تخت‌روانچی: از واشنگتن دو پیام متفاوت می‌آید

معاون ظریف بر این باور است که آن چه رفع تحریم ها را با کندی مواجه کرده است مربوط به بانک های بزرگ است نه کوچک و پیشرفت های خوبی تا کنون صورت گرفته است. وی اذعان دارد، توازن در تعهدات متقابل بر روی کاغذ وجود دارد اما در عمل با مشکلاتی رو به رو هستیم. این دیپلمات ارشد کشور تاکید دارد که اوفک اگر نمی تواند "مجوز جامع" برای همکاری بانک های بزرگ با ایران صادر کند باید تک تک و بدون اتلاف وقت ابهامات و مشکلات این بانک ها را رفع کند.

مجید تخت روانچی در گفت وگو با ایسنا درباره آن چه امروز از سوی برخی از منتقدان مبنی بر رعایت نشدن خطوط قرمز رهبری در برجام مطرح می شود یا گفته می شود طرف ایرانی نتوانسته بر اساس تاکید رهبری توازن لازم را در اقدامات متقابل ایجاد کند؟ گفت: نکته ای که باید به آن توجه کنیم این است که جنس تعهدات ما و طرف مقابل متفاوت است. اگر جنس تعهدات یکی بود می توانستیم به راحتی مقایسه کنیم البته این به این معنا نیست که ما در طول مذاکرات یا انتهای آن قبول کردیم تعهدات متوازن نباشد، بلکه به ذات تعهدات متفاوت بوده است و ما از ابتدا سعی کردیم در عین این که جنس تعهدات متفاوت است، توازن در آنها رعایت شود.

وی ادامه داد: قبل از روز اجرای توافق، ما تاکید داشتیم وقتی شروع به اجرای تعهدات در سایت های نطنز، فردو، تعداد سانتریفیوژها یا راکتور اراک می کنیم، آن ها نمی توانند دست روی دست بگذارند بلکه باید برخی کارها را انجام دهند و قرار شد تا شورای امنیت قطعنامه های گذشته را در همان مقطع لغو کند، تصمیم گیری درباره تحریم های اتحادیه اروپا انجام شود و جلسه شورای اروپا تشکیل شود، اما اجرای تصمیم وقتی باشد که برجام اجرایی می شود و هم چنین درباره تحریم های آمریکا قرار شد تا تصمیمات شان را بگیرند و دستورالعمل های اجرایی را لغو یا متوقف کنند. در حقیقت به دلیل تفاوت در جنس اقدامات مجبور بودیم به این نوع رویکرد برسیم.

توازن روی کاغذ وجود دارد اما ...

تخت روانچی در پاسخ به این پرسش که اما آن طور که انتظار داشتیم گشایشی در رفع و لغو تحریم ها مشاهده نشده است؟ اظهار کرد: برای همین است که می گوییم تحریم ها روی کاغذ برداشته شده است که این بحث بر می گردد به موضوع توازن که در بالا گفتم؛ یعنی توازن روی کاغذ وجود دارد اما در عمل با اجرایی شدن برجام با مشکلاتی رو به رو شدیم.

از واشنگتن دو پیام متفاوت می آید...

این مقام وزارت امور خارجه افزود: مقداری از این مشکلات بر می گردد به این که تحریم های دیگری هم به جز تحریم های مرتبط با موضوع هسته ای (تحریم های اولیه آمریکا) وجود دارد که باعث نگرانی برخی موسسات مالی اروپایی می شود که ما هم به آن منتقد هستیم و به آمریکایی ها هم این را گفته ایم که آنها بر اساس برجام باید فضای لازم را ایجاد کنند تا این نگرانی رفع شود و از دید ما این کار را انجام نمی دهند. از دید ما از واشنگتن دو پیام می آید؛ یکی از وزارت خارجه آمریکا که می گوید در انجام کارهای بانکی و مالی با ایران هیچ مشکلی وجود ندارد و پیام دوم از سوی اوفک می آید که ناقض پیام اول است.

وی خاطرنشان کرد: در تمام جلساتی که بعد از اجرایی شدن برجام با آمریکایی ها در سطح وزیر و معاونان داشتیم بر این نکته تاکید کردیم، پیامی که از سوی آنها می آید نه تنها  یک پیام نیست بله این پیام مثبت هم نیست.

این عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان در ادامه به مشکلات دیگر بر سر راه رفع تحریم ها پرداخت و گفت: برخی مشکلات دیگر از جمله این که ایران سال ها از نظام بانکی بین المللی دور بوده است و این خود به خود مشکلاتی را ایجاد می کند وجود دارد. ما نزدیک به ده سال در تحریم بودیم و در این مدت ارتباط بانکی ما در سطح بین المللی قطع و در حد صرافی بوده است اما قوانین و مقررات نظام بانکی بین المللی در این مدت تغییر کرده است و برای رساندن خود به سطح بین المللی به زمان نیاز داریم. از طرفی مقرراتی درباره پولشویی و مبارزه با تروریسم وجود دارد که اکنون مصوبات آن را تصویب کرده ایم، بنا بر این علاوه بر مشکلات اجرا که آمریکا ایجاد می کند برخی مشکلات هم به مشکلات غیر برجامی بر می گردد.

تخت روانچی در پاسخ به این پرسش که شما بعد از برجام چندین ملاقات دوجانبه با جان کری داشتید اما به نظر از این دیدارها و رایزنی ها نتیجه قابل توجه ای به ویژه در رابطه با آن چه بانک های بزرگ مبنی بر ارایه یک مجوز کلی از سوی وزارت خزانه داری خواستارند، محقق نمی شود؟ با بیان این که "ما همه این مباحث را با طرف آمریکایی مطرح کرده ایم"، اظهار کرد: از روزی که برجام اجرایی شده است تا الان پیشرفت های خوبی در زمینه رفع تحریم ها و تعاملات بانکی و مالی انجام شده است، هر چند که این پیشرفت ها کند بوده است. البته این کندی بعضا مربوط به بانک های بزرگ است نه کوچک. این طور نیست که الان ما نفت بفروشیم اما هیچ بانکی پول ما را نگیرد، اگر قبلا رابطه کارگزاری نبود و مجبور بودیم از طریق صرافی ها کار کنیم، الان دیگر این مشکل وجود ندارد.

مشکل بانک های بزرگ مربوط به "پروژه های بزرگ" است

وی خاطرنشان کرد: به طور شفاف و صریح می توانم بگویم که مشکل بانک های بزرگ مربوط به پروژه های بزرگ است. بانک های کوچک و متوسط از عهده پروژه های بزرگ بر نمی آیند. اینکه چرا تا الان مشکل بانک های بزرگ و تعامل آنها با ایران بعد از شش ماه حل نشده است؛ یک دلیلش ترس بانک های بزرگ به خاطر تحریم های اولیه آمریکاست که نگرانند دوباره تنبیه شده و مورد جریمه های سنگین از سوی آمریکا قرار گیرند و اتفاقا ایراد ما به آمریکایی ها این است که وقتی در دوران تحریم آن فضای منفی بین المللی را علیه ایران ایجاد کردند به طوری که حتی در زمینه معاملات دارویی مشکل پیدا کردیم، الان هم موظفند این فضای منفی را بشکنند. آنها (آمریکایی ها) یک قول هایی داده اند اما ما هنوز راضی نیستیم.

اوفک مجوز جامع به بانک های بزرگ دهد یا تک تک به نگرانی بانک ها پاسخ دهد

معاون ظریف در ادامه این گفت وگو در پاسخ به این پرسش که از نظر ایران آمریکا چه کار باید کند که این مشکل از میان برداشته شود؟ گفت: شرکت ها و بانک های خصوصی بر اساس ملاحظاتی که خودشان دارند تصمیم می گیرند چه کار کنند. ما ایرادمان این است که اوفک که مسوول بررسی تعاملات موسسات و شرکت های بین المللی با ایران در آمریکا است، باید یک مجوز جامع (General Licence) به آنها بدهد و اگر نمی شود این کار را انجام دهد یا نمی تواند، باید تک تک با بانک ها تماس برقرار کند و سوالات و نگرانی هایشان را پاسخ دهد، هم چنین این روند نباید زمان بر باشد، بلکه رویکرد و برخورد اوفک برای رفع نگرانی بانک ها باید به حل مسایل این بانک ها سرعت دهد. ما خواهان آن هستیم که اوفک صریح و سریع وارد کار شود و مشکلات و ابهامات و سوالات را رفع کند تا سریع به نتیجه برسیم. البته آمریکایی ها می گویند در دستورالعمل ها مسایل، ابهامات و سوالا ت را گفته ایم اما حرف ما و بانک های بزرگ این است که این مقدار کفایت نمی کند.

