آیا خلافت بعدی داعش در فیلیپین است؟

فرارو- داعش به دنبال گروه بندی مجدد چشم به شرق دوخته است.

به گزارش فرارو به نقل از فارین پالیسی، هم رهبران غربی و هم رهبران خاورمیانه پس از آزادسازی شهرهای بزرگ مانند موصل و رقه که از سال 2013 در دست داعش بود، مشتاقانه خبر شکست داعش را اعلام کردند. اما برای خوشحالی خیلی زود است. داعش در فکر گروه بندی مجدد است. فیلیپین از زادگاه این گروه در خاورمیانه خیلی دور است، اما افراطی ها سه ماه پیش شهری را در این کشور اشغال کردند و هزینه های سنگینی برای بازپس گیری شهر روی دست نیروهای امنیتی گذاشتند.

فیلیپین سابقه تاریخی دیرینه ای در ستیزه جویی اسلامی دارد که به دهه 1970 باز می گردد. در آن زمان "جبهه آزادی ملی مورو" برای استقلال بیشتر به جنگ با دولت مرکزی در مانیل پرداخت. پس از اختلافات و تقسیمات متعدد در جبهه آزادی ملی مورو، در سال 1984 "جبهه آزادی اسلامی مورو" ظهور کرد و به شورش های کم قدرت در مناطق جنوبی فیلیپین ادامه داد. یک گروه ستیزه جوی دیگر به نام "ابوسیاف" در اوایل دهه 1990 شکل گرفت و با القاعده و دیگر گروه های تروریستی در سراسر جنوب شرقی آسیا ارتباط برقرار کرد، ازجمله با گروه "جماعت اسلامی".

داعش در این جزیره یکی از تازه واردان محسوب می شود. تا قبل از سال 2016 علاقه ای به فیلیپین نداشت. درحالی که بیش از نیمی از جناح های موجود در فیلیپین به داعش اعلام وفاداری کرند، اما این گروه حاضر به مصالحه نشد: داعش هرگز یک جناح یا ولایت در فیلیپین را به رسمیت نشناخت. در ویدئویی که در اواخر ژوئن 2016 منتشر شد، داعش بر رابطه رسمی میان هسته خود و شبه نظامیان فیلیپین تأکید کرد، اما این یک اعلام رسمی ولایت در فیلیپین نبود.

ستیزه جویان جنوب شرقی آسیا تجربه زیادی از مبارزه کنار داعش ندارند. 1600 ستیزه جوی خارجی از جنوب و جنوب شرقی آسیا که به عراق و سوریه سفر کردند، تنها 5 درصد از تعداد کل جنگجویان خارجی داعش را تشکیل می دهند. بنا به گزارش مرکز مشاوره بین المللی صوفان، تعداد جنگجویان خارجی داعش 30 هزار نفر تخمین زده می شود.

گروه های شبه نظامی حامی داعش در فیلیپین، علیرغم دریافت توجه کمتر (نسبت به دیگر گروه های افراطی در لیبی و افغانستان)، موفق شدند شهر بزرگ "ماراوی" با دویست هزار نفر جمعیت را تحت کنترل خود درآورند. بااینکه ستیزه جویان فیلیپین هرگز از داعش پایه ولایت دریافت نکردند، اما میانشان پیوندهای ایدئولوژیکی قوی ای وجود دارد. مبارزه مشترک علیه ستیزه جویان برای پس گرفتن ماراوی از چنگال گروه ابوسیاف و "جماعت مائوتی" شکست خورد. بنا به گزارش ها گروه مرکزی تقریباً دو میلیون دلار به فیلیپین فرستاد تا هزینه جنگ تأمین شود. فیلیپین زمینه و پیش نیازهای موردعلاقه داعش را دارد که به دنبال تحریک درگیری های قومی و اختلافات فرقه ای است. در این کشور می تواند مسلمانان جنوب و مسیحیان کاتولیک در شمال را به جان هم بیندازد.

