چرا مقتدا صدر پیروز انتخابات عراق شد؟

دیپلماسی ایرانی: ائتلاف سائرون به رهبری مقتدا صدر در انتخابات عراق شگفتی آفریدند و توانستند از میان دیگر جریان های حاضر در انتخابات کرسی های بیشتری را به دست آورند. بسیاری این شگفتی را به پای سیاست ورزی مقتدا صدر می گذارند، اما آیا واقعا چنین است؟ چه شد مقتدا صدر برنده انتخابات عراق شد و بیش از همه کرسی های مجلس را به دست آورد؟

دلایل متعددی را برای پیروزی مقتدا صدر می توان بر شمرد. اول از همه مشارکت پایین مردم در انتخابات بود. بیش از نیمی از مردم عراق در انتخابات شرکت نکردند. این رقم برای عراقی های مقیم خارج به مراتب بیشتر بود. مثلا در ایران نزدیک به یک چهارم واجدین شرایط تنها پای صندوق های رای رفتند، یا در فرانسه حدود 12 درصد واجدین شرایط پای صندوق های رای حاضر شدند. در خود عراق، میزان مشارکت در بغداد که نقشی کلیدی در برنده انتخابات بازی می کند، میزان مشارکت تنها 35 درصد بوده است. به عبارتی 65 درصد مردم بغداد پای صندوق های رای نرفتند.

مشارکت پایین مردم به سود جریان صدر تمام شد. بر کسی پوشیده نیست که جریان صدر همواره یک آرای ثابت مردمی داشته است. بسیاری از افراد قشر فرودست شهرنشین عراق (نه همه) طرفدار مقتدا صدر هستند. مثلا شهرک صدر که منطقه فقیر نشین بغداد محسوب می شود از قدیم پایگاه مردمی مقتدا صدر بوده است. شهرک صدر قبل از مقتدا پایگاه محمد صدر، پدرش بود. این پایگاه مردمی تا کنون حفظ شده است. بنابراین چه مشارکت در انتخابات بالا باشد چه مشارکت پایین، چه مردم بخواهند به نامزدهای دیگر رای بدهند چه نامزدهای جدید پا به عرصه رقابت بگذارند، جریان صدر عموما یک قشر ثابت طرفدار خود را دارد که تا کنون آرایش را به سود آن در صندوق های رای ریخته است. این عامل، اصلی ترین عامل پیروزی جریان مقتدا صدر است.

استفاده از ظرفیت کمونیست ها که با مقتدا صدر ائتلاف کردند نیز به پیروزی وی در انتخابات کمک کرد. این ائتلاف یک برد دو طرفه بود، هم به سود جریان صدر تمام شد همه به سود کمونیست ها. در طول سال های گذشته که طبل مبارزه با فساد پر سر و صدا بوده (اگرچه چندان کاری پیش نرفته) این گونه وانمود شده است که کمونیست ها پاک دست هستند. فائق شیخ علی، از نماینده های سکولار پارلمان عراق که خود سابقه کمونیستی دارد، در گفت وگوهای جنجالی و پر سر و صدایش می گفت: «یک نفر از کمونیست ها را به من معرفی کنید که دزدی کرده باشد، یا اختلاس داشته باشد؟!» خلاصه فضایی به وجود آمده است مبنی بر این که کمونیست ها سابقه دزدی ندارند و در حکومت داری از مابقی بهتر هستند. مقتدا صدر تلاش کرد که این فضا را به سود خود مصادره کند، برای همین دست به ائتلاف با آنها زد که سبب شد بسیاری از کسانی که به کمونیست ها تمایل داشتند به جریان صدر هم رای دادند. از این ائتلاف کمونیست ها هم سود بردند، در مجلس گذشته آنها تنها یک کرسی در پارلمان داشتند اما اکنون توانسته اند تعداد کرسی های خود را به 13 کرسی برسانند. پیش بینی می شود در صورتی که جریان صدر در تشکیل دولت آینده نقش کلیدی ایفا کند، کمونیست ها حداقل دو وزارت خانه را در اختیار بگیرند.

عامل سوم به فضاسازی های شخص مقتدا صدر باز می گردد. در سال های گذشته مقتدا صدر جنجال مبارزه با فساد را به راه انداخت و طرفداران خود را به خیابان ها کشاند و حتی اقدام به تصرف مجلس و دفتر هیئت دولت کرد. سخنرانی های جنجالی و پرحرارت او فضایی به سود او ایجاد کرد مبنی بر این که وی رهبر مبارزه با فساد است و می خواهد با فساد جاری در حکومت مبارزه کند و عده ای که سرشاخه های قدرت دستشان است، مانع او هستند. مقتدا با این نمایش تبلیغاتی – سیاسی این گونه وانمود کرد که رهبر اصلاحات عراق است. حتی برای این که ثابت کند در حرف خود صادق است، تعدادی از طرفداران خود را حبس خانگی کرد و جنجال تبلیغاتی به راه انداخت که فساد را از خانه خود آغاز کرده است، مثلا در همین چارچوب بهاء الاعرجی که معاون نخست وزیر بود و متهم به اختلاس و فساد مالی شده بود حبس خانگی کرد. طرفداران او این گونه تبلیغ کردند که وی در دستشویی خانه اش حبس شده است.

اینها عواملی است که در پیروزی جریان صدر در انتخابات نقش داشتند. البته نباید در پیروزی مقتدا صدر زیاد هم بزرگ نمایی کرد. در مقایسه با پیروزی هایی که در انتخابات گذشته ائتلاف های تحت رهبری نوری مالکی یا حتی ایاد علاوی به دست آوردند، پیروزی مقتدا صدر چندان بزرگ نیست. جریان مقتدا صدر در پارلمان عراق تنها 54 کرسی از 329 کرسی مجلس را به دست آورد، اما می تواند در ائتلاف های احتمالی نقش آفرینی داشته باشد.

انتشار اولیه: دوشنبه 31 اردیبهشت 1397 / انتشار مجدد: دوشنبه 14 خرداد 1397