چاره ای جز مذاکره با امریکا نیست

لوان جاگاریان، سفیر روسیه در ایران*

دیپلماسی ایرانی: مایل هستم گزارشی از فعالیت های سفارت روسیه در ایران ارایه کنم. در ابتدا به مراسم کلنگ زنی دو نیروگاه تازه در بوشهر اشاره می کنم که با حضور آقای جهانگیری معاون اول رییس جمهوری و آقای صالحی رییس سازمان انرژی اتمی ایران و همتای روسی آقای سرگئی کرینکو مدیر روس اتم صورت گرفت. واحد های 2 و 3 که در مجموع 2 هزار و 100 مگاوات برق تولید خواهند کرد. این دو واحد طی ده سال آینده به بهره برداری می رسد. باید بگویم راه اندازی این دو واحد بر اساس دوره مذاکرات طولانی، مفصل و دشوار بود که در نهایت نقطه عطف آن طی ملاقات دو جانبه آقای روحانی و آقای پوتین در باکو انجام شد. ما دورنمای روشنی را متصور هستیم. آقای کرینکو پس از بازگشت از ایران گزارش کامل این مراسم را به آقای پوتین ارایه کرد.

موضوع دیگر تسهیل روادید میان تجار و دانشجویان دو کشور است. طی قرارداد دو جانبه امضا شده در سال گذشته، روادید تجار و دانشجویان تسهیل یافته و به زودی بعد از گذشت دو ماه در تهران، رایزنی های دو جانبه در سطح مدیران کل ادارات کنسولی انجام می شود که آقای چگینی در راس هیات ایرانی خواهد بود که امیدواریم این مذاکرات به نتیجه برسد. پس از آن تجار دو کشور نمی توانند برای صدور روادید گلایه مند باشند.

مساله مهم دیگر، پرونده S300 است که به زودی این پرونده به پایان خواهد رسید. وقتی برای اولین بار به ایران آمده _ 5 سال قبل_ از خبرنگاران درخواست کردم که درباره دو موضوع از من سوال نکنند: یکی مساله اس 300 و دیگری نیروگاه بوشهر. اما الان مشکلی در این باره وجود نداشته و این موضوع از دستور کار دو جانبه حذف شده است.

همچنین طی شش ماه جاری سال میلادری حجم تبادل کالا میان دو کشور حدود 923 میلیون دلار بوده که امیدواریم این رقم تا پایان سال میلادی به 2 میلیارد دلار برسد. گرچه این مساله نشان از افزایش تبادلات کالا دارد اما راضی کننده نیست. حتی فکر می کنیم دوستان ایرانی نیز راضی نباشند. زیرا بر این باوریم قابلیت و توانمندی هر دو طرف بیشتر از این ارقام باشد. طرف ایرانی پیشنهاد کرده در ماه دسامبر سال جاری جلسه دوازدهم کمیسیون مشترک که در راس آن آقای واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات هستند، برگزار شود، که اکنون منتظر جواب از طرف روس ها هستیم.

موضوع دیگر انجام دو پروژه بسیار مهم یکی برق رسانی و دیگری احداث راه آهن گرمسار – اینچه برون بوده که قرارداد آن با حضور دو رییس جمهور امضا شد. در این زمینه اعتباراتی از سوی طرف روس به ایران داده می شود. اما انجام این کار با کندی پیش می رود. البته طی روزهای آینده آقای پورسیدآقایی رییس راه آهن ایران با همتای روسی خود ملاقات خواهند کرد که به نظر می رسد پیش رفت هایی صورت گیرد. از طرفی 4 واحد حرارتی هر یک با قابلیت 350 مگاوات و در مجموع هزار و 400 مگاوات در استان هرمزگان راه اندازی می شود. باید بگویم که همکاری های دو جانبه در ابعاد اقتصادی و تجاری میان ایران و روسیه به طور منظم صورت می گیرد.

