ظریف: آمریکا قابل اعتماد نیست

وزیر امور خارجه ایران با بیان اینکه آمریکا سابقه ای طولانی در عدم تعهد به توافق های بین المللی دارد، تأکید کرد که این کشور در توافق های بین المللی شریکی غیرقابل اعتماد است.

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری فارس، «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران در مصاحبه ای بیست وپنج دقیقه ای با شبکه «بی.بی.سی» عربی، از بدعهدی آمریکا به توافق های بین المللی از جمله توافق هسته ای (برجام) انتقاد و این کشور را «غیر قابل اعتماد» توصیف کرد. 

وزیر خارجه ایران، اعلام کرد که در صورت خروج آمریکا از برجام، ایران گزینه های متعددی در اختیار دارد که در زمان خودش اعلام خواهد شد و توضیح داد که نمی شود بر سر چیزی که توافق شده دوباره مذاکره کرد. 

رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در خصوص مسائل منطقه ای اعلام کرد که انتخاب های عربستان همیشه اشتباه بوده و هر چند در یمن تعداد زیادی از مردم جان باخته اند اما وقت همچنان برای راهکار سیاسی هست.

به گفته ظریف، عربستان و متحدانش که قصد داشتند ظرف مدت کوتاهی «مأموریت» یمن را انجام دهند وارد سال چهارم شده اند و همچنان هر درخواستی برای راهکار سیاسی را رد می کنند.

ظریف اعلام کرد که سوریه نیز راهکار سیاسی برای حل بحران نیاز دارد و آنکس که برای آینده سوریه تصمیم می گیرد مردم هستند و آمریکا نمی تواند در سوریه حضور داشته باشد و این امر، تصمیمی اشتباه است که باید اصلاح شود.

مشروح مصاحبه بی.بی.سی عربی را که «علی هاشم» خبرنگار لبنانی و عضو سابق شبکه المیادین انجام داده است، در زیر می خوانید:

بی بی سی: آیا توافق هسته ای آنقدر محکم هست که اگر دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا تصمیم گرفت از آن خارج شود، همچنان ادامه یابد؟

ظریف: توافق هسته ای، توافقی بین المللی چند طرفه است. آمریکا فقط یک طرف آن است. آمریکا عضو دائم شورای امنیت است و این کشور شاهد صدور قطعنامه در خصوص توافق هسته ای که با اجماع صادر شد، بوده است. از طرفی دیگر، توافق هسته ای توافقی [معتبر و] و در حال اجراست اما این بدین معنا نیست که همه طرف ها به آن پایبند هستند؛ آمریکا هم سابقه ای طولانی دارد در عدم پایبندی به توافق های بین المللی. مثلا ببینید که توافق پاریس درباره تغییرات آب وهوایی را [در  ۲ ژوئن ۲۰۱۷] رد کرد. بنا بر آنچه اتفاق افتاده، آمریکا در پی خواسته های رئیس جمهور ترامپ می رود و این دلیلی است بر اینکه آمریکا در توافق های بین المللی شریکی غیرقابل اعتماد است؛ الان که برخی به دنبال توافق های مشابه با دیگر کشورهای هستند،  ظاهرا آمریکا این پیام را مخابره می کند که عمر توافق های انجام شده [با آمریکا] در خوش بینانه ترین حالت، عمر یک دوره ریاست جمهوری است.

بی.بی.سی: در صورت خروج آمریکا از توافق، آیا اتحادیه اروپا، روسیه و چین قادرند توافق را به شکل 1-5 حفظ کنند؟

ظریف: این سوالی فرضی است. توافق هسته ای نیازمند وجود ایران هم هست. همچنین نیازمند آمادگی آن برای ادامه کارش در چارچوب توافق موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک در خصوص برنامه هسته ای. برای شرکا هم -هر کدام که باشند- مهم است که ایران در آن بماند چرا که ایران عاملی اساسی در این توافق است. متأسفانه عملکرد آمریکا طی دو سال گذشته، توافق را غیرقابل استمرار قرار داده است، حتی بدون تلاش رئیس جمهور ترامپ برای خروج از آن. بنابراین آنچه الان برای اتحادیه اروپا مهم است، متقاعد کردن آمریکا به پایبند ماندنش به تعهداتش در توافق به جای تلاش برای راضی نگاه داشتنش جهت عدم خروج از توافق است. 

