توئیت ترامپ توسعه سیاسی اسلام آباد را به خطر می اندازد

شهید جواد بورکی

دیپلماسی ایرانی: لاهور -  پاکستان نیز به کشورهایی پیوسته است که مورد هدف طوفان توئیت های دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، قرار گرفته اند. ترامپ در نخستین توئیت خود در سال 2018 اعلام کرد که ایالات متحده با "ساده لوحی" در 15 سال اخیر 33 میلیارد دلار به پاکستان کمک کرده است، حال آنکه تمام چیزی که پاکستان تحویل ما داده "دروغ و فریب" بوده و پاکستان پناهگاه امن در اختیار تروریست ها قرار داد تا آمریکایی ها را در افغانستان شکار کنند. "نه بیشتر از این!" و حالا ایالات متحده قرار است کمک خود به این کشور را قطع کند.

همچون قدرت نمایی در مقابل کره شمالی یا تصمیم یک جانبه اش در شناسایی بیت المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل، ضربات ترامپ به پاکستان نیز ممکن است درست نواخته شود اما همچنین پیامدهای جدی برای پاکستان به همراه خواهد داشت، کشوری که در نیمه دوم سال 2017 با چند شوک مواجه بوده که ساختار سیاسی پاکستان را بی ثبات کرده است.

و اگر پاکستان دچار تزلزل شود، عواقب آن در سراسر جنوب آسیا و دیگر بخش های جهان اسلام احساس خواهد شد، کشورهایی که نظام سیاسی کارآمد در پاکستان را مدلی ارزشمند قلمداد می کنند.

بیش از 50 کشور با جمعیت عمدتا مسلمان از بنگلادش تا مراکش به شدت در تلاش برای توسعه سیاسی هستند. ترکیه تحت رهبری رجب طیب اردوغان که روزگاری سیستم دموکراتیک کارآمدی ارائه می داد به سمت حکمرانی استبدادی حرکت کرد. بنگلادش نیز پس از آنکه قدم های قابل توجهی به ویژه در جبهه اقتصادی برداشت به نظر در حال تبدیل به نظام تک حزبی است. اینک پاکستان – که به یک معنا – تنها امید باقی منطقه است نیز با خطر عقب گردی  آشفته مواجه است.

بر خلاف اتهامات ترامپ، در یک دهه اخیر پاکستان پیشرفت پایدار، و البته آرامی – هم در جبهه نبرد با تروریسم و هم در تحکیم نهادهای دموکراتیک داشته است. این پیشرفت از سال 2007 آغاز شد، زمانی که گروهی از حقوقدانان علیه تصمیم غیر قانونی پرویز مشرف، چهارمین رئیس جمهور نظامی کشور، برای تعلیق دیوان عالی کشور تظاهراتی را ترتیب دادند. این جنبش که مورد حمایت چندین حزب سیاسی قرار گرفت نهایتا در سال 2008 مشرف را وادار کرد برای اجتناب از تعقیب قضائی از سمت خود کنار رود.

در انتخابات عمومی پس از کناره گیری مشرف، حزب مردم پاکستان (پی پی پی) به اندازه ای در مجلس کرسی به دست آورد که بتواند به تنهایی دولت را تشکیل دهد. رقیب این حزب، پاکستان مسلم لیگ (نواز) در مجلس فدرال پنجاب برنده شد و کنترل بزرگترین استان کشور را در دست گرفت. سیاست رقابتی به پاکستان پا گذاشت.

پس از پایان دوره پنج سال حکمرانی پی پی پی، مسلم لیگ به رهبری نخست وزیر نواز شریف، انتخابات بعد را پیروز شد و کنترل خود را بر پنجاب  نیز حفظ کرد. انتقال قدرت به صورت مسالمت آمیز رقم خورد و پی پی پی به حزب اپوزسیون بدل شد. پاکستان جاده خطیر دیگری را پشت سر گذاشت.

ژنرال های قدرتمند پاکستانی این تحولات را داخل پادگان های خود، جایی که به آن عقب نشینی کرده بودند، تماشا می کردند. پس از 60 سال تغییر در حکومت های نظامی که پس از کودتا قدرت را در دست می گرفتند ، حکومت غیر نظامی توانست فرمانده کل ارتش را در پایان دوره اش با شخصی دیگر جایگزین کند. این سومین دستاورد خطیر برای حاکمیت قانون و توسعه دموکراتیک در پاکستان بود، که اینک به نظر می رسید موقعیتی مستحکم در تقویب نظام سیاسی و نهادهای خود دارد. احزاب نسبتا توسعه یافته سیاسی در سطح قابل قبول رقابت می کردند، انتخابات در موعد قانونی برگزار می شد و انتقال قدرت بدون خشونت رخ می داد.

سپس در سال 2016 افشای اسناد پاناما گریز از پرداخت مالیات را از میان برداشت. معلوم شد اعضای خانواده شریف به طور غیر قانونی حجم بالایی از پول را به شرکت های غیر قانونی منتقل کرده اند که باعث تحقیقات گسترده در خصوص دارایی ها عظیم آن ها در لندن و خاورمیانه شد.

این افشاگری ها راه را برای لحظه "بهار عرب" پاکستاتی باز کرد. جوانان علیه سلطه نخبگان بر نظام سیاسی شورش کردند، حزب "پاکستان تحریک انصاف" – حزبی سیاسی به رهبری ورزشکار سابق کریکت، عمران خان، سکویی برای این نوع شورش ها بود.

اصرار ترامپ بر رویکرد ملی گرایانه، پر وسواس و به ویژه ضد اسلامی خود، به جای پیش برد واقعی منافع ایالات متحده خطر افول نظام سیاسی پاکستان را بالا می برد.

هر چند به دلایلی امید وجود دارد. پاسخ پاکستان به چالش های سیاسی اخیر نشان از ادامه تعهد به نبرد برای دموکراسی دارد – تعهدی که کشورهای مسلمان دیگر به شدت نیاز دارند آن را مدلی برای خود قرار دهند.

منبع : پراجکت سیندیکت / تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33