اوفک در اسرع وقت به سوالات بانک ها پاسخ دهد

تخت روانچی بدون آن که نامی از بانک های بزرگ مورد تعامل با ایران ببرد اظهار کرد: خوشبختانه تماس های بانک های بزرگ اروپایی با اوفک برقرار شده است و سوال هایشان هم مطرح شده است اما بحث ما این است که باید به این مسیر سرعت داد. معتقدیم اگر یک بانک بزرگ اروپایی بیاید و همکاری را شروع کند برای دیگر بانک ها هم اعتماد ایجاد می شود و فضای نگرانی خود به خود شکسته می شود. این فضا را کسی دیگر جز آمریکایی ها نمی تواند بشکند، یعنی اوفک باید در اسرع وقت به سوالات پاسخ دهد و اطمینان دهد کاری که این بانک ها می خواهند در تعامل با ایران داشته باشند در چارچوب برجام مشکلی ندارد، هر چند در نهایت تصمیم همکاری با آن بانک هاست.

معاون اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه در پاسخ به این پرسش که بنابراین امکان این که اوفک یک دستورالعمل یا مجوز کلی همکاری بانک های بزرگ با ایران جهت اطمینان آنها از مواجه نشدن با تنبیهات آمریکا صادر کند، منتفی است؟ با بیان این که "ما این مساله را نیز با آمریکایی ها مطرح کرده ایم" افزود: آنها می گویند از آن جایی که جنس کارها و پروژهایی که قرار است بانک های بزرگ خارجی در آن ها مشارکت کنند، متفاوت است صدور چنین مجوزی به طور یکسان سخت است. آنها می گویند نمی توانیم یک مجوز کلی دهیم، اما فلان بانک سوییسی یا انگلیسی اگر درخواست همکاری با ایران داشته باشد می توانند مجوز را خیلی راحت تر بعد از انجام بررسی ها به آن بانک ارایه کنند.

حرف ما به آمریکایی ها این است که روند پاسخ به بانک ها نمی تواند طولانی و زمان بر باشد

وی در پاسخ به این که ایران انتظار دارد مشکلات بانک های بزرگ برای تعامل با ایران از سوی آمریکا در چه فاصله زمانی مشخصی رفع شود؟ با بیان این که "نمی توانم زمان دقیقی بگویم" افزود: حرف ما این است که این روند نمی تواند طولانی و زمان بر باشد، بلکه باید این روند را تسریع کنند. ما می گوییم باید اوفک مجوز را به آن بانک بدهد، حالا هر چه قدر که مراودات و گفت وگوها میان بانک های ایران و بانک های بزرگ بین المللی به زمان و شرایط خاص نیاز دارد بحث دیگری است. در عین حال ما تاکید داریم که آمریکا بر اساس برجام باید اجرای موفقیت آمیز آن را تضمین کند.

ما باید میوه اجرای برجام که همان رفع تحریم هاست، بچینیم

این دیپلمات ارشد کشورمان در پاسخ به این پرسش که به نظر می آید اجرای موفقیت آمیز برجام امری قابل تفسیر در توافق است و هر یک از طرف ها از آن برداشت متفاوت دارند؟ گفت: در جلسات به طور جدی و علنی گفته ایم که ما باید میوه اجرای برجام را بتوانیم بچینیم که آن هم رفع تحریم هاست. اگر نتوانیم این میوه را بچینیم توافق موفقیت آمیز اجرا نشده است. این خیلی روشن است و وقتی این مساله را در جلسات و ملاقات ها مطرح می کنیم آنها این را به چالش نمی کشند و نمی گویند شما (ایران) اشتباه می کنید. فقط می گویند که ما داریم روی این مساله کار می کنیم، اما این کار زمان می برد و در حال رایزنی هستند. بنا بر این حرف ما این است که لازم است اوفک به میدان بیاید و خیلی صریح و سریع فضای منفی بین المللی را بشکند.