بی.بی.سی: آیا وزیر خارجه فرانسه که ماه مارس به ایران سفر کرد، تلاش کرد تا تهران را به تغییر توافق هسته ای متقاعد کند؟ 

ظریف: خیر. واقعیت این است که برای ما روشن بود که فرانسوی ها به اینکه توافق، معامله ای کامل است، اعتقاد دارند و نمی شود بر آنچه توافق شده، دوباره مذاکره کرد. وزیر فرانسوی، مسائل مختلفی را با ما بحث کرد و در مقابل نظرات، استدلال ها و پیشنهادهای ایران در خصوص این مسائل را شنید. 

بی.سی.سی: آیا [وزیر خارجه فرانسه] موضوع موشک های بالستیک را با شما بحث کرد؟

ظریف: البته. اما پاسخی که شنید این بود که ایران، حق دفاع از خود را دارد. و اگر شما به وضع منطقه نگاهی کنید، می بینید که ایران در مقایسه با هر کدام از همسایگانش بسیار کمتر از دیگران، صرف امور دفاعی خود می کند. در واقع کشورهای غربی باید بازخواست شوند که چرا میلیاردها دلار سلاح به منطقه ما سرازیر می شود که به وضعیتی انجامیده که می توان به عبارت ساده تر، آن را کیک باروت قابل انفجار توصیف کرد. نگاه کنید در یمن چه می گذرد. ما وارد چهارمین سال بمباران هوایی مردم یمن شدیم که هیچ توجیهی ندارد و بی آنکه نتیجه ای مثبت داشته باشد حتی برای کسی که درگیری مسلحانه را آنجا آغاز کرده است.

بی.بی.سی: در خصوص یمن اتهاماتی به ایران زده می شود که مسئول شلیک موشک به ریاض است. 

ظریف: ما کاملا روشن توضیح داده ایم که ایران به یمنی ها موشک نداده است. همه می دانند که یمن تحت محاصره است؛ محاصره ای که از ورود دارو و غذا به یمن هم ممانعت می کند و مانع انجام وظیفه بشردوستانه سازمان ملل در یمن شده است. این چه محاصره ای است که مانع ورود غذا و دارو می شود و میلیون ها نفر بر اثر انتشار وبا می میرند [اما موشک به آن وارد می شود؟]. این مایه ننگ است. می گویم، اگر محاصره وجود دارد که مانع ورود دارو برای درمان میلیون ها مبتلا به وبا و مانع ورود غذا می شود - و اتفاقا دبیر کل سازمان ملل هم اخیرا در کنفرانس حمایت از یمن گفت، تعداد کسانی که سال گذشته [2017 در یمن] دچار سوء تغذیه بودند، 21 میلیون نفر بوده است. این عدد امسال 28 میلیون نفر است- اگر این محاصره موفق بوده به طوری که مانع ورود کمک های غذا و داروی به یمن شده است، پس چگونه است که در منع قاچاق موشک به یمن موفق نبوده است؟

بی.بی.سی: آیا این، جنگ نیابتی میان عربستان و ایران نیست؟

ظریف: خیر. اینطور نیست. متأسفانه عربستان طی چهار دهه گذشته گزینه های غلطی را انتخاب کرده است. از حمایت از صدام گرفته که توپخانه هایش را به سوی کویت گرفت. آیا آن جنگی به نیابت از ایران بود؟ عربستان طی هشت سال [جنگ علیه ایران] هفتاد میلیارد دلار سلاح برای صدام خریداری کرد.

