مذاکره با آمریکا در جهت منافع ایران

نویسنده: وای جی فیشر
دیپلماسی ایرانی: تنش ها بین ایالات متحده و ایران در حال افزایش است. هفته گذشته جان بولتون، مشاور امنیت ملی ایالات متحده هشدار داد که دولت دونالد ترامپ برنامه دارد «فشار حداکثری» علیه ایران اعمال کند. حتی حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران هم که در پی تمایلاتش به تعامل با غرب مشهور است، تاکید کرده که کشورش آمادگی های نظامی را افزایش خواهد داد. خشم تهران از رئیس جمهوری ایالات متحده به دلیل خروجش از توافق هسته ای سال 2015 به رغم اینکه هیچ شواهدی دال بر نقض آن از سوی ایران وجود نداشت، کاملا قابل درک است. آیت الله علی خامنه ای، رهبر معظم ایران گفته از مذاکرات با ایالات متحده پشیمان است.

اما تهدیدها و تشدید مناقشات تا این جای کار هیچ منفعتی برای ایران نداشته اند. شاید رویکرد بهتر، در نظر گرفتن پیشنهاد دونالد ترامپ برای دیدار با حسن روحانی باشد. ایرانی ها بایستی بی اعتمادی خود را کنار بگذارند؛ آنها چیزی برای از دست دادن ندارند و ممکن است توافق جدیدی حاصل شود که به نفع هر دو کشور باشد.

چرا ترامپ پس از نابودسازی توافق هسته ای و پس از آنکه گروهی از مخالفان سرسخت ایران همچون جان بولتون، مشاور امینت ملی را گردآورد که از دیرباز حامی تغییر نظام در ایران بوده است، چشم انداز گفت و گو بدون هیچ پیش شرطی را مطرح کرد؟ شاید علت، تلاش رئیس جمهوری برای جبران عدم پیشروی در قبال کره شمالی است؛ بر خلاف ادعاهای ترامپ درباره دستیابی به موفقیتی دیپلماتیک در نتیجه مذاکره با کیم جونگ اون، پیونگ یانگ همچنان برنامه تولید تسلیحات هسته ای را پیش می برد. شاید هم رئیس جمهوری ایالات متحده فقط می خواهد غیر قابل پیش بینی باشد. شاید هم باور دارد که می تواند بر سر توافقی بهتر با ایران نسبت به آنچه باراک اوباما به آن دست یافته بود، مذاکره کند که البته سناریوی غیرمحتملی است.

به هر حال، دلایل ترامپ هرچه باشد ایران بایستی با مذاکره موافقت کند. اقتصادش در بحران است. ارزش ریال به کمترین میزان در تاریخ رسیده و با توجه به اینکه شرکت های بین المللی در پی تحریم های ایالات متحده ایران را ترک می کنند، چشم انداز خوبی در پیش روی ایران نیست. ایران همچنان برای محافظت از توافق هسته ای خود و اقتصادش به اروپا چشم دوخته است. اما اتحادیه اروپا قدم های ضروری برای ادامه تجارت بین المللی با ایران را بر نمی دارد. ممکن است مطابق میل تهران نباشد، اما تنها راه نجات اقتصاد رسیدن به درک مشترک جدید با واشنگتن است.

احتمال اینکه ترامپ از تصمیم خود به خروج از برجام بازگردد، وجود ندارد و دستیابی به یک توافق جامع جدید هم در بین گزینه ها نیست. اما هنوز هم یک سری برنامه ریزی ها ممکن هستند که می توانند شرایط را برای هر دو طرف و همه طرف های درگیر بهتر کنند.

ترامپ می تواند به وزارت خزانه داری دستور دهد که شرکت های بین المللی را به طور جداگانه در ارتباط از تحریم ها مستثنی کند تا آنها بتوانند بدون مواجه شدن با مجازات از سوی ایالات متحده، با ایران تجارت کنند. اما در مقابل، ایران هم بایستی چیزی به او بدهد که بتواند ادعای پیروزی کند. تهران که پیشتر برنامه هسته ای خود را متوقف کرده نمی تواند در آن زمینه چیز دیگری ارائه کند. اما ایران در بیش از یک سال گذشته هیچ موشک بالستیک میان برد یا دور بردی شلیک نکرده است. این مساله با توجه به اینکه ایران به شدت به برنامه موشکی خود اهمیت می دهد، قابل توجه است. تهران در مذاکرات با دولت اوباما از پرداختن به مساله موشک های بالستیک خودداری کرده است. ایران پس از امضای توافق هسته ای در سال 2015، دست کم 23 آزمایش موشکی مناقشه برانگیز انجام داده است. اما این آزمایش ها به طور ناگهانی متوقف شدند.

این احتمال وجود دارد که ایران آزمایش های موشکی خود را متوقف کرده باشد تا از ایجاد تنش های بین المللی جلوگیری کند. اما اکنون به نظر می رسد این برنامه را از سر گرفته و طبق گزارش های منتشر شده همین ماه آزمایش موشکی داشته است. متوقف کردن موشک های بالستیک میان برد و دور برد می تواند یک مبادله طبیعی برای متوقف کردن اعمال تحریم ها باشد.

چنین درک مشترکی این امکان را برای ایران و دیگر کشورها فراهم می آورد تا توافق هسته ای را حتی بدون مشارکت ایالات متحده زنده نگه دارند. این توافق جدید همچنین این امکان را برای ترامپ فراهم می آورد تا در متوقف کردن تحریک های منطقه ای ایران اعلام پیروزی کند. چنین اتفاقی به سران ایران فرصت نفس کشیدن می دهد. ممکن است آنها ترجیح دهند پیشنهاد ترامپ را نادیده بگیرند، اما منافع آنها در این است که پای میز مذاکره بنشینند.

منبع: فایننشال تایمز / مترجم: طلا تسلیمی