ایران تازه وارد نیست، اما عربستان آماتور است

بن ودرمن، خبرنگار ارشد بین المللی سی ان ان

دیپلماسی ایرانی: بدون هیچ خبر قبلی، از محل نامعلومی در ریاض، پایتخت عربستان سعودی، نخست وزیر 47 ساله لبنان، بعد از ظهر روز شنبه استعفای خود را اعلام کرد.

ادعای او مبنی بر هدف توطئه تروریستی بودن (که نیروهای امنیتی اش آن را رد کرده اند)، جای شک برای کسانی که مسئول این تصمیم شوکه کننده او بوده اند، نگذاشته است. حریری گفت "ایران به هر جا که می رود، نزاع، وحشت و ویرانی به بار می آورد، و این امر از دخالت آن در امور داخلی کشورهای عربی مشخص شده است."

با اینکه جنگ زمینی علیه داعش در حال پایان پذیرفتن است، اما رقابت طولانی مدت میان پادشاهی عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران در لبنان، کشوری که هم تهران و هم ریاض، یکدیگر را به دخالت در امور آن متهم می کنند، خود را نشان می دهد.

از دهه های گذشته، لبنان به مکانی برای جنگ های نیابتی تبدیل شده است. سوریه، عراق، عربستان سعودی، اسرائیل، مصر، ترکیه، ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی، در میان کشورهای دیگر، همه در این کشور از جناح های خود حمایت کردند و اغلب برای بهایی که مردم لبنان با خون و مال خود باید پرداخت کنند، اهمیتی قائل نبودند.

به عقیده بسیاری از لبنانی ها، عربستان سعودی، تحت رهبری محمد بن سلمان، 32 ساله، به حریری (که خود شهروندی عربستان را نیز دارد)، دستور داده است از این منصب که از سال 2016 در اختیار اوست، و شامل چند وزیر وابسته به حزب الله، متحد اصلی ایران در لبنان است، استفعا کند. 

با اینکه مقامات ریاض دخالت در تصمیم حریری را انکار خواهند کرد، اما اکثر کشورها در منطقه می دانند که عربستان سعودی از حضور قدرتمند ایران در خاورمیانه پسا داعش بسیار نگران است.

ایران با تجهیزات، آموزش و مشاوران خود، در مبارزه دولت عراق علیه داعش نقش کلیدی داشت. ایران به همراه حزب الله (و روسیه) به حکومت بشار اسد کمک می کند تا شورشیان حمایت شده از سوی ایالات متحده، عربستان و کشورهای اطراف خلیج فارس را شکست دهد. عربستان سعودی و سایر کشورهای عرب خلیج فارس، درگیر جنگی وحشیانه و ناتوان از پیروزی در یمن شده اند، که ایران از شورشیان حوثی حمایت می کند.

ایرانیان تازه واردان قدرت و سیاست نیستند. ایران از انقلاب 1979 به طور مداوم از حکومت اسد حمایت کرده است. همچنین از زمان به وجود آمدن حزب الله پس از حمله اسرائیل به لبنان، به حمایت از آن پرداخته است. از زمان سرنگونی صدام حسین توسط ائتلاف به رهبری ایالات متحده، نفوذ ایران به طور پیوسته در عراق بیشتر شده است. منافع و متحدان ایران در خاورمیانه قدیمی و عمیق است.

تاریخ ایرانیان نه به دهه ها یا صده ها، بلکه به چند هزار سال پیش باز می گردد و علیرغم تلاش های مکرر آمریکا برای انزوا، محدود کردن و تحریم کردن اقتصاد بر پایه نفت آن، به طور مداوم نفوذ ایران در منطقه گسترش یافته است و این نفوذ فقط به جهان عرب محدود نمی شود، بلکه اکنون با ترکیه و روسیه نیز مراودات نزدیک دارد.

رامی خوری، عضو ارشد دانشگاه آمریکایی بیروت می گوید: "از زمان کورش، ایرانیان قدرت منطقه ای بوده اند. آنها می دانند چگونه دولت را اداره کنند." اما در مقابل عربستان و متحدان عربش در خلیج فارس او می گوید: "آماتور هستند، و با اینکه اکنون سعی دارند خود را در لبنان قوی نشان دهند، اما مشخص است که این امر، تلاشی بیهوده است."

عربستان سعودی، اسرائیل و برخی از دولت های ایالات متحده بارها تلاش کرده اند تا دست حزب الله لبنان را کوتاه کنند. اما هر بار نتیجه معکوس گرفتند و حزب الله و ایران، قوی تر از قبل شدند.

حزب الله علاوه بر قدرتمندترین توده سیاسی لبنان، یک سازمان نظامی قدرتمند است که در سال 2000، پس از یک جنگ چریکی طولانی و پر هزینه، موفق به بیرون راندن ارتش اسرائیل حمایت شده از سوی ایالات متحده شد. آنها از نظر نظم، آموزش و تعهد، یک سر و گردن از ارتش بسیاری از کشورهای جهان عرب بالاتر هستند.

امروز هر چقدر عربستان سعودی، اسرائیل و ایالات متحده بخواهند از خط مشی پیچیده لبنان برای مقابله با ایران از طریق حزب الله استفاده کنند، در این کشور که هنوز هم زخم های جنگ داخلی سال های 1975-1990 و جنگ های متعدد با اسرائیل را به یاد می آورد، اشتیاقی برای خون ریزی بیشتر وجود ندارد.

اما در جنگ های نیابتی، هیچ کس، از مردمی که میان جنگ گیر افتاده اند نمی پرسد که چه می خواهند.

و خاورمیانه جدید پسا داعش نیز تفاوت چندانی با قبل نمی کند؛ تنها خطرناک است.

منبع: سی ان ان / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33