بی.بی.سی: اما آنچه امروز در یمن می گذرد. کی تمام می شود؟

ظریف: شما تاریخ یمن را می دانید. یمنی ها با تجاوز و اشغالگری حتی قبل از [بروز] انقلاب اسلامی ایران مبارزه کرده اند؛ قبل از آنکه کسی ما را به حمایت از آنان متهم کند. در واقع، این نتیجه انتخاب گزینه های غلطی است که عربستان سعودی برگزیده است. ما نمی خواهیم آسیبی به همسایگانمان برسد. به این اعتقاد داریم که امنیت همسایگانمان، امنیت خود ماست. اما ما مسئول انتخاب گزینه های غلط آنان نیستیم. برای شما مثال حمایت عربستان از صدام را زدم وقتی که لوله توپخانه هایش را به سمت کویت گرفت. آیا ایران مسئول است؟

بی.بی.سی: اگر به تفصیل درباره وضعیت یمن صحبت کنیم، در آنجا ایران متحدی به نام جنبش انصارالله دارد و از طرفی دیگر سعودی ها معتقدند که ایران در منطقه نفوذ آنان اعمال نفوذ می کند. 

ظریف: ما از ابتدا به ضرورت راهکار سیاسی اعتقاد داشته ایم. خیلی وقت پیش هم از زمان آغاز بحران یمن، پیشنهاد حل سیاسی را به عربستان داده ایم. در سپتامبر 2016 پیامی برای وزیر خارجه فقید عربستان سعود الفیصل فرستادم تا با همکاری آنها راهکاری سیاسی برای یمن بیابیم. پاسخ دادند که جهان عرب به شما ارتباطی ندارد. بار دیگر بلافاصله بعد از آغاز جنگ پیشنهاد دادیم، سه سال پیش و ما الان وارد سال چهارم [جنگ] شده ایم. تصور می کردند که می توانند مأموریت را طی دو هفته تمام کنند. ما آن زمان پیشنهاد توقف فوری جنگ و کمک رسانی بشردوستانه فوری را دادیم. پیشنهاد راهکار سیاسی بین یمنی ها و تشکیل دولتی را دادیم که دربرگیرنده همه طرف های یمنی باشد. متأسفانه عربستان و متحدانش همیشه راهکار سیاسی را رد کرده اند و امیدوار هستند که از راه نظامی می توانند پیروز جنگ باشند. من معتقدم که فرصت هنوز از دست نرفته است. البته که فرصت برای تعداد بی شمار یمنی ها که جان خود را از دست داده اند از دست رفته اما هنوز زمان به طور کامل برای یافتن راه حلی سیاسی از دست نرفته است. اگر عربستان سعودی تمایل به یافتن راه حلی سیاسی در یمن دارد ایران شریک جدی است. هر راهکاری از این دست، باید راه حلی بر پایه مذاکره بین یمنی ها باشد. طرف های خارجی هم به جای دیکته کردن نظرات، می توانند امور را تسهیل کنند تا راهکاری سیاسی حاصل شود. ما آماده ایم برای کمک به یافتن راهکاری سیاسی. 

بی.بی.سی: آنطور که با بسیاری از سیاستمداران عرب صحبت کرده ایم، مشکل این است که می گویند ایران پیام های متناقضی را ارسال می کند. از یک سو می گویند دست کمک دراز کرده اند و از سویی دیگر می بینیم که کسی در تهران می آید و تهدید می کند یا کسی دیگر می گوید که ما بر چهار پایتخت عربی مسلط شده ایم. شاید مشکل در پیامی باشد که از تهران بیرون می آید.

ظریف: این درست نیست. این از نوع سخنانی است که اسرائیلی ها هنگام مذاکرات هسته ای منتشر کردند. می گفتند، کسانی که توافق را امضا می کنند، نمی توانند اجرایش کنند و همان حکایت همیشگی؛ [اتهام] ادبیات دوگانه به تهران. ایران یک گروه سیاسی فراگیر نیست. ما دیکتاتوری نداریم آنچنان که آنان دارند. ما در ایران صداهای متعددی داریم که پژواکش شنیده می شود و بیان کننده نظرات صاحبش است. اما ما در نهایت توانستیم توافق هسته ای را اجرا کنیم. می گفتند خیلی ها معتقد بودند کسانی که داخل ایران مخالف توافق بودند، آن را نقض می کنند اما می بینید که ایران کاملا به آن متعهد بوده است. ایران با دقت به تعهداتش طبق توافق، عمل کرده است. مهم این است که به جای این سخنان، چرا ننشینیم و مذاکره نکنیم. مشکل مواضع همسایگانمان این است که همیشه تلاش کرده اند امنیت را از خارج بخرند. تصور می کنند که اگر میلیاردها دلار از ثروت نفتی خود را برای خرید سلاح خرج کنند، می توانند با آن امنیت را بخرند. اما آنچه امکان تحقق دارد و مهم تر است ساخت امنیت بر اساس گفت وگو است. ایران هم شکایت های خود را دارد که اتفاقا بیشتر هم هست. ما صدام را تأیید نکردیم آنها بودند که هشت از او حمایت کردند. وقتی که توپخانه هایشان را به سمت کویت گرفتند ما اولین کسی بودیم که آن را محکوم کردیم. 

