معنای [ایجاد] شغل، شغل، شغل است.» این توئیت به این معنا است که ترامپ فقط به دنبال منافع کشورش است.

سه شنبه گذشته ترامپ در جمع حامیانش در شهر ساوتهیون در ایالت میسیسیپی تاکید کرد: ما از عربستان سعودی محافظت می‌کنیم. شاید شما بگویید که آنها ثروتمندند. و من عاشق پادشاه، ملک سلمان هستم. اما گفتم: «پادشاه، ما از شما حفاظت می‌کنیم. شما بدون ما دو هفته هم دوام نخواهید آورد. باید هزینه‌های ارتش خودتان را بپردازید.»

البته ترامپ در زمان رقابت انتخاباتی، چندین بار کره جنوبی، ژاپن و آلمان را هم به لزوم پرداخت هزینه دفاع از خود تهدید کرده بود، اما صحبت هایی که او راجع به عربستان می کند به عنوان تحقیر مقامات این کشور محسوب می شود. اما جالب تر آنجاست که مقامات سعودی هیچ عکس العملی نسبت به سخنرانی ترامپ نشان نداده اند. 

امیرعلی ابوالفتح کارشناس آمریکادر این باره می نویسد: « از رقص شمشیر رییس جمهوری امریکا در جمع شاهزادگان سعودی در ریاض تا جمله تحقیر آمیز دونالد ترامپ مبنی بر این که ای شاه، ما داریم از شما حفاظت می کنیم. شما ممکن است بدون ما دو هفته هم برقرار نباشید اندکی بیش از یک سال می گذرد اکنون 16 ماه بعد از آن تاریخ، اشتهای سیری ناپذیر امریکایی برای بهره مند شدن از آنچه ترامپ کشور بسیار ثروتمند عربستان می خواند، شدت گرفته است. رییس جمهوری امریکا در اظهارنظری بی سابقه در دنیای پر رمز و راز دیپلماتیک، با عریان ترین لحن، ثروت سعودی ها را مطالبه کرده است تا هزینه ارتش امریکا را تامین کند. وی در تحقیر سعودی ها حتی ابایی ندارد که در جمع چند هزار شرکت کننده در متینگ انتخاباتی هشدار دهد که پادشاهی سعودی با ثروت افسانه ای و ارتش تا دندان مسلح ساخت امریکا "دو هفته" هم دوام نخواهد آورد.» تهدید به باج خواهی از دربار سعودی حتی صدای محمد بن سلمان، ولیعهد جوان عربستان، فردی که با وساطت مستقیم جرد کوشنر، داماد رییس جمهوری امریکا بر کرسی ولایت عهدی تکیه زده، درآورده است. بن سلمان در یکی از نادرترین موضع گیری ها علیه امریکایی ها گفت: «ریاض برای امنیت خود به امریکا دیگر هیچ پولی نخواهد داد. پول همه سلاح هایی که ما از امریکا خریده ایم، پرداخت شده است. این سلاح ها را رایگان تهیه نکرده ایم.»

ابولفتح ادامه می دهد: «البته اختلاف نمایان شده میان واشنگتن و ریاض بر سر پول، صرفا ریشه در دیدگاه های منفعت طلبانه رییس جمهوری کنونی امریکا ندارد. روابط امریکا و عربستان فقط در داستان نفت در برابر امنیت خلاصه نمی شود، بلکه داستان  عشق و نفرت را به تصویر می کشد؛ عشق دولتمردان امریکایی به نفت سعودی ها و عشق شاهزادگان سعودی ها به سلاح امریکایی ها؛ آن هم در حالی که شهروندان امریکایی و شهروندان سعودی یا حداقل، بخش عمده آنان، از یکدیگر نفرت دارند.»

جمال خاشقجی، روزنامه نگار و نویسنده سرشناس عربستانی سه شنبه شب، قبل از ناپدید شدن مرموزش در استانبول، در خصوص اهانت های مکرر دونالد ترامپ، نسبت به کشورهای نفت خیز عربی نوشت: «در حیرتم از این که سران کشورهای عربی چرا پاسخی رسمی به اهانت های رئیس جمهوری آمریکا نمی دهند. بزرگترین خطری که کشورهای عربی و منابع نفتی آنها را تهدید می کند، خود ترامپ است، چرا که وی، عرب ها را تنها چاه نفت می بیند.»

در آخر می توان به دو موضوع اشاره کرد که روابط ریاض و واشنگتن را در چند سال گذشته شکل داده است. اولین موضوع به شخصیت ترامپ برمی گردد، دونالد ترامپ یک فرد سیاسی نیست و روابطی که با دیگر کشور ها ایجاد می کند بیشتر جنبه اقتصادی و برای کسب منافع آمریکا است.

موضوع دوم به روابط واشنگتن و ریاض باز می گردد، به طور جد می توان گفت روابط عربستان و آمریکا هیچ گاه به طور کامل  قطع نمی شود. یکی از مهمترین دلایل این موضوع شاید وضعیت منطقه خاورمیانه باشد. آمریکا عربستان را به عنوان متحد خود در خاورمیانه انتخاب کرده است و تا زمانی که متحد دیگری را نتواند جایگزین عربستان کند، به این کشور وابسته می ماند.
ایران هم می تواند یکی از مواردی باشد که این دو کشور را به یکدیگر نزدیک کرده است. شاید عربستان و آمریکا بدون وجود هم نتوانند قدرت ایران را در منطقه مهار کنند. روزنامه واشنگتن پست در شماره روز پنجشنبه خود نوشت؛ «ترامپ در یک جلسه خصوصی گفته است که اگر آمریکا از عربستان حمایت نکند، ایران ظرف دو هفته بر این کشور حاکم خواهد شد.» 

مسئله نفت عامل دیگری است که می تواند باعث افزایش ارتباطات عربستان و آمریکا باشد. دونالد ترامپ باید با توجه به تحریم های نفتی ایران، برای فروش نفت این کشور جایگزین پیدا کند و به همین خاطر از کشورهای عربستان و روسیه خواسته با کاهش نفت ایران در دنیا، ‌این کسری را جبران کنند. به طوری که خود ولیعهد عربستان هم در چند روز گذشته اعلام کرد که کاهش تولید نفت ایران را جبران می‌کنیم.