وی تصریح کرد: البته الان هم این فضا به نظر ما تاحدودی شکسته شده است؛ این که بانک ها به غیر از بانک های بزرگ وارد تعاملات با ایران شده اند ناشی از شکسته شدن همین فضای بین المللی است.

توجه ما بر روی اجرای درست و سریع برجام فارغ از تحولات سیاسی داخلی است

معاون ظریف در پاسخ به این پرسش که تا پایان دولت یازدهم یک سال زمان باقی است و آقای روحانی بنا بر نظر تحلیل گران به اجرای مطلوب برجام و لغو صد در صدی تحریم ها نیاز دارد از این رو طولانی شدن اجرای مطلوب برجام می تواند به ضرر دولت باشد، گفت: ما در وزارت امور خارجه کار تخصصی خود را دنبال می کنیم تا منافع ملی به بهترین وجه به دست آید. به طور قطع عنصر زمان مهم است. حتی اگر فرض کنیم انتخابات سال آینده نیست و سه سال آینده برگزار می شود باز هم زمان به طور جداگانه در بحث اجرای مطلوب برجام برای وزارت خارجه مهم بود. ما نمی خواهیم منافع ملی را فدای زمان کنیم در عین حال که زمان در رسیدن به منافع ملی برای ما مهم است.

تخت روانچی ادامه داد: علاوه بر این این طور نیست که دولت محترم به دلیل انتخابات پیش رو برخی از مصلحت اندیشی ها را انجام داده یا اصولی را کنار بگذارد. ما در چارچوب برجام کارها را جلو می بریم. معتقدیم بحث برجام یک موضوع فراجناحی است و به امنیت ملی ما مربوط است و باید جدای از مباحث انتخاباتی به آن نگاه شود چراکه اساسا موضوعات سیاست خارجی فراجناحی است، البته برخی مواقع هم ممکن است دست خوش سیاسی کاری ها شود که باید سعی کنیم از آن اجتناب کنیم. با این حال توجه ما بر روی اجرای درست و سریع برجام فارغ از تحولات سیاسی داخلی است.

منتظریم تا دولت جدید انگلیس آماده کار شود

این مقام وزارت امور خارجه در پاسخ به این پرسش که چرا نشستی که قرار بود با حضور بانک مرکزی ایران، وزارت خزانه داری آمریکا و بانک های بین المللی در لندن برگزار شود به تعویق افتاد؟ اظهار کرد: بر اساس آن چه آقای سیف گفتند مشکلاتی پیش آمده است به ویژه در رابطه با بحث برگزیت. از این رو این نشست فعلا به تعویق افتاده است اما انگلیسی ها اعلام کرده اند که برای برگزاری این نشست مصمم هستند. هم چنین از طرف اوفک و ما نیز این آمادگی اعلام شده است. اما منتظریم تا دولت جدید انگلیس آماده کار شود و این مساله کمی زمان می برد.

روی موضع خود درباره الیاف کربن و اندازه گیری 300 کیلو مواد هسته ای می ایستیم

این عضو تیم مذاکره کننده هسته ای در پاسخ به سوالی دیگری درباره هشدار رهبری به مذاکره کنندگان و شخص آقای صالحی که گفتند "توقعات طرف مقابل در زمینه الیاف کربن دارای کاربرد در ساخت سانتریفیوژها و اندازه گیری 300 کیلو مواد هسته ای را مطلقاً قبول نکنید و زیر بار آنها نروید" گفت: هر دو موردی که رهبری فرمودند از موارد عمده بحث های جاری فنی ماست که با طرف مقابل داریم و به هیچ وجه هم روی این دو موضووع کوتاه نخواهیم آمد. برخی برداشت های متفاوت میان ما و آنها از برجام در این موارد وجود دارد که این برداشت ها متقابل مورد پذیرش قرار نگرفته است؛ ما برداشت آنها را قبول نداریم و در حال بحث هستیم و روی موضع خود خیلی سفت ایستادیم. جزییات بحث در رابطه با این دو مورد را باید از سازمان انرژی اتمی بپرسید اما به طور حتم ما روی موضع خود بر اساس منطقی که داریم و نظر رهبری می ایستیم.

