روسیه خاطرات تلخ گذشته با قطر را فراموش کرده است

نویسنده: دکتر سامی عماره

دیپلماسی ایرانی: روابط روسیه و قطر همواره در فراز و نشیب بوده و تلخی های بسیاری را پشت سر گذاشته است. از دشمنی شدید دو طرف گرفته تا همکاری نزدیک آنها که مورد استقبال مستقیم کرملین واقع شده است.

اگر تاریخ نزدیک را به یاد بیاوریم، بحران های دو کشور به زمان تلاش های جنجالی سلیم خان یندربیف، رئیس جدایی طلب در قطر باز می گردد که در سال 2004 مقامات قطری روسیه را متهم به مامور کردن وی برای انجام کودتا در قطر کردند. ولادیمیر تیتارینکو، سفیر روسیه در دسامبر 2011 مورد ضرب و شتم و اهانت قرار گرفت که به بحران دیپلماتیک شدید میان دو کشور منجر شد تا آن جا که می رفت روابط دو کشور را قطع کند. در آن موقع مسکو به فرا خواندن سفیر خود اکتفا کرد بدون این که سفیر قطر را بیرون کند، اما به مرور تلخی ها را بلعید و بدون این که تبعات قابل ذکری به وجود آید. مسکو همچنین تلاش های رشوه گونه قطر برای کمک های اقتصادی و سرمایه گذاری مشترک در مقابل قطع حمایت روسیه از حکومت اسد را رد کرد.

با وجود هشدارهای بسیار کارشناسان که نسبت به عادی سازی روابط روسیه با قطر به دلایل مختلف از جمله «شیوه تصمیم گیری بالاسری قطر» که عمدتا متوجه به دیگران است، هشدار می دهند و می گویند که ایالات متحده و نماینده آن در پایگاه «العدید» در تصمیم گیری های دوحه نقش مستقیم دارند و به نقش اسرائیل و ترکیه در تصمیم گیری های قطر اشاره می کنند، مقامات روسی همه کارهای سابق قطر را فراموش کرده اند، از دخالت های قطر در امور داخلی به سود گروه های جدایی طلب چچن تا تحرکات مشکوک جمهوری های خودمختار مسلمان روسیه در مرکز آسیا، و همچنین حمایت قطر از تروریسم در سوریه و عراق و لیبی و در گذشته در افغانستان.

قطر برای روسیه شریک اقتصادی بسیار مهمی است، اگرچه مایه ناراحتی روسیه در حمایت و پشتیبانی از گروه های تروریستی در سوریه و خارج از آن است، اما از آن جا که قطر توانسته امکانات خود و توانایی هایش برای سرمایه گذاری های کلان را نشان دهد، برای همین شریکی اقتصادی برای مسکو محسوب می شود و همچنان روسیه روی آن حساب می کند. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه خود شخصا روی مشارکت قطر در پروژه های مختلف بزرگ اقتصادی (نفتی و گازی) توجه ویژه می کند. قطر همچنین 25 درصد از سهام فرودگاه «بولکوفو» در سن پترزبورگ را خریده است، و همچنین مراکز تجاری بسیاری در مسکو و زمین های متعددی در مناطق اطراف مسکو خریداری کرده که به گفته بسیاری از تحلیلگران روس به بازیگری فراتر از قد و اندازه های اش تبدیلش کرده است.

اما از نگاه سیاه به موضوع بنگریم، قطر در حمایت و تامین منابع مالی تروریسم بین المللی سهم بالایی دارد و رهبران روسیه همچنان در برابر آن ایستاده اند و تلاش دارند با آن در سوریه مبارزه کنند.

با همه اینها، وقتی که بحران میان قطر با کشورهای همسایه اش درگرفت، پوتین با تمیم بن حمد تماس گرفت و بر ضرورت گفت وگو برای پایان دادن به این بحران تاکید کرد. همچنین تاکید کرد که قطر باید برای مبارزه با تروریسم همکاری کند، مشابه همان حرف هایی که پیش از این به ترکیه که آن نیز به گفته مسکو در وهله ای از تروریسم حمایت می کرد، گفته بود. به یاد داریم که مسکو بارها در مناسبت های مختلف نسبت به حمایت ترکیه و قطر از تروریسم از ظهور داعش و جبهه النصره گرفته تا انتقال آنها از خاورمیانه به لیبی و جاهای دیگر سخن گفته بود.

با همه اینها مسکو به اختلافات گذشته خود با قطر پشت کرد و اعلام کرد که در کنار منافع دائمی اش ایستاده است، این چیزی است که می توان از سفر اخیر وزیر امور خارجه قطر که روز شنبه 10 ژوئن به مسکو انجام شد، برداشت کرد. سفری که در آن وی تلاش می کرد حمایت مسکو را جلب کند و چه بسا از روسیه بخواهد برای حل بحرانش با کشورهای عربی و همسایه اش میانجی گری کند، البته وعده سرمایه گذاری های بیشتر در پروژه های مشترک را نیز داد.  

منبع: الاهرام / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11