انتخاب ترامپ برای اروپای شرقی چه معنایی دارد

دیدبان روسیه: پایگاه اینترنتی «اروپای شرقی جدید» در پی انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا، مصاحبه هایی با ناظران و تحلیل گران برجسته منطقه شرق اروپا با موضوع «انتخاب ترامپ چه معنایی برای اروپای شرقی دارد» انجام داده که به موجب آن دیدگاه های کارشناسان و پژوهشگران بنام این حوزه را در رابطه با انتخاب رئیس جمهور جدید آمریکا تبیین کرده است. "سید حسین طباطبایی" رئیس اداره اروپای شرقی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی این گزارش را به پارسی ترجمه و برای دیدبان روسیه ارسال کرده است. آنچه در ابتدا می خوانید مقدمه این کارشناس و پژوهشگر صاحب نظر در حوزه روسیه و شرق اروپا می باشد.


► مقدمه مترجم

انتخابات اخیر ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا که بر خلاف اغلب پیش بینی ها و گمانه زنی ها، به انتخاب دونالد ترامپ که به داشتن ویژگی های عوام گرایانه (پوپولیستی)، دیدگاه های نژادپرستانه و ملی گرای افراطی، تمایلات جنگ طلبانه و اقتدارگرایانه و در عین حال رویکرد مبتنی بر تمرکز بر مسائل داخل ایالات متحده آمریکا و منافع ملی آن مبتنی بود، هنوز چونان شوکی باور نکردنی در اقصی نقاط جهان مورد توجه محافل مختلف فکری، سیاسی و فرهنگی قرار گرفته است.

سیاست خارجی حاکمان جدید آمریکا از جمله مسائلی است که به سبب دامنه فراگیر تاثیرات آن ، موضوع بحث و تبادل نظر محافل فکری و موسسات پژوهشی و دانشگاهی است.

به سبب تاثیر مستقیم نوع نگاه و رویکرد سیاست خارجی آمریکای دوران ترامپ بر مناسبات قاره سبز و به ویژه بر فرایند انضمام کشورهای این قاره در ذیل اتحادیه ی اروپایی و نیز تحولات شرق و مرکز اروپا که آشکارا از تعامل غرب و آمریکا با فدراسیون روسیه ولادیمیر پوتین متاثر است، آگاهی از ارزیابی و تحلیل کارشناسان و تحلیلگران اروپایی و به ویژه حوزه شرق اروپا از پیامدها و آثار انتخاب ترامپ بر مناسبات این منطقه، علاقمندان و کارشناسان این حوزه را با آخرین دیدگاه ها و نقطه نظرات تحلیلگران و نظریه پردازان غربی آشنا می سازد.

در این راستا مطلب ذیل با عنوان «انتخاب ترامپ برای اروپای شرقی چه معنایی دارد»  که در بردارنده نظرات شماری از تحلیلگران مراکز تحقیقاتی لهستان، اوکراین و آلمان است به فارسی برگردان شده است که امید می رود مورد استفاده اهل فن قرار گیرد.

بدیهی است برگردان این دیدگاه ها به منزله تایید آنها نبوده و هدف افزودن منابع بیشتر برای آگاهی عمیق تر کارشناسان و علاقمندان این موضوع می باشد .
 
سید حسین طباطبایی، رئیس اداره اروپای شرقی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی؛
 
 
► پیامدهای انتخابات آمریکا در شرق اروپا (انتخاب ترامپ برای اروپای شرقی چه معنایی دارد؟)

پایگاه اینترنتی «اروپای شرقی جدید» در پی انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا، مصاحبه هایی با ناظران و تحلیل گران برجسته منطقه شرق اروپا با موضوع «انتخاب ترامپ چه معنایی برای اروپای شرقی دارد» انجام داده است که دیدگاه های آن ها ذیلا طرح می گردد:


"ماکسیم خیلکو" رئیس بخش اروپای شرقی بنیاد پژوهش های امنیتی شرق اروپا و پژوهشگر ارشد دانشگاه دولتی تاراس شفچنکو کیف :

اغلبِ سیاستمداران و تحلیلگران اوکراینی احتمال بیشتری برای پیروزی هیلاری کلینتون قائل بودند تا دونالد ترامپ. پیروزی ترامپ الزاما به معنای تغییر جدّی در سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا نیست (چیزی که اساسا خیلی توسط رئیس جمهور آمریکا تعیین نمی شود). ترامپ موضع کنگره آمریکا و حزب متبوع خود را در نظر خواهد گرفت و جمهوری خواهان همواره تمایل شدید خود را به حمایت از هم پیمانان شرق اروپای خود نشان داده اند.

