محکوم کردن عربستان در مجامع بین‌المللی دشوار نیست

اهرم‌های فشار ایران علیه عربستان

۲۱ شهریور ۱۳۹۵ | ۱۸:۳۰ کد : ۱۹۶۳۰۳۰ اخبار اصلی خاورمیانه
دکتر محمد مهدی مظاهری،استاد دانشگاه: با استناد به متن پیش‌نویس کمیسیون حقوق بین‌الملل سازمان ملل متحد در سال 2001 در خصوص موضوع مسئولیت بین‌المللی کشورها، دولت عربستان سعودی باید تعهد عرفی و تعهد قراردادی را- که همانا حق حیات و حق کرامت زائران خانه خدایی است که به این کشور مسافرت کرده‌اند- به عهده بگیرد.
اهرم‌های فشار ایران علیه عربستان

 دکتر محمد مهدی مظاهری، استاد دانشگاه

دیپلماسی ایرانی: خاورمیانه در سال های اخیر درگیر مناقشات سیاسی و نظامی مختلفی بوده است که شاید بتوان گفت رویارویی سیاسی عربستان سعودی با جمهوری اسلامی ایران و گرفتن مواضع خصمانه از سوی این کشور یکی از مهمترین این تحولات بوده است. نظامی گری و به راه انداختن جنگ یمن و حمایت از تروریست های افراطی احساس قدرتی کاذب در عربستان سعودی ایجاد کرده است و سبب شده تا این کشور با حمایت برخی قدرتهای منطقه ای و فرا منطقه ای، در صدد ادامه و دامن زدن به فرایند ایران هراسی برآید.

البته دشمنی حاکمان سعودی با جمهوری اسلامی ایران  مختص به سال های اخیر نیست و از زمان پیروزی انقلاب آغاز شده است. تشکیل شورای همکاری خلیج فارس و تاکید بر«امنیت جمعی» کشورهای جنوبی حوزه خلیج فارس در مقابل جمهوری اسلامی ایران، حمایت همه جانبه از عراق در طول جنگ 8 ساله، افزایش همکاری ها با ایالات متحده آمریکا در ابعاد سیاسی، اقتصادی و نظامی، تلاش برای اعمال تحریم های بیشتر علیه ایران در شورای امنیت، تشکیل «جبهه­ سازش» برای مقابله با نیروهای متحد ایران در لبنان و جبهه مقاومت، کارشکنی در مذاکرات ایران و 1+5 و ساماندهی گروه های تروریستی و آشوب طلب سوریه برای ضربه به ایران و محور مقاومت، بخشی از اقدامات خصمانه این کشور علیه جمهوری اسلامی ایران بوده است.

در یک سال اخیر نیز کادر جنگ طلب و ماجراجوی دستگاه سیاست خارجی این کشور در کنار لفاظی های سیاسی، حمایت از تروریست های دشمن ملت ایران، عدم پاسخگویی در قبال فاجعه منا و کارشکنی در نام نویسی از حجاج ایرانی برای مراسم حج امسال را نیز به پرونده سیاه خود در قبال ایران اضافه کرده اند. هر چند در طی سال های گذشته جمهوری اسلامی ایران برای حفظ امنیت و ثبات در منطقه و همچنین با لحاظ کردن منافع جهان اسلام، از افزایش تنش ها با عربستان سعودی پرهیز کرده و سیاست "صبر و مدارا" را در پیش گرفته است؛ اما به نظر می رسد افزایش سیاست های خصمانه عربستان سعودی و به ویژه بی مسئولیتی مقامات این کشور در قبال حوادث تلخ حج سال گذشته که به کشته شدن بیش از 4 هزار نفر و مفقود شدن بسیاری دیگراز مسلمانان کشورهای مختلف انجامید، لزوم برخورد قاطعانه تر با این دولت یاغی را مطرح می کند.

