جزئیاتی جدید از ماجرای استعفای «الحریری» در عربستان

روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی با برشمردن جزئیاتی تازه درباره ماجرای استعفای نخست وزیر لبنان در ریاض، نوشت: «سعد الحریری فکر می کرد قرار است با محمد بن سلمان به صحراگردی برود اما نامه استعفا به او دادند».

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری فارس، روزنامه آمریکایی در یادداشتی خواندنی به ماجرای اجبار نخست وزیر لبنان به خواندن استفا از مقامش در عربستان سعودی پرداخته است.

خلاصه ای یادداشت مفصل نیویورک تایمز را در متون زیر بخوانید:

«سعد الحریری نخست وزیر لبنان ساعت 8:30 صبح به اداره سلطنتی سعودی فراخوانده شد؛ ساعتی که طبق استانداردهای پادشاهی (سعودی) خیلی زود بود.

آقای الحریری، متحد دیرینه سعودی ها آن روز صبح لباس جین و تیشرت پوشید و فکر می کرد که قرار است با محمد بن سلمان ولی عهد در صحرا چادر بزند اما تلفن های همراهش را از او گرفتند و مورد اهانت نیروهای امنیتی سعودی قرار گرفت.

پس از آن، نهایت بی احترامی و بی آبرویی به او وارد شد. به او متن از قبل نوشته شده درباره سخنرانی استعفایش داده و مجبور شد در شبکه تلویزیونی سعودی آن را بخواند.

به نظر می رسید دلیل واقعی احضار به ریاض پایتخت سعودی، استعفا دادن تحت فشار و علنا مقصر خواندن ایران بود انگار اینکه او یک کارمند(سعودی) بود و نه رهبر یک کشور مستقل.

قبل از اینکه او به شبکه تلویزیونی عربستان سعودی برود، حتی اجازه رفتن به خانه اش در ریاض هم به او داده نشد و مجبور شد از نیروهای امنیتی بخواهد برایش کت و شلوار بیاورند.

هر چند این سریال عجیب و غریب به نظر می آمد اما تنها یک بخش از داستان شاهزاده محمد، ولی عهد جوان و بلندپروازی است که مصمم به تغییر ساختار قدرت نه فقط در کشور خود بلکه در کل منطقه بود.

او در وطنش، صدها شاهزاده و بازرگان سعودی را زندانی کرده است و در خارج از کشورش، در یمن جنگ به راه انداخته و در حال مقابله با قطر است.

 روزی که به آقای الحریری برای دادن گزارش به ریاض دستور داده شده بود، او فقط یک مهره سرباز در درگیری کلی شاهزاده ولی عهد برای مهار و کنترل اهداف و بلندپروازی های منطقه ای رقیب قدیمی کشورش، ایران بود.

شاهزاده محمد، پیشتر جنگ با شورشیان مورد حمایت ایران را در کشور همسایه یمن به راه انداخت و در باتلاق آن گیر افتاده است. او قطر را محاصره کرده بود و فقط باعث شد که این کشور خلیج (فارس) به ایران نزدیکتر شود.

 داستان نخست وزیر لبنان، یک مثال تازه از عجله و بی پروایی رهبر جدید برای تغییر دادن آنچه عربستان سعودی برای سالها روی آن کار کرده است، بود اما این اقدام عواقب ناخواسته ای را در محیط پیچیده کنوین منطقه ایجاد کرد. حالا آقای الحریری با محبوبیتی تازه بر سر کار است و حزب الله قوی تر از قبل است.

دو مقام ارشد لبنانی و چند دیپلمات غربی گفتند که با توجه به بالا گرفتن خصومت ها، مقامات لبنانی برای عملی نشدن آنچه که آنها طرح عربستان سعودی برای بی ثبات کردن اردوگاه های پناهندگان و مهاجران فلسطینی در لبنان می پنداشتند، تلاش کردند. همچنین نگرانی هایی در بیروت درباره این موضوع وجود داشت که عربستان سعودی یا متحدانش لبنانی اش درصدد ایجاد یک شبه نظامیان ضد حزب الله در اردوگاه ها یا جاهای دیگر باشند.