بی.بی.سی: اما دکتر زمانیکه ایران را در عراق و سوریه می بینند یا کسانی را در لبنان، فلسطین و یمن می بینند که با ایران متحدند آیا حق ندارند که احساس خطر یا نوعی تهدید کنند؟

ظریف: ایران به جایی نمی رود که از دولت آنجا دعوتی صورت نگرفته باشد. موضع ما این است که مردم این کشورها کسانی هستند که باید تصمیم بگیرند. ما هیچ طمعی در این کشورها نداریم. ما از فلسطین حمایت کردیم و به این امر افتخار می کنیم. از عربستان سعودی می پرسیم که چرا از فلسطین حمایت نمی کند؟ چرا برای محکوم کردن جنایت هایی که در غزه می شود، مردد و خجالت زده اند و چرا سیاست بازی در قبال اسرائیل در پیش گرفته اند در حالی که اسرائیل فلسطینی ها را می کشد؟ چرا این سیاست باز را در قبال آمریکا دارند حال آنکه این کشور چیزی را به صهیونیست ها می بخشد که مالکش نیست؛ منظورم قدس شریف است. چیزی که آمریکایی ها مالکش نیستند و صهیونیست ها هم مستحقش نیستند. آنچه جالب توجه است، این است که سعودی ها تلاش جدی برای پس گرفتن حقوق فلسطینی ها نمی کنند بلکه در صف متجاوزان قرار می گیرند. در خصوص بخش دوم سوال شما می گویم که اسرائیل نتیجه اقدامات خودش را می بیند. اسرائیل دنبال دستاویز می گردد یا دنبال جان فداست تا از مسئولیت اقدامات جنایتبار خود که در سالهای گذشته به بزرگترین فاجعه بشری منجر شده، شانه خالی کند.

بی.سی.سی: ایران اکنون برای مقابله با این چه می کند؟

ظریف: ایران مثل ترکیه، کویت، قطر، اندونزی و مالیزی، اقدامات اسرائیل را محکوم می کند و خواستار برگزاری نشست های سازمان همکاری اسلامی برای همبستگی با فلسطینی ها و بسیج حمایت بین المللی از آنان است. 

بی.بی.سی: اسرائیل هم البته شما را خطری برای موجودیت خود می داند

ظریف: گفتم که اسرائیل همیشه به دنبال پوشش و جان فدا است که شاید این [پوشش] یک سازمان باشد. 

بی.بی.سی: به موضوع هسته ای برمی گردم. ایران چه می کند اگر ترامپ از توافق هسته ای خارج شود. آیا برگ بازی دارید. چه گزینه هایی دارید؟

ظریف: البته که برگ ها و عواملی داریم که ترامپ را از خروج [از توافق] ناتوان یا مانع خروجش از توافق بشود. او احتمال زیاد می داند که ما ایرانی ها گزینه های بسیاری داریم که در زمان خودش از آن مطلع می شوند. 

بی.بی.سی:  تغییرات اخیر در دولت آمریکا مایک پامپئو وزیر خارجه جدید و جان بولتون که همکار شما در سازمان ملل بود...

ظریف: در یک زمان در سازمان ملل بودیم

بی.بی.سی: آیا با هم دیدار کردید؟

ظریف: خیر. دیداری نداشتیم. در مجمع عمومی سازمان ملل و جاهای دیگر مثل شورای امنیت خیلی جنگیدیم.

