سعودی و امارات در پی تغییر رژیم در قطر هستند

جیمز دورسی

دیپلماسی ایرانی: برداشت و تصور سعودی و امارات متحده از سیاست های قطر به مثابه تهدیدی علیه بقای رژیم آنها با طلاقی که به قطر اجازه دهد راهش خود را پیش گیرد از بین نخواهد رفت. این از آن دست برداشت هایی است که باعث شده این دو کشور بازی جمع صفر خود را به راه بیندازند. افزون بر این، قطری که قادر باشد همسایگان قدرتمندتر از خود را دفع کند محدودیت های قدرت سعودی و امارات را علنی خواهد کرد.

درس هایی که از هفته های اخیر می توان گرفت این است که تا زمانی که کشورهایی همچون ترکیه و ایران کمک می کنند تدارکات غذایی و آب، دسترسی به خطوط کشتیرانی بین المللی، و صادرات نفت و گاز این کشور تامین باشد و تعاملات مختل نشده و عادی با سیستم مالی بین المللی برقرار باشد، قطر از بایکوت سعودی و امارات جان سالم به در خواهد برد.

عربستان سعودی، امارات متحده و قطر تا این جای کار نفت و گاز را از دعوای خود جدا کرده اند. قطر از طریق خط لوله ای که بخشی از آن متعلق به امارات است گاز خود را منتقل می کند. دوبی 40 درصد از گاز خود را به قطر وابسته است.

به طریق مشابه، عربستان سعودی نیز محتاط بوده تا بازار نفت کش ها و صادرات انرژی قطر را مختل نکند و کشتی های بارگیری مشترک را تحریم نکند.  چنین اقدامی، چالش های لجستیک بسیار نه فقط برای قطر بلکه مشتریان پادشاهی سعودی که مجبور به سازماندهی دوباره محموله های خود خواهند شد به بار خواهد آورد. این اقدام همچنین می تواند تعداد کشتی های در دسترس را کاهش دهد و قیمت کشتیرانی را بالا ببرد.

قطر امید بسته که قدرتش برای دفع بایکوت، سعودی و امارات را محبور به تشدید تحریم ها کند تا نتیجه معکوس به ارمغان آید. به طور بالقوه این امکان وجود دارد، اگر عربستان سعودی و امارات به گونه ای با این تهدید برخورد کنند که به شرکای تجاری خود بگویند یا با ما هستید یا علیه ما. این رویکرد قدرت سعودی و عربستان برای تحمیل خواسته شان بر دیگران را مورد آزمایش قرار می دهد.

تا اینجای کار اوضاع به سود عربستان سعودی و امارات آسان پیش نرفته است. قطر انعطاف به خرج نداده، اغلب کشورهای مسلمان از پیروی از اتحاد سعودی – امارات سرباز زده اند، و خیلی ها در جامعه جهانی از رویکرد این دو کشور خشمگین هستند، رویکردی که نبرد علیه داعش را پیچیده تر می کند، در بازار انرژی ایجاد نوسان می کند، و بی ثباتی در منطقه ای که هم اکنون بی ثبات ترین منطقه دنیا است را تشدید می کند.

علی رغم انکارها، رویکرد عربستان سعودی و امارات به مثابه یا "بپذیر یا برو" شرایط را برای تغییر رژیم قطر، در صورتی که ثابت شود قطر برای مدت درازی قادر است انزوا را دوام بیاورد، مهیا می کند.

رسانه های حکومتی در آل سعود و امارات تلاش ها برای تعضیف جایگاه شیخ تمیم و حملات بی سابقه علیه آل ثانی، طایفه حاکم در قطر، را آغاز کرده اند و با افراد کمتر شناخته شده این سلسله و افسران سابق نظامی و  مخالف با سیاست های امیر قطر مصاحبه می کنند.

تاکتیک های سعودی و امارات در کنار برخی درخواست ها مانند قطع پشتیبانی قطر از گروه های شبه نظامی و اسلام گرا، بسته شدن یک پایگاه نظامی ترکیه در قطر، کاهش روابط با ایران و بستن رسانه های وابسته به قطر از جمله شبکه تلویزیونی بحث برانگیز الجزیره، می تواند به شمشیری دو لبه بدل شود.

در اقدامی که احتمالا باعث شد افکار عمومی در قطر علیه سعودی و امارات بسیج شوند، این دو کشور اتهامات ثابت نشده ای در خصوص حمایت قطر از شورشیان حوثی مطرح کردند و یک روز پس از آنکه شش سرباز قطری در حال دفاع از جبهه جنوبی آل سعود زخمی شدند، وابستگان نظامی قطر را از این ائتلاف اخراج کردند.

امارات و عربستان به طور ضمنی شورشیان حوثی در یمن را هم جزء شبه نظامیان و اسلام گرایانی می دانند که قطر می بایست با آنها قطع رابطه کند. تردیدی نیست که در مواقعی قطر برای تقویت این روابط خیلی تلاش کرد، اما به همان اندازه روشن است که برخی از تاکتیک های قطری ها در این مذاکرات با حمایت غرب و سعودی همراه بود.

این موارد هر گونه امید برای دستیابی به راه حلی بر اساس مذاکره برای بحران خلیج فارس را به یک توهم بدل می کند. شدت گیری بحران نه فقط برای خود کشورهای خلیج فارس که برای جامعه جهانی مخاطره آمیز است.

منبع : لوبلاگ / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33