چنین توطئه هایی عملی نشد و یک مقام سعودی هم گفت که حتی چنین موضوعاتی مورد بررسی هم قرار نداشت.

برخی مقامات غربی و عربی می گویند هنوز نمی دانند سعودی ها با چنین فتنه و دسیسه ای (استعفای الحریری) امیدوار به دستیابی به چه چیزی بودند. چند تن از آنهااین موضوع را رد نکردند که شاید هدف (ریاض) تحریک به ایجاد آشوب داخلی یا حتی جنگ در لبنان بود.

به گفته برخی مقامات، آقای الحریری اواخر اکتبر از ریاض دیدن کرد و فکر می کرد سعودی ها را به این فهم رسانده که او برای اجتناب از بن بست سیاسی در لبنان، نیاز به سازش با حزب الله دارد.

او پس از بازگشت به بیروت و به منظور تسکین دادن به سعودی ها، از طریق واسطه ها از حسن نصرالله رهبر حزب الله خواست که لحن سخنرانی های تند خود علیه جنگ ویرانگر عربستان سعودی و شخص شاهزاده محمد را کم کند.

13 نوامبر بود که آقای الحریری با علی اکبر ولایتی مقام ارشد ایرانی در بیروت دیدار و همکاری ایران با لبنان را تحسین کرد. شاید این موضوع، آخرین ضربه به سعودی ها بود.

یک مقام لبنانی گفت که با گذشت چند ساعت(از دیدار با ولایتی)،  الحریری پیامی از پادشاه عربستان سعودی با این محتوا دریافت کرد: همین الان بیا (به عرستان سعودی). طبق گفته جانی منایر، تحلیلگر لبنانی، نخست وزیر دعوت شد که یک روز را در صحرا با شاهزاده بگذراند.

اما وقتی وارد ریاض شد، مقامات سعودی آقای الحریری را به خانه اش بردند و به او گفتند منتظر شاهزاده بماند. او از ساعت 6 عصر تا یک بامداد منتظر ماند ولی کسی نیامد.

  صبح روز بعد، او برای دیدار با شاهزاده احضار شد. هیچ کاروان متعارف پادشاهی در کار نبود در نتیجه آقای الحریری خودروی شخصی خودش را استفاده کرد و به جای اینکه با شاهزاده دیدار کند،  مورد بدرفتاری مقامات سعودی قرار گرفت.

مقامات لبنانی ساعت های طولانی حد فاصل ورود او تا اعلام استعفایش در ریاض را "جعبه سیاه" توصیف کرده اند. آنها می گویند که مایل به فشار بر آقای الحریری به منظور شرح جزئیات نبودند. یکی از این مقامات گفته که وقتی این سوال مطرح شد، الحریری به پایین میز نگاه کرد و گفت که اوضاع بدتر از آن چیزی بوده که شما فکر می کردید.

عربستان سعودی نقاط فشار زیادی برای استفاده علیه آقای الحریری داشت. می توانست تهدید به اخراج 250 هزار یا بیشتر از کارگران لبنانی از عربستان سعودی کند و به اقتصاد لبنان آسیب بزند و از آنجایی که خود او دو تابعیتی شهروند سعودی هم هست و تعاملات تجاری گسترده ای در این کشور داشته است، می توانستند خود او را هم مستقیما تهدید کنند. یک دیپلمات عربی گفت که آقای الحریری (توسط سعودی ها) به اتهام های فساد هم تهدید شد.

به گفته یک مقام، نخست وزیر لبنان سخنرانی استعفایش را ساعت 14:30 از اتاقی مجاور با دفتر شاهزاده (محمد بن سلمان) خواند.  چند ساعت بعد، مقامات سعودی دستگیری هایشان در موضوع مقابله با فساد را شروع کردند و دو تن از شرکای سابق الحریری را بازداشت کردند.

