شورش آمریکایی

دیپلماسی ایرانی: پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده از نگاه مطبوعات ایران به زلزله، توفان، شورش و شوک تعبیر شد. روزنامه کیهان آن را «پیروزی دیوانه بر دروغگو» توصیف کرده و روزنامه های آرمان و ابتکار آن را «زلزله ترامپ» می دانند. روزنامه شهروند آن را «شورش آمریکایی» خوانده، مشابه روزنامه جوان که تیتر زده «آمریکا علیه آمریکا شورید» و روزنامه همشهری که «آمریکایی ها علیه آمریکا» را به عنوان تیتر یک برگزیده است. از نظر روزنامه شرق این «توفان ترامپ» است و به باور روزنامه وقایع اتفاقیه این «سونامی سیاسی در آمریکا» است؛ روزنامه جام جم از «شوک ترامپ» نوشته و روزنامه اعتماد «جهان نگران آمریکای ترامپ» را دیده است. روزنامه هفت صبح تیتر زده «آمریکا ترامپید!» و روزنامه آفتاب یزد نوشته «مجسمه آزادی اشک ریخت». روزنامه وطن امروز با تیتر «خانه پوشالی» خبر پیروزی ترامپ را پوشش داده و روزنامه ایران «تاجر کلیددار کاخ سفید» را به «جهان در حیرت» تعبیر کرده است.
احتیاط در مواجهه با گاو
عباس عبدی در سرمقاله روزنامه شهروند نوشته است: «ترامپ آمده است، لازم نیست که گمانه زنی های عجیب و غریب درباره اقدامات و سیاست های احتمالی وی انجام شود. به نظر نمی رسد که آمریکایی ها او را به دلیل مواضع خارجی اش برگزیده باشند، بنابراین مواضع خارجی او فرع بر مواضع داخلی اش خواهد بود و از این حیث می تواند محل معامله و بحث و گفت وگو قرار گیرد، بنابراین نیازی نیست که ایران نسبت به مواضع احتمالی ترامپ واکنش عجولانه ای نشان دهد، چه از حیث مثبت و چه از جهت منفی. فرصت برای شناخت بیشتر مواضع احتمالی او وجود دارد. آمریکا یا ترامپ فعال مایشاء نیستند که هر کاری بخواهند بتوانند انجام دهند. به اظهارات شعاری آنان نگاه نکنیم، ترامپ در نهایت می خواهد مسائل داخلی آمریکا را حل کند، با این حال در مواجهه با گاو لزومی ندارد که احتیاط را از دست داد.»
شورش مردم آمریکا
جاوید قربان اوغلی، مدیرکل اسبق وزارت امور خارجه بر این عقیده است که «پیروزی ترامپ، پیروزی جمهوریخواهان نیست» و در سرمقاله روزنامه اعتماد نوشته است: «درست است که ترامپ نامزد حزب جمهوریخواه برای انتخابات ریاست جمهوری بود ولی ما مشاهده می کردیم که چگونه هم حزبی های ترامپ در طول کارزارهای انتخاباتی پشتش را خالی می کردند و به او طعنه می زدند و به رقیبش در رقابت های ریاست جمهوری کمک می کردند. ما مشاهده کردیم که چگونه سران حزب جمهوریخواه از ترامپ تبری می جستند و می خواستند شکست احتمالی او را شکست حزب جمهوریخواه عنوان نکنند. این شورش و طغیان مردم آمریکا بود که خواستند فردی را به قدرت برسانند که کوچکترین نسبتی به ساختار کنونی این کشور ندارد. در این راستا، شعارهای ترامپ در ایجاد مقبولیت میان مردم آمریکا تأثیر بسیاری داشت. تکرار شعار بازگرداندن اقتدار به آمریکا موجب شد تا یک آمریکایی بازگشت به زمان ابرقدرتی آمریکا در دوران ترامپ را جست وجو کند.»
