۱۰ اصل برای حل بحران افغانستان

نویسنده: سید حسین موسویان، پژوهشگر ارشد دانشگاه پرینستون آمریکا

دیپلماسی ایرانی: جنگ آمریکا در افغانستان ۱۵ سال طول کشیده و به طولانی ترین جنگ آمریکا تبدیل شده بدون اینکه چشم اندازی برای خاتمه آن وجود داشته باشد. آمریکا و متحدانش از سال ۲۰۰۱ و بعد از ساقط کردن طالبان، برای ساماندهی اوضاع افغانستان تلاش کرده اند اما وضعیت بگونه ای وخیم تر شده که در اوایل سال ۲۰۱۷، دولت افغانستان حدود ۵۲ درصد خاک کشور را کنترل و مابقی دراختیار طالبان و و القاعده و دیگر گروه هاست. از عمق فاجعه همین بس که در عملیات تروریستی اخیر طالبان، ۱۴۰ نظامی افغانی کشته و ۶۰ تن زخمی شد، رییس جمهور افغانستان عزای ملی اعلام کرد و بیش از ۶۷۰۰ نیروی نظامی و امنیتی افغانستان در سال ۲۰۱۶ کشته شدند.

تلاش های اوباما رییس جمهور سابق آمریکا برای حل بحران افغانستان از طریق نظامی بی نتیجه ماند و لذا در دوره ریاست جمهوری خود، نیروهای آمریکا را از ۱۰۰ هزار به ۹ هزار نفر کاهش داد. اکنون دولت ترامپ بجای راه حل سیاسی، دنبال افزایش اقدامات نظامی است. چند روز بعد از اینکه آمریکا از "مادربمب ها" در افغانستان استفاده کرد، مک مستر مشاور امنیت ملی آمریکا به افغانستان سفر کرده و قول افزایش حمایت های نظامی به دولت کابل داد.

اکنون زمان آن فرارسیده که همه بازیگران منطقه ای و بین المللی بدنبال یک طرح جامع صلح باشند. جیمز ماتیس وزیر دفاع آمریکا اخیرا اظهار کرد:"در هر نقطه منطقه که مشکلی باشد، شما ردپای ایران را خواهید دید". ظاهرا ایشان فراموش کرده که در سال ۲۰۰۱ آمریکا صرفا با کمک ایران توانست طالبان را ساقط کند اما درپاسخ این همکاری، ایران را "محور شرارت" خواند، تلاش کرد ایران را درحاشیه قرار داده و با این سیاست موجب وخیم تر شدن اوضاع افغانستان شد. اکنون نیز ماتیس وزیر دفاع برای گفتگو در مورد استراتژی جدید آمریکا به افغانستان سفر کرده است.

صلح و ثبات پایدار در افغانستان درصورتی بدست خواهد آمد که قدرتهای منطقه ای و جهانی بر سر این ۱۰ اصل اصل توافق و همکاری کنند:

۱-افغانستان نباید میدان تقابل گروهای دست نشانده دیگر کشورها باشد. دراین راستا دولت کابل هم باید یک رابطه متوازن با همه قدرت های تاثیرگذار برقرارکند.

۲-افراطگرایی و خشونت، با منشاء داخلی و خارجی، باید بعنوان مهمترین تهدید ثبات افغانستان تلقی شده و دولت مرکزی این کشور نیز برای مقابله با این پدیده مورد حمایت جدی قرار گیرد.

۳-دولت وحدت ملی افغانستان به زعامت اشرف غنی و عبدالله به حمایت نیاز دارند اما باید اختلافات داخلی خود را هم مرتفع کنند. قدرت های خارجی می توانند میانجی مصالحه باشند و به برقراری یک "گفتگوی ملی" در افغانستان کمک کنند.

۴-تنش های ژئوپولیتک بین سه کشور هند و پاکستان و افغانستان باید توسط جامعه جهانی مدیریت شود. رقابت هند و پاکستان بر سر کشمیر بر مشکلات افغانستان افزوده ضمن اینکه اشرف غنی رییس جمهور افغانستان هم پاکستان را متهم به جنگ اعلام نشده با افغانستان نموده است.

۵-مواد مخدر و فساد، دو چالش عمده مانع برقراری یک دولت مرکزی قوی در کابل، باید ریشه کن شود. در سال ۲۰۱۶ میزان رشوه به دولتی ها بیش از کل درآمد دولت افغانستان بود، کشت خشخاش ۱۰ درصد و کشت تریاک ۴۳ درصد افزایش داشت.

۶-برای برخی از همسایگان، افغانستان آب انبار منابع آبی است. لذاتاسیسات و منابع آبی افغانستان باید به گونه ای توسعه یابد که از سهم همسایگان کاسته نشود. توزیع عادلانه آب با همسایگان، جزء لاینفک ثبات و امنیت این کشور خواهد بود.

۷-همسایگان باید توسعه اقتصادی افغانستان را دستاوردی مثبت تلقی کنند. تامین جایگاه افغانستان در ترانزیت آسیایی-اروپایی ضروری است. دراین راستا، تحقق قرارداد ایران-هند-افغانستان در مورد توسعه بندر چابهار، موجب خواهد شد که افغانستان به خلیج فارس و دریای عمان دسترسی پیدا کند.

۸- تامین کمک های انساندوستانه مناسب برای افغانستان مهم است. برای چند دهه، این کشور بزرگترین منبع صدور مهاجر و پناهنده به دنیا بوده است بنحوی که ایران و پاکستان ۹۵ درصد این بار را به دوش کشیده اند. ایران به تنهایی سه میلیون مهاجر افغانی را برای چند دهه میزبانی کرده است. یک استراتژی و برنامه برای بازگشت داوطلبانه و استقرار مجدد میلیونها مهاجر و آواره افغانی ضروری است.

۹-هر طرحی برای ثبات افغانستان باید دربرگیرنده صلح جامع، آرامش و حفظ شئونات ملت افغانستان باشد. دراین راستا و در نهایت خروج نیروهای خارجی از افغانستان ضروری است.

۱۰- بجای تشکیل یک ائتلاف های چندگانه توسط برخی از کشورها، افغانستان نیازمند یک ائتلاف هماهنگ و پایدار بین المللی است. بدین منظور تشکیل ائتلاف گروه کشور های ۴+5 باحضور پنج عضو دائم شورای امنیت و چهار کشور منطقه ای ایران، پاکستان، هند و افغانستان، برای اقدامات همه جانبه هماهنگ پیشنهاد می شود.

تلاش های دیپلماتیک باید به ریشه ها و علل و نه معلول ها بپردازد. صلح در افغانستان نیازمند مشارکت موثر و هماهنگ قدرت های منطقه و جهانی است و نه انداختن بمب.

منبع: واشنگتن پست

انتشار اولیه: شنبه 9 اردیبهشت 1396 / انتشار مجدد: شنبه 23 اردیبهشت 1396