به گفته دیپلمات های غربی و مقامات لبنانی، سعودی ها انتظار داشتند که در لبنان با استعفای نخست وزیر، حمایت فراگیر مردمی از مخالفان حزب الله ایجاد شود اما در عوض، لبنان با تردید و شک فراگیر واکنش نشان داد. هیچ کسی به خیابان ها نیامد و میشل عون رئیس جمهور لبنان که متحد حزب الله است، استعفای آقای الحریری را نپذیرفت و پذیرش آن را منوط به تحویل این استعفا توسط شخص او کرد.

الحریری پس از ساعت ها ناپدید شدن، او اولین تماس تلفنی اش را با آقای عون انجام داد و رئیس جمهور متوجه شد که نخست وزیر آزادانه قادر به صحبت نبود. به دنبال این موضوع بود که مقامات لبنانی شروع به طرح این معما در میان دیپلماتهای غربی کردند: ما دلیلی داریم مبنی بر اینکه نخست وزیر ما بازداشت شده است.

به گفته مقامات، آقای الحریری به تدریج در یک مهمانخانه متعلق به خودش، تحت نظر نیروهای گارد سعودی قرار گرفت و از دیدار با همسر و فرزندانش ممانعت شد. طی چند روز آینده، آنجا چندین تن از سفرای غربی با او ملاقات کردند. در ملاقات هایشان، دو گارد سعودی در اتاق حضور داشتند و وقتی دیپلمات ها پرسیدند امکان خروج نیروهای گارد وجود دارد یا نه، آقای الحریری جواب منفی داد.

ژنرال عباس ابراهیم رئیس اطلاعات داخلی لبنان به سفرای(خارجی) که باور نمی کردند به این نحو بشود رهبر کشوری توسط مقامات خارجی به استعفا کشیده شود، اینطور گفت که "ساده است. من می توانم دو سرباز بیاورم و شما را به تلویزیون ببرم تا شما بگویید از کشورتان متنفرید".

یک مقام ارشد لبنانی گفت که یک متحد لبنانی سعودی ها از گروه های جهادگرا در یکی از اردوگاه های فلسطینی خواسته بود که یک گروه شبه نظامی "مقاومت سُنی" برای مقابله با حزب الله تشکیل دهند.

یک دیپلماسی فشرده توسط فرانسه، آمریکا، مصر و برخی دیگر از کشورها ایجاد شد و نتیجه آن توافق برای دادن اجازه بازگشت به لبنان و خروج آقای الحریری از عربستان سعودی بود.

به گفته مقامات لبنانی، دیپلمات های عربی و غربی، شاهزاده محمد بن سلمان او را با یک ماموریت به خانه برگرداند: فشار بر حزب الله برای خروج جنگجویانش از یمن.

به گفته دیپلماتهای غربی و عربی، این درخواست محمد بن سلمان نشان داد که شاهزاده در موضوع یمن اطلاعات درستی نداشت؛ یمنی که گهگاه آن را "ویتنام ریاض" خواندند.

به گفته یک دیپلمات غربی، حزب الله در یمن فقط 50 جنگجو داشت و در آن ایران با آموزش و کمک رسانی به حوثی ها، نقش بسیار بزرگتری ایفا می کرد.

ریاض البته از این آشوب، چیزی را به دست آورد. مقامات لبنانی در حال تلاش برای یک توافق با حزب الله هستند که در آن شاید شامل کاستن از ادبیات و لفاظی ضد عربستان سعودی حزب الله  و بستن ایستگاه تلویزیونی حامی الحوثی در بیروت باشد.

هنوز مشخص نیست که آیا آقای الحریری می تواند به ریاض به اندازه کافی ریاض را تسکین دهد. اخیرا انتقادها از شاهزاده محمد در سخنرانی های آقای نصرالله حذف شده است و خواستار مذاکرات صلح در یمن شده که این اقدامی مهم است».