علیرغم حملات شدید توسط نیروهای امنیتی فیلیپین، بازهم ستیزه جویان توانستند بیش از سه ماه شهر را در کنترل خود نگاه دارند. در حال حاضر وضعیت جنوب فیلیپین نامعلوم است. در 17 اکتبر و یک روز پس از کشته شدن دو تن از رهبران ارشد در ماراوی ("ایزنیلون هاپیلون" و "عمر مائوته")، "رودریگو دوترته" رئیس جمهور فیلیپین آزادی شهر را اعلام کرد. اما ناامنی های ناگهانی و بحران انسانی سد بزرگی بر سر راه بازسازی ماراوی خواهد بود. همچنین احتمال دارد براثر اقدامات خونی دولت در مقابله با تروریسم، گرایش به افراط گرایی افزایش پیدا کند و روند صلح میان مانیل و جبهه آزادی بخش مورو برهم بخورد. کارشناسان معتقدند ممکن است دوترته برای اعلام آزادی ماراوی آمار تلفات دشمن را افزایش داده باشد؛ بدین ترتیب ستیزه جویان فرصت بازگشت به مناطقی را پیداکرده باشند که از آن ها حمایت می شود.

ماراوی طعمی از حوادثی که در انتظار کشورش است را چشید. با تخریب مقرهای داعش در خاورمیانه، این گروه توجه بیشتری به مناطق جدید در جنوب شرقی آسیا و صحرای آفریقا خواهد کرد. جنگجویان خارجی که از سراسر جهان به عراق و سوریه رفتند، ممکن است منشأ جنبش های گسترده در کشورهایشان شوند. حال که داعش خلافتش را ازدست داده، ممکن است گروه های کوچکی به نمایندگی از خود در این مناطق ایجاد کند تا قدرت تازه ای به نام و اعتبار خود بدهد.

جنوب شرقی آسیا از دیرباز بستر مناسبی برای افراط گرایی و خشونت اسلامی بوده است. مثلاً اندونزی، پرجمعیت ترین کشور مسلمان دنیا، خانه اصلی رهبران مهم القاعده قبل از حملات یازده سپتامبر بود. اخیراً شاهد افزایش دستگیری های افراط گریان و خنثی سازی توطئه های تروریستی آن ها بوده است. بااین حال، تعداد افراطی هایی که به فیلیپین و دیگر کشورهای جنوب شرقی آسیا بازمی گردند، در مقایسه با مناطقی مانند شمال آفریقا بسیار کم است. بااین حال، فیلیپین به سوپاپ اطمینان داعش در خارج از خاورمیانه تبدیل شده است.

فیلیپین به دلیل جمعیت بالای مسلمانان، حضور جنبش های حاشیه ای خشونت آمیز و اسلام افراطی، انعطاف پذیری نظام های مالی رسمی و غیررسمی، نهادهای محلی ضعیف و رئیس جمهور بی کفایت، یکی از بهترین گزینه ها برای داعش محسوب می شود.

در بخش عمده ای از پانزده سال گذشته، نیروهای عملیات ویژه آمریکا در این کشور فعال بوده اند و به واحدهای ضد تروریستی و مقامات پلیس آموزش می دادند. این تلاش یکی از موفق ترین کمپین های مبارزه با تروریسم بود است. اما آمریکا در سال 2015 به آن پایان داد و اکنون تمام موفقیت های حاصل شده از تلاش های پیشین در خطر نابودی قرار دارد. در اوایل سال 2017، گروه های مرتبط با داعش یکی از بزرگ ترین شهرهای این کشور را که آمریکا سال های در حفظ آن تلاش کرده بود، اشغال کردند.

نه ترامپ و نه دوترته اهل اقدامات سنجیده و بلند مدت نیستند. هر دو به اقدامات سریع تر و قاطع تر تمایل دارند. این نگرش احتمال رویکرد "غیرمستقیم" را از بین می برد که شمال آموزش، تجهیز و مشاوره واحدهای ضد تروریسم فیلیپین می شد. کشتارهای گسترده ای که توسط نیروهای امنیتی فیلیپین و با حمایت دوترته و تحت عنوان "مبارزه با مواد مخدر" صورت گرفت، تنها میزان گرایش به افراط گرایی را میان مردم افزایش داد.

شورش های اسلامی و فعالیت های تروریستی در جنوب فیلیپین رو به افزایش است. بدون شک شاهد درگیری های بیشتری میان اسلام گرایان و دولت مرکزی خواهیم بود. بااینکه دولت دوترته متعهد شده به ین جنگ پایان دهد، اما تاریخ این کشور نشان می دهد پایان دادن به درگیری ها کار آسانی نخواهد بود.

حتی اگر فیلیپین به گره اصلی داعش در شبکه جهانی تبدیل نشود، اما بازهم مکان حاصلخیزی برای استخدام نیرو، تأمین مالی و تبلیغات افراطی خواهد بود.

منبع: فارین پالیسی