حاکمیت فعلی اوکراین روابط خوبی که با کلینتون داشتند را با ترامپ ندارند و از این رو باید توجه و پشتیبانی رئیس جمهور جدید آمریکا را جلب نمایند. بهترین راه برای نیل به این منظور می تواند انجام اصلاحاتی در شیوه تعامل با این امر باشد چرا که تکیه بر همدردی با قربانیان تجاوز ( روسیه به اوکراین) در سیستم ترامپ راه به جایی نمی برد.

هرچند به نظر پارادکسیکال می آید، اما پیروزی ترامپ می تواند ولادیمیر پوتین را در موضعی بیشتر خام و ناشیانه قرار دهد. این موضع شانس این را دارد که به کاهش تنش ها با ایالات متحده برای حفظ این چهره و وجهه بینجامد . البته این مهم موکول به کاهش عملیات تجاوزکارانه ی روسیه در اوکراین و سوریه خواهد بود. پوتین البته درخواست کسب امتیازات خاصی از قبیل حفظ حاکمیت اسد در سوریه و ضمانت عدم پیوستن اوکراین به ناتو را خواهد داشت. احتمالا موافقت با چنین خواسته هایی برای کاخ سفید - به ویژه با در نظر گرفتن بی میلی کرملین به انجام تعهدات خود در قراردادها و توافقات صورت گرفته - دشوار خواهد بود. از سوی دیگر اگر پوتین عملیات تجاوزکارانه خود را در سوریه و اوکراین تداوم بخشد به معنای نوعی توهین به ترامپ و در پی آن وادار ساختن او به تغییر گفتار و در ادامه اتخاذ موضعی سخت در برابر روسیه خواهد بود که می تواند حتی سخت تر از آن چه کلینتون در نظر داشت نیز باشد .

با این اوصاف، اروپا باید چگونگی حفظ امنیت و حل و فصل مشکلات خود را بیاموزد . صرف نظر از نام های برندگان این انتخابات یا انتخابات بعدی ، تغییرات جمعیتی در آمریکا به طور عینی به کاهش توجه به اروپا منجر می شود به نحوی که رای دهندگان امریکایی هر روز کمتر از پیش وابستگی و ارتباط عاطفی با اروپا و به همان نسبت مسئولیت حفظ و حراست از ارزش های اروپایی خواهند داشت. ملت های اروپایی و به ویژه اروپای شرقی باید سرمایه گذاری بیشتری در حفظ امنیت خود کرده و تلاش هایشان را در این عرصه متمرکز نمایند تا به قدر کافی قدرتمند شوند که در مواقع نیاز، قادر به دفاع از خویش باشند.


"آدام اِبِرهارت" مدیر اجرایی مرکز مطالعات شرق:

ریاست جمهوری دونالد ترامپ نوعی بحران اعتماد در روابط فراآتتلانتیک پدید خواهد آورد. این امر ممکن است همراه با تعمیق تمایل کاهش همکاری با ایالات متحده در اتحادیه اروپا باشد. به هر حال خیلی زود است که بگوییم تا چه اندازه سیاست آمریکا در قبال اروپا، که منطقه ما را هم در بر می گیرد، تغییر خواهد کرد. ما در بهار سال 2017 که ترامپ کابینه خود را معرفی خواهد کرد، از این موضوع بیشتر آگاه خواهیم شد؛ هرچند از هم اکنون کاملا آشکار است که اولویت سیاست آمریکای ترامپ بر مسائل داخلی و نیز اقتصاد این کشور است. علاوه بر این انتظار می رود که ویژگی های شخصی رئیس جمهور جدید از جمله نگاه تاجرمآبانه ی وی به حوزه سیاست به عنوان منبع و منشا ای برای پیش بینی ناپذیر بودن سیاست خارجی آمریکای ترامپ در نظر گرفته شود .

