تشکیل گروه اقدام مشترک نشان از اهمیت منطقه ای ایران دارد

نویسنده: بهاره سلطانپور، عضو تحریریه دیپلماسی ایرانی

دیپلماسی ایرانی: درست 65 سال پیش، در 28 مرداد 1332 کودتایی با حمایت بریتانیا و آمریکا ضد دولت مصدق شکل گرفت. در 28 مرداد 97 هم وزارت امور خارجه آمریکا  گروه ویژه ای با نام گروه اقدام برای رسیدگی به مسائل داخلی ایران تشکیل داد. شاید بتوان گفت که مهمترین هدف این گروه مانند کودتای 28 مرداد سرنگون کردن دولت کنونی به کمک مخالفان دولت و حاکمیت باشد. اعلام تشکیل این گروه بعد از رد مذاکره از طرف مقامات ایرانی با ترامپ  صورت گرفته است.

به نظر می رسد امروزه در دستگاه سیاست خارجی آمریکا شکافت عمیقی به وجود آمده است. ترامپ به عنوان رئیس جمهوری ایالت متحده خواستار مذاکره با مقامات ایران بدون پیش شرط است اما مایک پمپئو به عنوان وزیر امور خارجه ایالات متحده برای دستیابی به توافق جدید با ایران 12 شرط را مطرح کرده است.

برایان هوک، ریاست «گروه اقدام» را بر عهده گرفته است. کسی که در گذشته کشورهای آسیایی و اروپایی را به تحریم نفتی ایران متقاعد می کرد. هوک هدف اصلی این گروه را تغییر در رفتار حکومت ایران اعلام کرده و تقارن به وجود آمده تشکیل این گروه را با کودتای 28 مرداد 32 کاملا تصادفی خوانده است.  بسیاری این  گروه را مشابه پروژه آینده عراق می دانند که هدف براندازی حکومت صدام و تشکیل حکومت بعد از وی بود.

رحمن قهرمانپور، کارشناس مسائل بین الملل در مصاحبه با  فرا رو می گوید: «درباره گروه اقدام ایران ابهاماتی وجود دارد. مخصوصا که این گروه در وزارت امور خارجه تشکیل شده است. معلوم نیست که آیا این گروه به مقامات مافوق یعنی رئیس جمهور و سایر مقامات کاخ سفید هم می‌تواند دستور دهد که سیاست‌های آنها درباره ایران با این گروه هماهنگ شود یا نه. آیا منظور این است که وقتی می خواهد وزارت امور خارجه اقدام کند باید دیگران را مطلع کند، به دیگران دستور دهد یا از دیگران دستور بگیرد؟»

وی در ادامه می افزاید: «در هرحال مشخص است که تشکیل این گروه برای افزایش فشار به ایران است. اما در عین حال نفس تشکیل گروه اقدام نشان می‌دهد که در داخل کاخ سفید هم ناهماهنگی وجود دارد. اگر هماهنگی بود قاعدتا نیازی به گروه هماهنگ کننده نبود. برداشت شخصی من این است که آقای پمپئو و نومحافظه کاران در کاخ سفید یا در مجموعه نظام تصمیم گیری آمریکا دنبال این هستند که از طریق این گروه هماهنگی تاثیرگذاری خود را بر تصمیم گیری‌های ترامپ افزایش دهند. معنای ساده‌تر این حرف این است که ترامپ را کنترل کنند.»

در همین رابطه شیرین هانتر،  استاد روابط بین الملل دانشگاه جورج تاون واشنگتن، در گفت وگو با ایرنا  هدف دولت ترامپ را ایجاد ترس در دل مردم و مسئولان ایران  می داند و  اعتقاد دارد جنگ روانی اساسا یک ضلع مهم از برنامه فشار همه جانبه آمریکا به ایران است. هانتر درباره این گروه می گوید: «گروه اقدام ایران بیشتر جنبه نمادین دارد. گفته می شود که قرار است هماهنگی میان دستگاه های دولتی آمریکا برای فشار به ایران را به وجود آورد. به این معنا بیشتر جنبه داخلی دارد. من تردید دارم این گروه تاثیری بر کشورهای دیگر به منظور افزایش همکاری علیه ایران داشته باشد. البته چیزی که بر ایران موثر بوده، اعمال دولت ها نیست، بلکه شرکت هاست که در چارچوب اقتصاد آزاد از دولت ها مستقل عمل می کنند. گروه اقدام ایران به این ترتیب جنبه داخلی دارد.»

 هانتر درباره مذاکره ترامپ و ایران نیز می گوید: « البته من نمی دانم شرایط معامله ای که او می خواهد، برای ایران پذیرفتنی خواهد بود یا خیر اما تردیدی نیست که افراد زورگویی چون مایک پمپئو یا جان بولتون دنبال مذاکره نیستند؛ آرزوی آنها بمباران ایران است. آنها همچون طرفداران اسرائیل در آمریکا دنبال توافق نیستند.»

وقتی دستگاه سیاسی یک کشور برای کشور دیگری گروهی با این عنوان تشکیل می دهد بی شک به نقش پررنگ کشور ثانی در جهان اشاره می کند. ایران با مشکلات داخلی خود اما همچنان در منطقه پیشتاز است. مهمترین ترسی که ایالت متحده آمریکا و تیم ترامپ دارند نیز همین موضوع است. اکثر روسای جمهور آمریکا و اینک ترامپ  همیشه گزینه نظامی علیه ایران را روی میز دارند! اما چرا هیچ کدام از آنها به طور مستقیم از این گزینه ها استفاده نکرده اند؟ به دلیل اینکه آمریکا از نفوذ ایران در منطقه هراس دارد و نمی خواهد با ایران وارد جنگ مستقیم شود. برعکس آمریکا به دنبال متلاشی کردن ایران از درون به دست  آحاد مردم است. هیچ کدام از روسای جمهور آمریکا نمی خواهند ایران به قدرت اصلی منطقه تبدیل شود چون این امر باعث ضربه زدن به اقدامات آنها در طور چندین دهه اخیر در منطقه خاورمیانه خواهد شد.

سید محمد صادق خرازی، سفیر پیشین ایران در فرانسه در گفت و گوی ویژه خبری با موضوع تشکیل گروه اقدام ایران با نگاه به جایگاه ایران در خاورمیانه می گوید: «هیچ کشوری مانند ایران دارای جایگاه بالای ژئواستراتژیکی، ژئوپولیتکی، ژئواکونومیک، ژئوانرژی و حتی از بعد برخورداری نیروی انسانی نیست. لذا در این راستا ترامپ در برخی از سخنرانی ها اعلام داشته که تنها با ایران است که می توان به صلح، ثبات و پایداری در منطقه رسید.»

وی می افزاید: «در شرایط کنونی راه مقابله با اقدامات آمریکا اصلاحات اقتصادی دولت به منظور بهبود معیشت و زندگی مردم است. از آن مهم تر باید اقتصاد مولد در کشور شکل بگیرد. ما چند سال سیاست رکود را داشتیم در حال حاضر هم با بحران تحریم روبه رو هستیم. در این شرایط کارفرمایان ما با چالش های عدیده ای روبه رو هستند. پس حل مشکلات اقصادی می تواند اتحاد و انسجام داخلی را در پی داشته باشد، هرچند که مردم ایران هنوز هم متحد هستند.»