در بعد مسایل منطقه ای نیز اواخر ماه اوت نماینده ویژه رییس جمهور روسیه در امور افغانستان آقای ضمیر کبلوف با مقامات ایرانی دیدار کردند. در حال حاضر اوضاع افغانستان خوش بینانه نبوده و بدبین هستیم. بنده با توجه به تجربه 6 سال حضور در افغانستان چه در زمان شوروی و چه پس از آن در این باره قضاوت می کنم. در مورد سوریه نیز حداقل هفته ای یکبار با مسئولان وزارت خارجه دیدار و رایزنی صورت می گیرد. طی سال گذشته آقای باگ دانوف با همتاری ایرانی خود آقای جابرانصاری دو بار دیدار داشته است. این رفت و آمدها به طور منظم بوده و بسیار مفید است. ما دوستان ایرانی را در جریان مسایل سوریه و همچنین توافقات با آمریکا قرار می دهیم. اکنون شاهدیم که نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا، نیروهای ارتش دولت سوریه را مورد هدف قرار داده و 62 سرباز سوری کشته و بیش از 300 نفر زخمی شدند. ما از این موضوع ناراحت هستیم. یا این اقدام اشتباه بوده یا یک ضربه هدفمند بوده است. اما خواسته یا ناخواسته این اقدام آمریکا کمک جدی به تروریست ها کرده است. ما آمریکایی ها را متهم کردیم و آنها ناراحت شدند. ما انتظار توضیحات کتبی و رسمی از سوی دولت آمریکا هستیم. مشکل اینجاست که خواسته یا ناخواسته باید با آمریکایی ها مذاکره کرد، زیرا چاره ای نیست. آنها در سوریه نقش کلیدی دارند و نیروهای معترض زیادی زیر چتر آمریکا فعالیت می کنند. اعتماد کامل به آمریکا وجود ندارد. اعتراف می کنیم که عدم هماهنگی میان ساختارهای آمریکا وجود دارد. از یک طرف آقای جان کری وزیر امور خارجه آمریکا مباحثی را مطرح می کند و از طرف دیگر وزیر دفاع آمریکا آقای اشتون کارتر موضوع دیگری را مطرح می کند. بنابراین سوتفاهم ایجاد می شود. آقای لاوروف در دیدار با آقای جان کری این سوال را مطرح کرده که بالاخره حرف چه کسی را باید باور کرد؟ جان کری در جواب گفته است، آمریکا در شرایط انتخابات به سر می برد و اوضاع خوبی نیست. و به تنهایی مجبور است مبارزه کند. از این رو قانع کردن افراد داخل مشکل است. توافقات میان ما و آمریکا به خطر افتاده است. با این حال رایزنی ها، دیدارها و تبادل نظرها میان طرف روس و ایران ادامه دارد و تاکید می کنیم ادامه رایزنی ها باید میان مسئولان عالی رتبه دو کشور در سطح معاون وزیر خارجه بیشتر باشد.

مساله برجام نیز موضوع دیگری است که معاون وزیر امورخارجه روسیه با همتاری ایران آقای تخت روانچی دیدار کردند. ما نیز همانند همتای ایرانی نسبت به برجام خوشبین نیستیم. ما این موضوع را درک می کنم و متوجه گله های طرف ایران نسبت به اجرای برجام هستیم. می دانیم که طرف ایرانی انتظارات دیگری از نتایج برجام داشت.

در نهایت آنکه می پذیریم نقاط ضعفی از طرف روس در مساله مسایل فرهنگی در ایران وجود دارد. مهم این است که رهبران دو کشور با دید مثبت به یکدیگر نگاه می کنند و در حال دستیابی به توافق خوبی هستیم. اما تقاضا می شود از هر دو طرف درباره مسایل فرهنگی سریعتر اقدامات لازم صورت گیرد. در پاره ای مواقع اقدامات بسیار کند است و ما مجبور به مداخله هستیم. درباره حضور جنگنده های روسیه در پایگاه نوژه نیز مجبور به ارایه توضیحانی به وکلای مجلس ایران شدیم. ما به صورت غیرمستقیم اعلام کردیم که این اقدام در راستای اهداف مشترک ایران و روسیه که همان مبارزه با تروریسم است، صورت گرفته و ما به خوبی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را می دانیم و اعلام کردیم که به دنبال ایجاد پایگاه دائمی در ایران نیستیم. ما برای این کار مجوز دریافت کردیم؛ زیرا هیچکسی نمی تواند بدون مجوز دست به چنین اقدامی بزند. این را همه می دانند.

*متن سخنرانی در نشست علمی موسسه مطالعات ایران و اوراسیا (ایراس)

انتشار اولیه: چهارشنبه 31 شهریور 1395 / انتشار مجدد: دوشنبه 5 مهر 1395