آیا عربستان سعودی در مورد ایران بلوف می زند؟

جو ماکرون

دیپلماسی ایرانی: آخرین تحولات رخ داده در ریاض، مشوش کننده بوده و خطر مقابله را در منطقه به شدت بالا برده است. ولیعهد عربستان، مصمم است قدرت خود را با پاکسازی مخالفان در داخل و تشدید لفاظی ها در خارج از کشور، تحکیم کند.

این رویکرد انحرافی ظاهرا برای پرت کردن حواس جامعه بین المللی از آشفتگی های داخلی اتخاذ شده و به چالش کشیدن حکومت ایران است که نیروهای نیابتی اش در حال مستحکم کردن پای خود در شرق یمن هستند. با اینکه این شرایط معادل یک سناریوی جنگ بین الملل بین ریاض و تهران است، اما آن طور که از شواهد پیدا است، چنین اتفاقی رخ نخواهد داد.

در روز 4 نوامبر، در عرض چند ساعت، دو رویداد مهم رخ داد: سعد حریری، نخست وزیر لبنان، استعفای خود را از ریاض در پاسخ به چالش به وجود آمده برای وی از سوی حزب الله اعلام کرده و سپس نیروهای امنیتی عربستان، یک موشک دوربرد از یمن به پایتخت عربستان را ساقط کردند. در ابتدا عربستان سعودی انگشت اتهام خود را به سمت حوثی ها نشانه رفت و مرز زمینی، هوایی و دریایی یمن را بست، اما این روایت سیاسی در تاریخ 6 نوامبر تغییر یافت.

عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان سعودی، گفت: "این موشک ایران بود که از سوی حزب الله، و از مرزی که در اشغال حوثی ها در یمن بود، پرتاب شد." در همان روز، یک وزیر سعودی دیگر تأیید کرد که ریاض رفتار هیئت دولت لبنان را "اعلام جنگی علیه عربستان سعودی به دلیل رفتار خصمانه حزب الله می داند." به چهار دلیل، نباید این بیانیه ها جدی گرفته شود.

اولا، ریاض به جای اینکه به عراق و سوریه دارای اهمیت توجه کند، تمرکز خود را روی اهداف کم اهمیت تر لبنان و یمن قرار داده است. متحدان عربستان در لبنان آگاه هستند که ریاض برای مقابله با حزب الله به آنها کمک نمی کند. در یمن، پس از 33 ماه جنگ، چیز زیادی برای تخریب باقی نمانده است که بتوان به موجب آن نقشه کنترل قلمرو کشور را تغییر داد.

دوم، سخنرانی مقامات با موضع سیاست خارجی عربستان مطابقت ندارد. 25 اکتبر، پس از قطع روابط دیپلماتیک در اوایل سال 2016، عربستان سعودی و ایران سرانجام توافق کردند دولت سوئیس را به عنوان میانجی خدمات کنسولی و دیپلماتیک خود بپذیرند.

سوم، در حال حاضر مقابله در راستای منافع ایران نیست. دولت ایران پس از انتخاب مجدد روحانی، بیش از پیش متحد شده و بر بهره برداری هرچه بیشتر از منافع قرارداد هسته ای و حفظ دستاوردهای سوریه تمرکز دارد.

محمد علی جعفری، فرمانده سپاه پاسداران ایران، 31 اکتبر اعلام کرد که ایران موشک های دوربرد خود را به 2000 کیلومتر محدود می کند که می تواند منافع اسرائیل و ایالات متحده را در خاورمیانه مورد هدف قرار دهد و از طرفی، خاطر اروپا را از در امان بودن از موشک ها جمع کرد.

ایران می داند که جنگ سوریه حتی پس از شکست دادن داعش در عراق تمام نمی شود و نسبت به توافقنامه ایالات متحده و روسیه که می تواند به قیمت منافع ایران در منطقه تمام شود، هشیار است. 

در آخر، سیاست ایالات متحده به عربستان سعودی برای تشدید لفاظی علیه ایران کمک می کند؛ اما چشم پوشی از اقدامات عربستان از سوی واشنگتن، دوامی نخواهد داشت. در حال حاضر اختلافات سیاسی میان کاخ سفید و هسته قدرت مدار آمریکا رخ داده است. در حالی که دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا در روز 5 نوامبر اعلام کرد "به نظر من موشک ها از جانب ایران به سمت عربستان سعودی شلیک شدند"، وزارت امور خارجه در روز 7 نوامبر اعلام کرد که هیچ گونه شواهد قطعی مبنی بر تشخیص اینکه چه کسی موشک ها را پرتاب کرده است، وجود ندارد.

همچنین وزارت امور خارجه و پنتاگون نیز با تصریح حمایت ایالات متحده از دولت لبنان و نیروهای مسلح، از عملیات عربستان در لبنان دوری می جویند. مهمتر از همه، موضع نظامی ایالات متحده در خاورمیانه، پذیرای درگیری نظامی با ایران به صورت مستقیم یا نیابتی، نیست.

حکومت عربستان سعودی، احتمالا پس از آن که در معرض نتایج مخرب پاکسازی داخلی قرار گرفت، دست از لفاظی های خود علیه ایران بر خواهد داشت. با اینکه کاخ سفید مدتی برای عربستان، آزای عمل به همراه می آورد اما فشار بر واشنگتن برای جلوگیری از تشدید تنش منطقه ای افزایش خواهد یافت. البته ایران ترجیح می دهد منافع به دست آمده منطقه را  از دست ندهد. اگر ایالات متحده وضعیت را کنترل نکند، ممکن است پیامدهای ناخواسته به بار آید.

منبع : الجزیره / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33