بی.بی.سی: ایران به این تغییرات چطور نگاه می کند؟

ظریف: اینها امور داخلی آمریکاست و قطعا ایران را نترسانده است. اینها دلیلی بر نبود انسجام در سیاست آمریکا به طوری که به تغییر سه مشاور امنیت ملی طی یک سال انجامیده است. اما این مسئله در نهایت، مسئله داخلی مردم آمریکاست و از امور ما نیست. ما در امور کسی دخالت نمی کنیم و در مقابل هم ما اجازه نمی دهیم کسی در امور داخلی ما دخالت کند. قطعا هم در نتیجه تغییرات متعدد در دولتشان، حتی برای لحظه ای احساس ترس نمی کنیم. اما اگر از توافق هسته ای خارج شود خودش را در جامعه بین المللی منزوی کرده است. این هم دلیلی خواهد بود بر اینکه آمریکا در هیچ توافق بین المللی شریکی قابل اعتماد نیست. این سبب خواهد شد که ایران موضعی یکپارچه بگیرد و راهبردی در پیش بگیرد که برای آمریکا دردناک باشد. 

بی.بی.سی: [در آن زمان] ایران اورانیوم را تا 20 یا آنطور که در مجلس شنیدیم تا 60 درصد غنی می کند؟

ظریف: ما در میان برنامه هایمان انتخاب های متعددی داریم و حتی در چارچوب توافق هسته ای گزینه هایی داریم. اگر آمریکا تصمیم بگیرد آن را نقض کند، ایران به آن تعهدی ندارد، اگر آن را طبق امنیت ملی خودمان ارزیابی کنیم.

بی.بی.سی: اگر حفظ توافق نیازمند دیداری میان رئیس جمهور حسن روحانی و رئیس جمهور دونالد ترامپ باشد، آیا ایران این را می پذیرد؟ 

ظریف: اگر احترام متقابل نباشد، ایران هرگز گفت وگو را قبول نخواهد کرد. ترامپ هم این را نشان داده که برای رعایت این شرط اساسی در دیپلماسی بین المللی آماده نیست. شاید برخی آماده پذیرش مأموریت باشند و شاید برخی آماده باشند سخنان رئیس جمهور ترامپ را بپذیرند حتی در خصوص نزدیک ترین متحدانش؛ اما ایران چنین چیزی را نمی پذیرد. 

بی.بی.سی: در همین خصوص بوریس جانسون وزیر امور خارجه انگلیس، چند ماه پیش به ایران آمد. آیا در خصوص توافق هسته ای با شما گفت وگویی کرد؟ 

ظریف: ما همیشه پرونده هسته ای را با طرف های دیگر بررسی می کنیم. 

بی.بی.سی: انگلیس به توافق پایبند است؟

ظریف: هر طرف در برنامه جامع اقدام مشترک در خصوص برنامه هسته ای ایران، و هر کسی که در آن مشارکت دارد از جمله آمریکا، اخیرا تصریح کرده اند که به توافق متعهد هستند اما عمل ها موثرتر از حرف هاست. 

بی.بی.سی: سفر بوریس جانسون به تهران، همچنین برای پیگیری پرونده نازنین زاغری هم بود. آیا پیشرفتی حاصل شد؟

ظریف: بر اساس مسائل انسانی، تلاش کردیم و می کنیم و امیدواریم که این تلاش های به نتیجه برسد. اما مهم است که بریتانیا نیز حاکمیت ایران و تصمیم هایی که مقامات قضایی ایران مستقلا از قوه مجریه می گیرند، به رسمیت بشناسد. قوه قضاییه در ایران کار خود را دارد و قوه مجریه جز بر اساس اعتبارهای بشردوستانه نمی تواند دخالت کند. این کاری است که ما می کنیم و نمی توانیم در امور قوه قضاییه دخالت کنیم.

بی.بی.سی: یعنی می شود انتظار اخباری خوب داشت؟

ظریف: صادقانه امیدوارم.  و چیزی که الان امیدوارم.

