روابط آنکارا-ایران با تهدید واشنگتن فرو می پاشد؟

دیپلماسی ایرانی: دولت آمریکا برای ترغیب ایران به تغییر رفتار، شدیدترین تحریم ها را علیه این کشور اعمال کرده است. در همین روند، آمریکا دیگر کشورهایی که با ایران تجارت می کردند را نیز وادار کرده تا انتخابی دشوار داشته باشند: با ایالات متحده هم مسیر شوند یا به ادامه تجارت با ایران بپردازند. این دو راهی به ویژه برای ترکیه دشواری هایی دارد چرا که برای تامین نیاز خود به نفت و گاز طبیعی به شدت به ایران نیاز دارد. آنکارا که هنوز نتوانسته از تحریم های واشنگتن علیه تهران که از ماه نوامبر به اجرا در می آیند مستثنی شود، اخیرا اعلام کرده است که سعی دارد تجارت با ایران را از 10 میلیارد دلار در سال در 2017 به 30 میلیارد دلار در سال افزایش دهد. با این حال، مشکلات مالی ترکیه توانایی دولت این کشور را در مقاومت در برابر آمریکا محدود می سازد.

رفع نقاط ضعف تحریم ها

ترکیه با دور زدن تحریم ها علیه ایران بیگانه نیست. در سال 2012 ترکیه در مواجهه با رژیم چندجانبه تحریم های سازمان ملل، تجارت رسمی ترکیه با ایران از 22 میلیارد دلار در همان سال تا سال 2014 به 14 میلیارد دلار کاهش یافت. اگرچه سقوط شدید قیمت نفت در بازارهای جهانی نقش زیادی در این اتفاق داشت. اگرچه ترکیه راه هایی برای ادامه تجارت کالاهای ایرانی همچون تهاتر و پرداخت به ارزهای ملی یافت، اما برنامه های سرمایه گذاری بین دو کشور به شدت در نتیجه تحریم ها آسیب دید. همچنین، ترکیه در آن زمان می توانست به خرید گاز از ایران بدون هیچ محدودیتی ادامه دهد، چرا که تحریم ها شامل این خریدها نمی شدند. همین مناسبات سبب شد ایران بتواند به بخش زیادی از ارز خارجی مورد نیاز خود دسترسی داشته باشد. پرداخت های آنکارا به تهران برای گاز از طریق هالک بانک ترکیه صورت می گرفت. ایران از این پول برای خرید طلا از ترکیه استفاده و آن را از طریق موسسه دیگری با ارز تعویض می کرد.

اما این مرتبه ایالات متحده اقداماتی را در پیش گرفته تا برخی از نقاط ضعف تحریم ها که امکان تجارت ترکیه با ایران را فراهم می آورد، برطرف کند. برای نمونه، واشنگتن مبادلات طلا را نیز هدف تحریم قرار داده و ترمینال های صادرات مجدد که ایران برای مبادلات کالا با کشورهایی همچون ترکیه، عمان و امارات متحده عربی استفاده می کرد را زیر نظر گرفته است. همچنین، بر خلاف دوره قبلی این مرتبه دولت آمریکا تمایل کمتری به مستثنی کردن شرکت ها و کشورها از تحریم ها علیه ایران نشان می دهد. با این حال، دولت ترکیه هنوز حاضر به عمل در راستای اهداف تحریمی آمریکا نیست.

طرحی مخاطره آمیز

اما مخالفت با واشنگتن، استراتژی خطرناکی برای آنکارا محسوب می شود. روابط ترکیه و آمریکا در چند وقت گذشته در پی یک سری مسائل همچون اقدام دولت ترامپ به اعمال تعرفه مازاد بر فولاد و آلومینیوم، روابط ترکیه با روسیه و سرنوشت کشیش آمریکایی که به اتهام توطئه در ترکیه در حبس خانگی است، رو به وخامت گذاشته است. حتی ترکیه به دلیل خودداری از آزاد کردن اندرو برانسون هدف تحریم های آمریکا قرار گرفته که این مساله با تشدید نابسامانی اقتصادی در ترکیه همراه بوده است. بازگشت تحریم های ثانویه بر صادرات انرژی ایران می تواند با افزایش قیمت نفت و بالا رفتن نرخ تورم همزمان با کاهش ارزش لیر به مشکلات ترکیه بیافزاید. و در مواجهه با بحران بدهی، شرکت ها و بانک های ترکیه نمی توانند پرداخت هزینه سنگین نقض تحریم های آمریکا را متقبل شوند.

اما به هر حال، تجارت بین ترکیه و ایران ادامه پیدا خواهد کرد. بانک زیارت ترکیه شرایطی را برای مبادله ارزی با بانک ملی ایران فراهم کرده که امکان تجارت به ارزش 1.4 میلیارد دلار را بین دو کشور فراهم می آورد. برخی شرکت های کوچک تر در ترکیه هم سعی خواهند کرد از فرصت ناشی از تدابیر تنبیهی آمریکا استفاده کنند. تحریم های آمریکا علیه ایران تجارت بین آنکارا و تهران را متوقف نمی سازد، اما به طور قطع آن را دشوارتر می کند.

منبع: استرتفور / مترجم: طلا تسلیمی