این عوامل به شکل گیری تهدیدی برای منافع لهستان که به عنوان یک نماینده فعال ناتو، گسترش دهنده موثر حضور آمریکا در اروپا بوده و نقش آفرینی چشمگیری در  توسعه و افزایش حضور آمریکا و ناتو در شرق داشته است ، منجر می شود .

هرچند پیروزی ترامپ در روسیه با نگاهی مثبت مورد پذیرش و استقبال قرار گرفته است، روابط بیش از این هماهنگِ روسیه و آمریکا در درازمدت پیش بینی نمی شود. علاقه متقابل ولادیمیر پوتین و دونالد ترامپ بر این فرض آن دو مبتنی است که یکی درخواست امتیازات خاص از طرف دیگری را خواهد پذیرفت. ژست های متقابل همراهی و توافق در آغاز دوره ریاست جمهوری ترامپ به نظر محتمل می رسد. حتی طرف امریکایی احتمالا برخی از تحریم ها بر علیه روسیه را لغو خواهد کرد، برخی از تصمیمات نشست ناتو در ورشو را تجدید نظر می کند یا تغییراتی در برنامه سپر دفاع ضد موشکی خواهد داد. با همه ی این احوال، احتمالا در زمان خاصِ خود، تنش های روسی-آمریکایی به عنوان نتیجه ای از منافع ناهمسو از سر گرفته خواهند شد. این تنش ها حتی ممکن است از آن چه پیش از این بوده جدی تر باشند.

 
"آنتون بارباشین" سردبیر پروژه Intersection Project (روسیه- اروپا – جهان)

به سختی می توان به این سوال پاسخ داد که سیاست دونالد ترامپ در قبال روسیه عملا چه خواهد بود. با این حال اگر به مواضع و گفته های او در کارزار انتخاباتی بنگریم، چند نکته قابل توجه است.

نکته اول این که ترامپ یک منتقد صریح تعهدات نظامی آمریکا در خارج است. البته این به معنای این که او مسیر انحلال ناتو را در پیش می گیرد نیست، اما چالش هایی که روابط فرا آتلانتیک در چهار سال آینده با آن مواجه خواهند شد احتمالا بی سابقه خواهند بود. در حال حاضر امنیت اروپایی آشکارا برای ملت های اروپایی مهم تر است. این البته به این معنی نیست که ما به اروپای بدون ایالات متحده بازخواهیم گشت.

نکته دوم این که معلوم نیست ترامپ در مذاکره با پوتین چه دیالوگی را در پیش خواهد گرفت. ترامپ در مناسبت های متعدد سخنان مطلوبی درباره پوتین بر زبان رانده است  و کرملین آشکارا از این که هیلاری را در کاخ سفید نمی بیند خشنود است. هرچند مواضع ترامپ درباره کریمه در بهترین حالت دو پهلو و مشکوک به نظر می رسد، ولی هیچ کس نمی داند بین ترامپ و پوتین در موضوع اوکراین چه توافقی صورت خواهد پذیرفت. طبعا ترامپ انتظار مجموعه ای از پیشنهادات از طرف روسیه را خواه در باره سوریه، اوکراین یا مسائل عمومی از قبیل مقابله با افراط گرایی خواهد داشت. سوال کلیدی در این بحث این است که در کابینه ترامپ چه کسی سیاست آمریکا در برابر روسیه را بر مدیریت خواهد کرد، اما تردیدی وجود ندارد که پوتین از «فرصت ترامپ » تا حد ممکن به نفع خود بهره برداری خواهد کرد.
 
نکته سوم و نهایی به رویکرد ترامپ به خودکامگی یا ارزش های لیبرال بر می گردد. اگر ایالات متحده بیش از این در جبهه ارزش های لیبرال ایستادگی نکند، احتمال این که دیگران این نقش را بر عهده بگیرند افزایش می یابد ، مخصوصا این که فرآیند توجه به گرایش های ضد لیبرالیسم در تمام اروپا در حال رشد است. این امر مخاطرات متعددی را پدید می آورد و مهم تر این که پوتین را متقاعد خواهد کرد که تحریم ها می توانند برداشته شوند و غرب می تواند در موضوع اوکراین وادار به سازش شود . این فرایند را می توان فرصت ترامپ برای پوتین نام نهاد. (مصاحبه شونده در اینجا اصطلاح جالب Putin’s Trumportunity را برنهاده است).
 