بی.بی.سی: شما فردا برای نشست سران ایران، روسیه و ترکیه به آنکارا می روید، آیا هماهنگی این سه کشور به نتایجی خوب روی زمین می رسد؟

ظریف: نفس این اهتمام، به خودی خود در قالب همه تلاش ها برای حل بحران سوریه، قابل توجه است. اواخر سال 2016 و اوایل 2017 خیلی ها درباره تلاش های هماهنگی در «آستانه» تردید کردند. اما این برنامه تنها گزینه ای بود که توانست شدت جنگ را کاهش بدهد. درسته که کامل نیست و آنطور که می خواهیم اما در مقایسه با اقدامات دیگر، نتایج بهتری به دست داد. 

بی.بی.سی: چگونه؟

ظریف: حجم درگیری مسلحانه و تنش کاسته شده است.  سازمان هایی تروریستی مثل [جبهة] النصره به این امر پایبند نیست و نقض آتش بس را ادامه می دهد و باید با این امر برخورد کرد. 

بی.بی.سی: طبق گفته آمریکا تعداد کودکانی که در این مرحله کشته شدند بیش از گذشته است.

ظریف: این ادعاست متأسفانه. بیشترین احترام را برای استانداردهای بشردوستانه و قوانین بشردوستانه قائل بوده و هستیم . این موضع ایران صرف نظر از جنایتکاران و قربانیان است. این، برای ایران اصلی ثابت است. اما فراموش نکنید که در طول سال گذشته، سطح درگیری کاهش یافت که البته نیاز به [کار] بیشتر دارد. نشست اخیر در سوچی [روسیه] را برگزار کردیم که بزرگترین نشست سوری ها شامل معارضان و موافقان دولت سوریه بود.. این شروع خوبی بود و باید ادامه یابد. البته که اختلاف نظرهایی وجود دارد. این نشست ها مهم است چرا که ابزاری است برای تعامل با این اختلافات برنامه ریزی برای آینده و چگونگی اجرای روند سیاسی و تسهیل گفت وگو میان سوری ها. همه باید بدانند که آینده سوریه را مردم سوریه تعیین می کنند.

بی.بی.سی:  آقای دکتر ظریف، الان روسیه، ایران، ترکیه، آمریکا، سازمان ملل و حتی فرانسه طبق گفته رئیس جمهور ماکرون می گویند که حسب الامر در سوریه دخالت می کنند. آیا این مسئله مسئله سوری هاست یا اینکه مسئله قدرت های منطقه ای شده است.

ظریف: طبق دعوت دولت سوریه مستشارانی به سوریه اعزام کرده ایم و فکر می کنم که جامعه بین الملل باید حضور سازمان ملل و قانون بین الملل دولت سوریه را که دارای حاکمیت است و سازمان ملل آن را به رسمیت می شناسد، به رسمیت بشناسد... همه باید دو اصل را درباره سوریه بدانند؛ اول، بحران سوریه راهکار نظامی ندارد و دوم، خود سوری ها فقط قادرند که حل و فصل سیاسی ایجاد کنند. بقیه هم باید بخوبی بدانند که باید به حاکمیت و وحدت ملی سوریه احترام بگذارند. 

بی.بی.سی: بله آقای دکتر. اما آقای دکتر، روسیه و ایران و ترکیه که در آنکارا گرد هم می آیند، هر سه در میدان سوریه حاضرند. 

ظریف: کشورهای زیادی در کشورهای دیگر بر اساس دعوت دولت آن کشور حضور دارند. اما اگر شما بدون دعوت حضور دارید، آن مسئله ای دیگر است. 

بی.بی.سی: نظرتان درباره تصمیم اخیر دونالد ترامپ برای خروج نیروهای آمریکایی از سوریه چیست؟

ظریف: فکر می کنم که اولا نیروهای آمریکا جایی در سوریه ندارند. خیلی تفرقه ایجاد کردند و نه فقط سلامت ارضی سوریه را بلکه انسجام ملی سوریه را از بین بردند و سبب دودستگی بیشتر شده اند که آثار طولانی مدت دارد. حضور آمریکا در سوریه اشتباه بود و باید آن را اصلاح کنند.