اردوغان دموکراسی را نابود کرد

نویسنده: گراهام فولر

دیپلماسی ایرانی: تقریبا تمامی شاخص های ترکیه اوضاع نامساعدی دارند، هم برای ترکیه و هم تقریبا برای همگان. پرزیدنت رجب طیب اردوغان به نظر تنها کسی است که از روند تاریکی کنونی سود می برد. اردوغان ژوئن گذشته با استفاده از کودتایی ناشناخته و مبهم علیه وی به طور گسترده قدرت استبدادی خود را افزایش داد و روح و وجاهت جامعه دموکراتیک را زیر پا گذاشت، کشور را وارد ارعاب و فضای دوقطبی کرد. وی همچنین با شتابی بیشتر، آینده سیاسی خود را نیز زیر پا می گذارد.

اگر اردوغان در سال 2012، ده سال پس از نخست وزیری در ترکیه کنار می رفت بدون شک به عنوان بزرگترین مرد ترکیه از زمان آتاتورک، بنیانگذار این کشور، به تاریخ می پیوست. با این حال به نظر می آید سیاستمداران پس از حضور طولانی مدت در سیاست تلو تلو می خورند، بصیرت خود را از دست می دهند، اشتباهات بیشتری مرتکب می شوند، فساد افزایش می باید، دور و برشان را افراد "بله قربان گو" می گیرند و تسلیم جاه طلبی های شخصی خود می شوند. اردوغان نمونه کلاسیک این ماجرا است. اردوغان این روزها به شدت درگیر اذیت و آزار نهادهای سیاسی است تا قدرت چالش ناپذیر خود را از طریق مرعوب ساختن تمام مخالفان و خاموش ساختن تمام نارضیان پیش ببرد. آک پارتی (حزب عدالت و توسعه) که روزگاری حزبی پر جنب و جوش بود اینکه مطیعانه در مقابل مطالبات مستبدانه اردوغان خاموش است. احمد داووداغلو، وزیر خارجه پیشین که مدت اندکی هم نخست وزیر بود از انظار خارج شده و خاموش است و انگار اصلا وجود ندارد. عبدالله گل، از بنیانگذاران آک پارتی و رئیس جمهور سابق و محترم نیز سرنوشت مشابهی دارد و صدایش، نفوذش و حتی حضورش کاملا ناپدید شده است. اردوغان روز به روز پارانوئیدتر، منزوی تر، دمدمی مزاج تر می شود و آمرانه تر رفتار می کند و صرفا بر اساس منافع مربوط به قدرت خود حکمرانی می کند.

دو نشانه جدید و نگران کننده تر پس از پیروزی مورد ادعای وی در رفراندوم ماه آوریل به چشم می خورد – این رفراندوم به وی اجازه می دهد سیستم جدید ریاست جمهوری ایجاد کند که به وی امکان می دهد تمام قدرت در عرصه های سیاسی، قانونگذاری، نظامی، قضائی و امنیتی را جارو کند. این قدرت های جدید باعث فرسایش بیشتر نهادهای داخلی می شود. بدتر از آن ناظران داخلی و خارجی بر این باورند که پیروزی شکننده اردوغان نتیجه دستکاری در صندوق های رای بوده است – قاصدی که از اتفاق شومی خبر می دهد.

دوم اینکه، افراد شاید انتظار داشتند که اردوغان پس از پیروزی بحث برانگیز خود قدری مناعت طبع نشان دهد تا به "رئیس جمهور همه مردم" بدل شود. اما بگویید یک سر سوزن! همان رفتار کینه توزانه خود علیه تمام مخالفان را حفظ کرده است، حالا سعی می کند حتی به لایه های پایین تر احزاب سیاسی، رسانه ها، پلیس، ارتش، مجلس و یک سوم قضات دیوان عالی دست پیدا کند. رویکرد خصمانه علیه منتقدان این است که شغلشان گرفته شود، پاسپورتشان ضبط، اموالشان توقیف شود، استنطاق، بازداشت یا حتی محاکمه شوند. دولت 2 آوریل به صورت رسمی اعلام کرد از زمان کودتای 15 جولای 113 هزار و 260 نفر بازداشت شده اند و از این میان 47 هزار و 115 تن محاکمه شده اند. ارقام تازه پایین هستند. خیلی های دیگر از کشور گریختند. رسانه های ترکیه از پایین ترین میزان آزادی بیان در جهان برخوردارند.

نهادهای دموکراتیک داخلی برای محدود کردن تلاش های مهارنشدنی اردوغان در اعمال قدرت چه باید بکنند؟ شایعاتی در خصوص وجود نارضایتی در آک پارتی از سوی افرادی که برای مشاهده نابودی میراث حزب توسط اردوغان و حکمرانی یک تنه وی، در این حزب ثبت نام نکرده بودند دیده می شود، اما مخالفت های آشکار هنوز بروز پیدا نکرده است. بدتر از آن، سیاست ترکیه هنوز فردی کاریزماتیک و جدی برای رهبری مخالفان به منظور به چالش کشیدن قدرت آ ک پ پیدا نکرده است.

زمانه دردناکی روبروی ترکیه قرار داد. با این وجود هنوز زمینه هایی برای امید وجود دارد، نهادهای دموکراتیک ترکیه، هر چند فرسوده، برای نزدیک به هفتاد سال پابرجا بوده اند؛ ترک ها به لحاظ سیاسی با تجربه و مدرن هستند و نهادهای دولتی به خوبه ریشه دوانده اند و به قدر کافی برای مقابله با سرکوب و فساد پایدار هستند. نه افکار عمومی ترکیه، و نه ارتش نسبتا رام ترکیه در مقابل تلاش های اردغان برای نابودی کامل روند دموکراتیک خاموش نخواهند نشست.

منبع: لوبلاگ / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی /۳۳