آیا این رفتار به براندازی رژیم قطر منتهی می شود؟

اکبر قاسمی، سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایرانی در اوکراین و مصر

دیپلماسی ایرانی: هدف اصلی سفر ناگهانی روز شنبه جبیر به قاهره، مشورت نهایی برای اتخاذ راهبرد واحد و بررسی آخرین گام های تصمیم گیری نهایی علیه قطر بود، تصمیم گیران جوان سعودی به درستی درک می کردند که باید قبل از هر گونه اعلام تصمیمی علیه دوحه با مقامات مصری رایزنی نهایی کنند؛ چراکه ریاض هر گونه اتخاذ راهبرد در این میان را با مصری ها، باید به لحاظ آثار و پیامد آن استتمزاج می کرد.

دلایل این گونه تصمیم گیری و به عبارت بهتر معامله بین ریاض و قاهره  نیز در خصوص قطر چه به لحاظ طراحی به علت گره خوردگی موضوعات مورد مناقشه در قضیه قطر شامل برخورد با رئوس رهبران اخوانی ها و حماسی ها و چه به لحاظ بهره گیری از ظرفیت سیاسی و روانی و قدرت شانتاژ و جوسازی های مصری ها و چه به لحاظ تنفیذ و اجرای برنامه مواجهه با قطری ها به پتانسیل مصری ها نیاز شدید داشته و دارند و بدون اخذ نظر مصری ها، عملا ریاض  نمی توانست دست به مخاطره و ریسک جدیدی در منطقه در این سطح و وزن و اندازه بزند که عملا بتواند کار موثری در چنگ اندازی به صورت و اعتبار دوحه بزند و اقدام موثری را به طور عملی به دست آورد؛ چراکه سعودی ها به درستی درک کرده و می کنند که بدون ایجاد اتحاد نظر بین قاهره و ریاض هر گونه رویکرد سعودی با قطر حداکثر در شرایط فعلی، آثاری خنثی و رسوا کننده را به همراه خواهد داشت.

سئوال اصلی که کارشناسان و ناظران منطقه در ذهن شان مطرح بوده، این است که آیا ریاض بعد از اعلام ائتلاف جدید مصر و سعودی و امارات و بحرین علیه قطر، احتمال اقدام نظامی برای براندازی و اقدام نظامی علیه قطر را در دستور کار خود دارد یا نه؟

پرواضح است که هدف اصلی رایزنی جبیر در قاهره، صرف نظر از قرار قطع روابط همه جانبه چهار کشور با برخورداری از وتوی قاهره و در پرتو رایزنی نهایی با مصری ها در نظر گرفته شد و اصولا این تصمیم در قالب شراکت با مصر به طور هم زمان، امکان انعقاد داشته است. بنابراین خیلی روشن است که اولا عربستان بدون مصر، امکان هیچ گونه تصمیم راهبردی را در این راستا نمی توانست در این برهه زمانی در نظر بگیرد و دلایل و قرائن آن بسیار واضح است، زیرا ریاض به لحاظ مقومات و ظرفیت های دخالت نظامی و امنیتی و انسانی برای تحمل یک اقدام و بحران نظامی دیگر در قطر را به دلایل شفاف متعددی ندارند و از جمله آن، این است که گاوی که عربستان در یمن و سوریه زاییده هنوز سرش در خمره ریاض گیر کرده است و هم پیمانان همیشگی شان همچون مصر و پاکستان نیز حاضر نشدند با انواع زرنگ های دیپلماتیک درخواست ریاض را بپذیرند و عملا سعودی ها را وسط معرکه اصلی بحران ها تنها گذاشته اند و از همه مهمتر مقامات قاهره خود به درستی به لحاظ نظامی و امنیتی، فهم و درک کافی از آثار اقدامات عملی در بحران های متنوع منطقه را تجربه کرده اند و به همین خاطر حاضر نشدند در یمن و سوریه به متحدین جوان ریاض، کمک واقعی کنند.

ثانیا دخالت نظامی ریاض در دوحه موجب فروپاشی به مراتب بدتر دیگری برای ریاض را به ارمغان خواهد داشت که بعید است جوانک های همچون محمد سلمان را به آزمایش ریسک دیگری متوسل سازد.

ثالثا بار تصمیم اصلی ریاض نسبت به قطر در پرتو اقناع مشترک قاهره و ریاض به علت نیاز به برخورد مصری ها در مواجهه با اخوانی ها و حذف آنها از صحنه قطراست، هرچند هدف ریاض حفظ ابهت سیاست های خود در راستای استمرار جایگاه به دست آمده آن از خلال نتایج سفر ترامپ در مواجهه با نفوذ جمهوری اسلامی نیز مولفه دیگری که ریاض را واداشته تا به اصطلاح شاخک های دوحه را در این یکه تازی وگستاخی ها، بشکند اما روشن است که آثار مانورها و اقدامات ائتلاف چهار کشور علیه قطر نمی تواند بیشتر از بهره برداری سیاسی و روانی و اعمال شانتاژ های مربوطه در رویارویی با قطر اثربخشی برای تسلیم کردن دوحه به همراه داشته باشد، چرا که در سوابق سیاسی قطری ها، نشان داده اند دوحه در پرتو روابط و توازنات بین المللی و منطقه ای خود به ویژه در سایه مناسبات خود با روسیه و ترکیه و جمهوری اسلامی، به خوبی درک می کند که این گونه امواج را به راحتی می تواند هضم و جذب کند.