جمهوریخواهان برای ایران بهترند
یدالله جوانی، معاون سابق سیاسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سرمقاله روزنامه جوان به این سوال پاسخ داده که پیروزی کدام یک از دو نامزد، برای ایران بهتر بود: «دشمنی آمریکا با انقلاب اسلامی، نظام اسلامی و ملت ایران، ریشه در خلق و خوی استکباری نظام سیاسی آمریکا دارد و از این جهت، هیچ تفاوتی بین دموکرات و جمهوریخواه وجود ندارد. حتی هر دو نامزد در بروز دشمنی با ملت ایران و انقلاب اسلامی، گویا با هم نوعی رقابت هم در تبلیغات خود داشتند، اما در این میان یک عامل ترجیح وجود دارد و آن اینکه، از میان دو دشمن به استناد آیات قرآن، روایات، عقل و تجربه، آن دشمنی خطرناکتر است که از مکر، حیله و روش های پیچیده و پنهان برای اعمال دشمنی، بیشتر استفاده می کند. به عبارت دیگر دشمن هرچه دشمنی اش آشکارتر باشد، مقابله با آن آسان تر خواهد بود. براساس تجربه دشمنی جمهوریخواهان علیه انقلاب اسلامی و ملت ایران طی ۳۷ سال گذشته، آشکارتر بوده است.»
تفوق توده ها بر نخبگان
سرمقاله روزنامه شرق به قلم امیرعلی ابوالفتح، کارشناس مسائل آمریکا به «پیروزی توده های خشمگین» اشاره دارد: «پیروز واقعی این انتخابات دونالد ترامپ و بازنده واقعی آن هیلاری کلینتون نبود. برنده این انتخابات توده های خشمگین بودند و بازنده آن نخبگان ناآگاه. انتخابات سال ٢٠١٦، جدال مرسوم حزبی برای تصاحب کرسی ریاست جمهوری آمریکا نبود که اگر چنین بود، این گونه طرفین دعوا، یکدیگر را لجن مال نمی کردند، بلکه نبردی برای «بودن آمریکا» و «شدن آمریکا» بود. گروه نخست، بر هر آنچه اکنون آمریکا به شمار می آید، افتخار می کرد و گروه دوم، در پی آمریکای بهتری بود. گروه نخست مدافع وضع موجود بود و گروه دوم در آتش تغییر وضع موجود می سوخت. گروه نخست پول، نفوذ و رسانه داشت. اما تنها داشته گروه دوم، امید بود؛ امید به اقتصاد بهتر، به شغل بیشتر، به امنیت وسیع تر و به اخلاق متعالی تر. این امید در فردی جسور، مستقل و ساختارشکن متجلی شد؛ مردی که خود روزگاری درون تشکیلات حاکم، رئیس جمهور می ساخت، پا به میدان گذاشت و با وجود ثروت چند میلیارد دلاری به ناجی فقرا و آسیب دیدگان از بحران های متعدد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و هویتی آمریکا بدل شد. فارغ از اینکه آیا این انتخاب صحیح بوده است یا خیر، آنچه اهمیت دارد، این است که توده ها در نهایت بر نخبگان فائق آمدند و تشکیلات، سرانجام مقهور ضدتشکیلات شد. در این انتخابات، حمایتگران اقتصادی، بر مدافعان جهانی شدن شوریدند و انزواطلبان، بین الملل گرایان را به زیر کشیدند. ترامپ نه مبدع شکاف های اجتماعی که حاصل این شکاف ها بود.»
وعده های توخالی
سعدالله زارعی در یادداشت روز کیهان درباره «آمریکا پس از ترامپ» نوشته است: «بعید به نظر می رسد ترامپ بخواهد به آنچه در بخش های مختلف گفته است عمل کند و بعید به نظر می رسد حتی حزب جمهوریخواه که اینک اکثریت را در مجلس نمایندگان و سنا دارد نیز اجازه بدهد ترامپ با عمل به وعده های انتخاباتی، دگرگونی قابل ملاحظه ای را در سیستم آمریکا پدید آورد. شاید به همین دلیل بود که ترامپ در اولین مواجهه با هواداران پیروز خود و در اولین عبارت هایش گفت؛ اکنون زمان آن است که آمریکا زخم های خود را ترمیم کند ما باید به عنوان مردمی متحد دوباره جمع شویم. یادمان نرفته است که تیتر انتخاباتی باراک اوباما نامزد دموکرات ها نیز در سال ۲۰۰۸ هم تغییر (Change) بود و یکی از وعده های او این بود که به مداخلات نظامی آمریکا و زندانی کردن مظنونین در گوانتانامو خاتمه می دهد ولی همان راه بوش را ادامه داد.»
