نیچیروان بارزانی، مهندس راهبردی روابط ایران و اقلیم کردستان

نویسنده: بهرام ولد بیگی، مدیر انستیتو فرهنگی کردستان

دیپلماسی ایرانی: سفر دو روزه هیأت حکومت اقلیم کردستان به تهران به ریاست نیچیروان بارزانی، نخست وزیر کردستان و استقبال رسمی و معنادار مسئولان جمهوری اسلامی ایران از او که به حل بسیاری از چالش های بغداد و اربیل منجر خواهد شد، آن را به سفری تاریخی تبدیل کرد.

بعد از برگزاری رفراندوم برای استقلال کردستان عراق و فاصله ای که بین ایران و اقلیم کردستان بوجود آمده بود با سفر ماه گذشته سردار قاسم سلیمانی به کردستان و دیدار با مسعود بارزانی و سفر دیروز نیچروان بارزانی به تهران روابط دو طرف به روزهای اوج خود نزدیک می شود و برخلاف نظرات مخالفین جمهوری اسلامی و اقلیم کردستان دو طرف مصمم هستند این روابط تاریخی را همچنان در اوج قرار دهند و روابط استراتژیک را جایگزین کدورتهای مقطعی کنند.

سخن دکتر علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی مبنی بر اینکه ایران و کردستان یک رابطه راهبردی با هم دارند و باید این راهبرد ارزشمند حفظ شود، اندیشه ای استراتژیک است و حلقه ی مفقوده ی این سال های ایران و کردستان، که می توان آن را بر همه ی مناسبات تاریخی، فرهنگی و دیپلماسی تعمیم داد و ایران و کردستان همچنان در کنار هم بر مشکلات و اختلافات خود نائل و روابط دیرین تهران و اربیل را تبیین کنند و خلاء روابط بعد از رفراندوم را پر کنند چرا که ایران در حل بحران اربیل ـ بغداد می تواند از نقشی تاریخی و تعیین کننده ایفاد نماید.

ایران و اقلیم کردستان می توانند بغداد را از بحران پیش رو در انتخابات آینده در برابر رقبای سنتی ایران، ترکیه و عربستان که متفاوت تر از ایران، تحولات در عراق را دنبال می کنند عراق را از بحران انتخابات عبور دهند چرا که ترکیه و عربستان با حمایت از سنی ها در عراق به دنبال تضعیف شیعیان و ناکارآمد کردن حکومت در بغداد هستند و با همکاری آمریکا می خواهند حضور ایران در عراق را کم رنگ کنند چرا که چالش اصلی بغداد امروز اهل سنت و کردها هستند.

ما شاهد مسائلی در منطقه بودیم که برای جمهوری اسلامی نگران کننده و دارای هزینه بود. بازسازی روابط با کردستان می تواند این نگرانی ها را برطرف و هزینه ها را برای ایران کم رنگ تر کند از جمله اینکه اردوغان با وجود وعده ی همکاری به ایران در بستن مرزهایش با کردستان عراق، خلاف آن عمل کرد و افکار عمومی کردها را علیه ایران بسیج کرد و به نوعی ایران را دور زد و در برابر کردها قرار داد. مساله ی دوم در مساله ی خیانت کرکوک، اتحادیه میهنی کردستان که اولین حزب هم پیمان و استراتژیک جمهوری اسلامی است با بحران بزرگی روبه رو شده و اگر ایران و پارت دموکرات کردستان از هژمونی خود در کردستان استفاده و از آن حمایت نکنند اتحادیه میهنی در غیاب مام جلال بازنده ی بازیهای سیاسی آینده خواهد بود و بیشترین عوارض آن نصیب جمهوری اسلامی می شود.

نیچیروان بارزانی با هوشیاری سیاسی و رویکرد دیپلماتیک توانست با سفر به فرانسه، آلمان، ایتالیا و ایران تحولات کردستان را به خوبی مدیریت و به نوعی مهندسی دیپلماسی را به نفع مردم کردستان و همکاری با همسایگان و نگاه اروپا به کردستان را وارد دوران جدید کند تا همه ی تهدیدها به فرصت تبدیل شوند و البته سفر ایشان به کنفرانس داووس در سوئیس و دیدارهای دیپلماتیک با رهبران جهان تکمیل کننده ی این پکیچ دیپلماتیک برای کردستان خواهد بود.

این سفر باعث ناخشنودی ترک ها شده است و علی رغم مخالفت آنها با این روابط پررنگ اقلیم کردستان و تهران بزودی نیچیروان بارزانی را به آنکارا دعوت خواهند کرد تا در رقابت با ایران کم نیاورند. چرا که سیاست ترکیه اقتصاد محور است و گسترش روابط اقتصادی با کردستان و بازسازی موصل و حضور شرکت های ترک در رقابت با شرکت های ایرانی استراتژی ترکیه در تحولات آینده با کردستان خواهد بود.

ایران و کردستان بی میل نیستند در انتخابات آینده در کنار حزب دعوه به رهبری نوری مالکی باشند به دلیل اینکه حیدر عبادی بیشتر تمایل به همکاری با آمریکا و عربستان دارد و وه عده هایی به اعراب و آمریکا مبنی بر کم رنگ کردن حضور ایران در عراق داده است. از این نظر ایران و اقلیم کردستان علاقمندند همکاری با نوری مالکی را به عنوان نخست وزیر آینده عراق دوباره تجربه کنند و البته امکان پیروزی نوری مالکی بیش از حیدرعبادی در انتخابات آینده عراق به نظر می رسد.