اقتصاددان‌ های ایرانی نگران از آینده

دیپلماسی ایرانی: فریبرز رییس دانا، اقتصاددان ایرانی به المانیتور گفته است که در میان تمام کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری امریکا، برنی سندرز دموکرات قطعا کاندیدای مورد علاقه جمهوری اسلامی ایران بود. سندرز که هفدهم ژانویه اعلام کرد امریکا مجبور بوده روابط خود را با ایران عادی سازی کند از دور رقابت های انتخاباتی کنار کشیده است و حالا هیلاری کلینتون نامزد احتمالی حزب دموکرات در انتخابات خواهد بود. این در حالی است که رییس دانا گفته پیروزی هیلاری کلینتون یا دونالد ترامپ، نامزد حزب جمهوری خواه، به احتمال بسیار زیاد نفعی برای اقتصاد متزلزل ایران نخواهد داشت.

این اقتصاددان سوسیالیست به المانیتور گفته است: «تا جایی که به مسائل اقتصادی مربوط می شود، امریکا فارغ از اینکه چه کسی رییس جمهوری آینده این کشور خواهد بود در چارچوب سرمایه داری عمل خواهد کرد.»

رییس دانا اضافه کرده که به رغم تحولات سیاسی اخیر در ایران که در جریان آن اطلاح طلبان و میانه روها موقعیت بهتری در مجلس به دست آورده اند، در واشنگتن یک رویکرد منفی نسبت به تهران در حال شکل گیری است. رییس دانا می گوید که در بهترین حالت، ایالات متحده می تواند سرمایه به ایران صادر کند اما این هم کافی نیست چرا که اقتصاد ایران از بی عدالتی، تورم و نرخ بالای بیکاری رنج می برد. از نگاه این اقتصاددان ایرانی، نه هیلاری کلینتون و نه دونالد ترامپ تاثیر مثبتی بر اقتصاد ایران نخواهند داشت.   

هیلاری کلینتون که ادعا کرده تنها گزینه معقول و کارآمد در انتخابات ریاست جمهوری امریکاست، وقتی پای سیاست خارجی که به میان می آید در ماه ژانویه اعلام کرده رویکردش در برابر ایران "بی اعتمادی و راستی آزمایی" خواهد بود. او با این حال از اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در سال 2015 استقبال کرده است، توافقی که بخش مهمی از آن بر رفع تحریم های اقتصادی علیه ایران تمرکز دارد. کلینتون توافق هسته ای دولت باراک اوباما با ایران را دستاورد مهم دیپلماسی خوانده که با فشار بر تهران اجرایی شده است. او در این سخنان تلویحا به نقش خود در تشدید تحریم های اقتصادی علیه ایران اشاره داشته است.

هیلاری کلینتون ششم نوامبر نیز گفت، زمانی که به عنوان وزیر امور خارجه در دولت اوباما حضور داشته 18 ماه را صرف اعمال تحریم های اقتصادی علیه ایران کرده، اقداماتی که به ادعای او، تهران را به پای میز مذاکره کشانده است. (ادعایی که ایران بارها و بارها با قاطعیت رد کرده است.) به همین دلیل است که فریبرز رییس دانا نتیجه می گیرد کلینتون مشابه دونالد ترامپ است، چرا که هر دو کاندیدا به سلطه مطلق ایالات متحده بر کشورهای دیگر اعتقادی راسخ دارند.

البته کارشناسان دیگری نیز وجود دارند که این نظر را تایید نمی کنند. حسین عبده تبریزی، مشاور مدیریت و تأمین مالی وزارت راه و شهرسازی، با اعلام این که کلینتون و ترامپ وقتی پای سیاست های واقعی در قبال ایران در میان باشد، می توانند بسیار متفاوت عمل کنند، می گوید:«گرچه کلینتون به مراتب از اوباما جنگ طلب تر است اما در نهایت برجام را تایید کرد.»

دونالد ترامپ یکی از منتقدان توافق هسته ای است و تشدید تحریم ها علیه ایران برای وادار کردن تهران به مصالحه بیشتر را خواستار شده است. بر این اساس رویکرد ترامپ با شعار "اول آمریکا" در برابر ایران تقریبا غیرقابل پیش بینی است. با این حال، رییس دانا معتقد است که دونالد ترامپ قابل اعتمادتر از کلینتون است. رییس دانا برای اثبات این ادعای خود به ریچارد نیکسون، رئیس جمهور جمهوری خواه سابق، ایالات متحده اشاره می کند که به درگیری امریکا در جنگ ویتنام پایان داد و روابط دیپلماتیک واشنگتن را با جمهوری خلق چین آغاز کرد. رییس دانا معتقد است که ترامپ و نیکسون از حزب مشابهی می آیند، حزبی که در صورت نیاز می تواند روش های خصمانه خود را نسبت به ایران تغییر دهد.     

نظری که حسن عبده تبریزی با آن مخالف است. او به المانیتور می گوید که ترامپ برای معامله کردن سیاستمدار بسیار پرخطری است، در حالی که هیلاری کلینتون به مراتب قابل پیش بینی تر است. عبده تبریزی با این حال اذعان می کند که باراک اوباما در میان روسای جمهوری ایالات متحده یک استثنا بوده است. او با تایید تلویحی سخنان رییس دانا که هیلاری کلینتون گزینه مطلوب ایران نیست، می گوید: «ما مجبوریم از چند ماه باقی مانده ریاست جمهوری اوباما به نفع کشورمان و اقتصاد ایران استفاده کنیم.»

شاید فردی ادعا کند که هیلاری کلینتون عملگراتر از ترامپ است، با این حال او سیاستمداری است که تاکید کرده "ایران همچنان تهدیدی برای صلح و امنیت خاورمیانه است" و این که "ایران قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل در ارتباط با برنامه موشک های بالستیک را نقض کرده است." این سخنان (و ادعاها) نشان می دهد که نگرانی های مورد نظر او در ارتباط با تهران رفع نشده و می تواند برای تهران مشکلاتی را به وجود آورد.

از سوی دیگر، ترامپ هم سوگند یاد کرده که توافق هسته ای با ایران را پاره کند و افرادی را از وال استریت برای اداره اقتصاد ایالات متحده به کار گیرد. با وجود لفاظی های ترامپ درباره برجام، ایده دوم او درباره نحوه مدیریت اقتصادی امریکا می تواند به روابط عملی نزدیک تر میان اقتصاددان های ایران و آمریکا منجر شود. اما باز هم انکارشدنی نیست که وقتی صحبت از ترامپ می شود همه چیز غیرقابل پیش بینی به نظر می رسد.

رییس دانا می گوید که به اعتقاد او دولت حسن روحانی که نئولیبرال و بسیار علاقمند به ارتباط با غرب است، در ماه های آینده به انتظار نتیجه انتخابات ایالات متحده خواهد نشست. به اعتقاد این اقتصاددان ایرانی، کاندیداهای انتخاباتی امریکا در نظر دولت روحانی یکسان هستند و رییس جمهوری آمریکا تلاش خواهد کرد تا با پیروزی در انتخابات ماه نوامبر توافق را حفظ کند، سیاستی که به رئیس جمهوری ایران کمک خواهد کرد تا برنامه های اقتصادی خود را در دور دوم اجرایی کند.

منبع: المانیتور /تحریریه دیپلماسی ایرانی/30