پیروزی ترامپ به نفع ایران است
«نگاه ساختارشکنانه ای که ترامپ را پیروز کرد» عنوان یادداشتی است از ابراهیم متقی، استاد دانشگاه تهران در روزنامه آرمان: «در واقع ترامپ یک بنیادگراست و بنیادگرایان عموماً رویکردشان در فضای نفی ساختار است به همان گونه ای که دموکرات ها ساختارگرا هستند، بنیادگرایان ساختارشکنند که این الگوی رفتاری زمینه ساز اقبال مردم به او در انتخابات شد و همچنین تاکید ترامپ بر موضوعات داخلی نشان داد که وی نیت دارد بر مسائل داخلی تمرکز کند. در بعد سیاست خارجی نیز ترامپ تاکید کرد که بزرگترین دشمنش تروریست ها هستند و نشانه تروریسم در تفکر ترامپ داعش است و مقابله با داعش هدف مشترک ایران و آمریکا. بنابراین بحث این است که وقتی می خواهیم فضای امنیت منطقه ای را مورد سنجش قرار دهید باید به این پرسش چنین پاسخ داد که کدام بازیگر در برابر کدام بازیگر قرار دارد و بعد تبیین الگوی رفتاری داشته باشیم. اگر آمریکایی ها در برابر «سلفی ها» قرار گیرند مازاد امنیت برای ایران ایجاد می شود و خب این به نفع ایران است. علاوه بر این باید گفت که رویکرد دونالد ترامپ درباره فعالیت هسته ای ایران ماهیت ماجراجویانه ندارد اگرچه ادبیات سیاسی و شخصیت ادراکی افرادی همانند آیزنهاور، نیکسون و ریگان ماهیت تهاجمی داشته، اما تجربه سیاست خارجی آمریکا نشان داده که این افراد از الگوهای همکاری جویانه بیشتری در حال مناقشات بین المللی بهره می گیرند و به رغم حملات گستره ترامپ به برجام به نظر نمی رسد که شاهد رفتارهای غیرعقلایی از او در رابطه با برجام باشیم.»
فرصتی برای ایران
رضا نصری، کارشناس مسائل بین الملل و عضو مرکز مطالعات بین الملل ژنو در یادداشتی در روزنامه ایران به «ترامپ و ایران» پرداخته است: «مردم و مسئولان کشور باید بدانند که انتخاب ترامپ به احتمال زیاد، تبعات حقوقی و اجتماعی سنگینی برای میلیون ها ایرانی مسلمان مقیم آمریکا به همراه خواهد داشت. شعارهای اسلام ستیزانه او، برنامه های تبعیض محور و نژادپرستانه او، فضای اجتماعی سنگین و پرمخاطره ای که با انتخاب او برای اقشار مهاجر - به ویژه مهاجران خاورمیانه ای - از هم اکنون پدید آمده است و همچنین تداوم کنترل جمهوریخواهان بر مجلسین سنا و نمایندگان و همسویی دولت جدید با آنها، به احتمال بسیار قوی تأثیر بسزایی بر حقوق شهروندی، امنیت و کیفیت زندگی ایرانیان مقیم امریکا خواهد گذاشت. در نتیجه، لازم است که حاکمیت ایران نیز بر اساس مسئولیت قانونی و اخلاقی ای که در قبال اتباع ایرانی در سراسر جهان دارد، در اسرع وقت مقدمات بازگشت آن ها - که سرمایه های مادی، معنوی و علمی فراوانی به ارمغان خواهند آورد - از هم اکنون فراهم آورد…به واقع، انتخاب ترامپ - در کنار تهدیدهای غیرقابل کتمانی که در پی دارد - در صورت هوشمندی دستگاه دیپلماسی کشورمان، حامل فرصت های فراوانی برای کشور نیز خواهد بود.»
تحریریه دیپلماسی ایرانی/ ۲۵