البته در شرایط کنونی منطقه، استفاده از راه حل های نظامی منجر به پیچیده تر شدن اوضاع و باز شدن هر بیشتر پای قدرت های فرامنطقه ای به منطقه خواهد شد؛ اما جبهه دیگری که دستگاه دیپلماسی کشورمان می تواند در آن به خوبی عرض اندام کرده و عربستان را به تسلیم و پاسخگویی وادارد؛ جبهه حقوقی است.

با توجه به اعلام نظر دبیر کل وقت سازمان ملل، خاویر پرز دکوئیار، در هیجده آذر 1370، که رژیم بعثی عراق را به عنوان متجاوز در جنگ ایران و عراق به شورای امنیت معرفی کرد و حمله عراق به ایران را نقض حقوق بین الملل و اصول اخلاقی دانست؛ طبیعتا محکوم کردن حامیان اصلی صدام نیز کار چندان دشواری نیست و تنها به رایزنی های سیاسی و حقوقی در مجامع بین المللی نیاز دارد. از سوی دیگر حضور مقامات سعودی در نشست سالانه منافقین که با اقدامات تروریستی خود بیش از 17 هزار تن را در ایران و 25 هزار تن دیگر را در عراق به شهادت رساند و دعوت از سرکرده آنها برای حضور افتخاری در مراسم حج؛ از دیگر مسائلی است که جمهوری اسلامی ایران می تواند با استناد به اسناد مختلف سازمان ملل در رابطه با حمایت نکردن کشورها از گروههای تروریستی و نیز «کنوانسیون سازمان کنفرانس اسلامی برای مبارزه با تروریسم بین‏ المللی» که در تیر ماه سال 1378 در بورکینافاسو به تصویب اجلاس وزیران امور خارجه سازمان کنفرانس اسلامی رسید، عربستان سعودی را محکوم کند.

در فاجعه منا و جهت گیری های پس از آن نیز عملکرد عربستان سعودی از دید قوانین و اصول واضح حقوق بین الملل و حقوق بشر محکوم است. بر اساس حقوق بین الملل و کنوانسیون های متعدد بین المللی، همه دولت ها مسئول حفظ امنیت و جان و مال اتباع کشورهای دیگری هستند که وارد خاک کشور آنها شده اند. بنابراین موضوع و با استناد به متن پیش نویس کمیسیون حقوق بین الملل سازمان ملل متحد در سال 2001 در خصوص موضوع مسئولیت بین المللی کشورها، دولت عربستان سعودی باید تعهد عرفی و تعهد قراردادی را- که همانا حق حیات و حق کرامت زائران خانه خدایی است که به این کشور مسافرت کرده اند- به عهده بگیرد.

همچنین بر اساس عرف و رویه های بین المللی، کشورهایی که در حوزه صلاحیتی آنها حقی از یک شهروند خارجی ضایع شده، موظفند ضمن رسیدگی شفاف به موضوع و بدون قضاوت عجولانه مبنی بر سلب مسئولیت از خویش، تمام جزئیات امر را به اطلاع دولت متبوع فرد برسانند. بنابراین اگر در روند رسیدگی به حقوق یک شهروند کوچکترین کوتاهی صورت گیرد، کشور مورد نظر این حق را دارد که شکایتی نسبت به اقدامات کشور خاطی نزد دیوان بین المللی دادگستری (ICJ) ثبت کند.

بنابراین در شرایطی که عربستان سعودی تا کنون به خاطر هیچ یک از اقدامات مخالف حقوق بین الملل خود علیه ایران، محکوم و مجازات نشده و همچنان با بی شرمی بر طبل دشمنی و ایران هراسی می کوبد؛ دستگاه دیپلماسی کشورمان باید ضمن طرح شکایت از عربستان در ICJ و گشودن پرونده های حقوقی برای تک تک اقدامات غیر اصولی این کشور، بحث تشکیل یک کمیته حقیقت یاب بی طرف برای بررسی مقصرین فاجعه منا را بصورت جدی پیگیری کرده  و در کنار تلاش های سیاسی، در جبهه حقوقی نیز عربستان را محکوم و وادار به جبران اقدامات خصمانه تاریخی خود علیه ایران کند.

کلید واژه ها: عربستان محمد مهدی مظاهری


نظر شما :