امروز فضای دیگری نسبت به آن چه بعد از توافق در منطقه شاهد بودیم را می بینیم

تخت روانچی در پاسخ به پرسشی دیگر مبنی بر این که وقتی توافق هسته ای به دست آمد برخی صاحب نظران منطقه ای و بین المللی بر این نظر بودند که توافقی "تاریخی" به دست آمده است که می تواند ایران را به عنوان یک قدرت در منطقه مطرح کند، از نظر شما بعد از یک سال که از این توافق می گذرد هنوز این تحلیل قابل پذیرش است؟ گفت:
ما در مذاکرات فقط درباره موضوع هسته ای صحبت کردیم و بر اساس برجام تحریم های مرتبط با هسته ای لغو و متوقف شد. بعد از این که توافق شد فضای جدیدی ایجاد شد مبنی بر این که برجام می تواند نویدبخش یک فضای جدید در منطقه باشد. ما درباره بحث های دیگر صحبت نکردیم اما طبیعی است این مساله خود به خود بر مسایل منطقه و بین الملل تاثیر می گذارد. از سویی ایران همواره خواستار روابط بهتری با دوستان و همسایگانش است و اکنون با برجام ظرفیت بیش تری برای ایفای نقش سازنده در منطقه داریم. اما متاسفانه اقدامات مخالفان برجام فضا را تغییر داد.

وی افزود: سعودی ها و رژیم صهیونیستی بیش ترین تلاش را کردند تا مذاکرات به نتیجه نرسد و بعد از برجام احساس کردند که کاملا بازی را باختند و اگر برجام باعث شود برای ایران فضای جدیدی ایجاد می شود به معنی این است که فضا برای آنها منفی و محدود می شود. اقدامات آنها فضا را مسموم کرد و الان فضای دیگری نسبت به آن چه بعد از توافق در منطقه شاهد بودیم را می بینیم. آنها سعی دارند ایران هراسی که با برجام از بین رفت را احیا کنند، اما قطعا این اقدامات شکست خورده و در نهایت روشن می شود که چه کسی در جهت ثبات در منطقه حرکت می کند و چه کشوری در جهت بی ثباتی.

بعد از برجام تماس های ما با کشورهای منطقه زیاد شد

این عضو تیم مذاکره کننده هسته ای در پاسخ به این پرسش که چقدر فکر می کنید با توجه به احتمالات برای مخالفت با برجام در سطح منطقه اقدامات و تلاش های وزارت امور خارجه قبل و بعد از برجام در توجیه اهداف برجام و خطر نداشتن اثرات آن برای این کشورها کافی و موثر بوده است؟ اظهار کرد: شاید صحبت من نوعی دفاع از عملکرد وزارت خارجه باشد، اما واقعیت این است که حداقل بعد از برجام تماس های ما با کشورهای منطقه زیاد شد و از طرفی رویکردمان برای داشتن روابط حسنه با کشورهای منطقه را نشان داده ایم، اما کشورهایی هستند در منطقه که احساس می کنند از برجام ضربه دیدند و برای مخالفت با آن هزینه مادی و سیاسی کلان می کنند تا ایران هراسی که با برجام از بین رفت را دوباره گسترش دهند. البته می توان گفت که وزارت خارجه می توانست بهتر عمل کرد اما به لحاظ تعداد و کیفیت رایزنی ها با کشورهای منطقه اقدامات زیادی انجام در وزارت خارجه انجام شده است.

تخت روانچی خاطرنشان کرد: این طور نیست که همه کشورهای منطقه الان با ایران روابط خصمانه داشته باشند، کشورهایی هستند که سعی دارند در جهت ثبات بیش تر تلاش کنند و تنها دولت سعودی است که رویکرد خصمانه خود را در منطقه با حمایت هایش از تروریسم ادامه می دهد. اگر عربستان رفتار خود را تغییر دهد در آن صورت ما می توانیم روابط و تعاملات متفاوت با یکدیگر داشته باشیم، هر چند ما نمی توانیم حادثه منا و و مخالفت ها با اعزام زائران به حج تمتع را از یاد ببریم و احقاق حقوق شهروندان خود را نادیده بگیریم.