 
"ورونیکا پریسمیر- تکوز"  مدیر آکادمی مطالعات اروپایی برلین

از نهم نوامبر لطیفه جدید تلخی بین اوکراینی ها شکل گرفته است. آن ها می گویند کشور ما چیزهایی دارد که می تواند به آن ببالد – حتی بیش از آمریکایی ها! اکنون به نظر می رسد پترو پروشنکو رئیس جمهور اوکراین دموکرات تر، اصلاح طلب تر و شفافیت طلب تر از دونالد ترامپ است _ مردی خودساخته و متکی به خود که به زودی رئیس جمهور قدرتمندترین کشور جهان خواهد شد .

متاسفانه این تنها پیامِ مثبتِ زلزله اخیر سیاسی در واشنگتن است. انتخاب دونالد ترامپ عملا رویدادی بر هم زننده بازی و نظم در امور بین الملل است. این انتخاب علاوه بر این حامل شفاف ترین پیام برای همه کشورهای شرق اروپا است – شما باید مراقبِ خودتان باشید ، دیگر کسی این کار را نخواهد کرد.

ولادیمیر پوتین اولین بازیگر بزرگی بود که گرمترین درودهای خود را به رئیس جمهور تازه برگزیده فرستاد و برای همکاری های مفید دوجانبه در آینده اظهار امیدواری نمود. اما اکنون بیم این نیست که انضمام غیرقانونی کریمه به روسیه به رسمیت شناخته شده و یا حتی در اصل وجود ناتو ابهام به وجود آید ( امری که خیلی ها را در این بخش از جهان شوک زده می کند ). بلکه این چشم انداز از یک ایالات متحده بی تفاوت به گسترش دموکراسی و حاکمیت قانون در اطراف و اکناف جهان و تمایل آن به ورود کمتر در امور اروپایی است که ترسناک است.

اطلاعات اندکی درباره اولویت های سیاست خارجی ترامپ وجود دارد. به جز اظهارات تحریک آمیز کمپین انتخاباتی که در بالا به آن اشاره شد، چیز زیادی در اینباره گفته نشده است. در آمریکا معمولا یک نفر به سبب سیاست خارجی خود پیروز انتخابات نمی شود. با این وجود بر اساس تجربیاتی که تا کنون با رهبران پوپولیست داشته ایم، میتوان فرض کرد که با به قدرت رسیدن دونالد ترامپ همراه با پس زمینه فردی و رویکرد کلی او، تیم حاکمیتی جدید آمریکا ابتدائا بر شعار انتخاباتی «آمریکا را دوباره قدرتمند خواهیم کرد» متمرکز خواهد شد و در راستای لغو دستاوردهای دموکرات ها ( و اوباما ) با عمل به قول های داخلی ایام انتخاباتی (بازنگری در مالیات ها، ملی گرایی اقتصادی) و تامین منافع بین المللی ایالات متحده بر مبنای سود و عملگرایی، نه بر مبنای ارزش ها و اصول (مدل چین) خواهد کوشید و در این نگاه حسابگرانه یک پیمان جهانی چه با روسیه (که مفید اما غیر قابل پیش بینی است) و چه با اروپا (چه کسی پاسخگو خواهد بود؟) برای دولت جدید به منزله هزینه خواهد بود. (در نگاه مبتنی بر هزینه – فایده تیم جدید مدیریتی آمریکا).

این بدین معنی است که هر نقش آفرینی و تعامل بیشتر آمریکا در اروپای شرقی بر این اصل مبتنی خواهد بود که آیا در راستای منافع ملی ایالات متحده خواهد بود یا نه. چنین به نظر می رسد که اتحادیه اروپا در نهایت باید با چالش مسئولیت پذیری کامل در قبال قاره خود مواجه گردد. اگر این چالش به شکست بیانجامد، پوتین شادکامانه سر بر می آورد.
 
 نویسنده مقدمه و برگردان متن: سید حسین طباطبایی، رئیس اداره اروپای شرقی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی؛