سايه شکست بر مذاکرات دوحه سنگينى مى کند

به نظر می­رسد سومین روز مذاکرات گروه­های لبنانی در دوحه به بن­بست نزدیک شده است. جو به اندازه­ای نامساعد به نظر می­آید که می­توان گفت سایه شکست و ناامیدی بر مذاکرات سایه انداخته است. بوی شکست زمانی به مشام رسید که جریان مخالف دولت موسوم به 8 مارس در خلال جلسه بیانیه­ای صادر کرد که بهت همگان حتی طرف قطری به عنوان میزبان نشست و وزیران امور خارجه عرب حاضر در جلسه را برانگیخت.

 

گرچه همگان منتظرند نتیجه نشست را مستقیما از زبان امیر قطر در نشست مطبوعاتی عصر سه شنبه 20 می بشنوند.

 

در جریان جلسه، امیر قطر مصمم بود لبنانی­ها را وادار کند در گام نخست رئیس جمهوری را انتخاب کرده و در گام­های بعدی در بیروت به دنبال موضوع اصلاح قانون اساسی، تقسیم دوایر انتخاباتی و موضوع انتخاب دولت وحدت ملی باشند.

 

این در حالی بود که جریان مخالف دولت اصرار داشت تمام موضوعات در نشست دوحه مطرح شده و نتیجه­گیری نهایی اتخاذ شود.

 

از این رو پس از آن که میشل عون مخالفت خود را با پیشنهاد قطر اعلام کرد، حزب­الله نیز بلافاصله پس از آن با این پیشنهاد مخالفت کرد و در نهایت جریان 8 مارس بیانیه­ای صادر کرد که باعث شگفتی همگان شد.

 

این در حالی بود که نبیه بری، رئیس حزب امل و رئیس پارلمان لبنان، موافقت اولیه خود را با پیشنهاد امیر قطر اعلام کرده بود.

 

بر اساس بیانیه جریان 8 مارس گروه مخالف دولت لبنان با تعويق بحث ‌و بررسى موضوع قانون انتخابات پارلمانى اين کشور به زمانى پس از انتخاب رئيس‌جمهور مخالف است.

 

آنها همچنین در بیانیه خود بر روشن شدن تکلیف قانون انتخابات نمايندگان پارلمان لبنان و چگونگى تشکيل حکومت وحدت ملى پيش از انتخاب رئيس‌جمهوری پافشارى و تاکيد مى‌کنند.

  

در اين بيانيه تاکيد شده است گروه مخالفان دولت لبنان همچنين پايبندى خود را به طرح ابتکارى اتحاديه عرب اعلام مى‌کند و خواهان تداوم روند گفت‌ و گوها با گروه حاکم لبنان ( 14 مارس ) است.

  

گرچه در اين بيانيه از تلاش‌هاى سران کشور قطر و در راس آنها شيخ حمد بن خليفه آل ثانى، امير کشور قطر، تقدير به عمل آمده و از تلاش آنان با هدف موفقيت آميز شدن مذاکرات براى تشکيل حکومت وحدت ملى لبنان تشکر شده است.

 

به گزارش روزنامه النهار میشل عون بیشترین فشار را برای صدور این بیانیه وارد آورده و حتی در گفت و گوی خود با شبکه او­تی­وی تهدید کرده بود در صورتی که خواسته جریان 8 مارس در نشست دوحه عملی نشود، جلسه را فورا ترک خواهد کرد.

 

موضع عون به اندازه­ای نگران کننده شد که شیخ حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی، نخست وزیر و وزیر امور خارجه قطر، خود راسا وارد عمل شد و تلاش کرد، مواضع میشل عون را تلطیف کند.

 

وی همچنین با نبیه بری تماس گرفته از وی خواسته است با پا در میانی خود نگذارد اوضاع متشنج شود. بری نیز از طریق علی حسن خلیل معاون خود خواسته که نزد عون رفته وی از وی بخواهد از ایراد سخنان جنجالی پرهیز کند. بری حتی پس از آن جلسه­ای را با میشل عون ترتیب داد.

 

اوضاع جلسه به اندازه­ای متشنج شد که هنگامی که فواد سنیوره، نخست وزیر لبنان، از هتل بیرون رفت تا به همراه یکی از دوستانش در بیرون از هتل شام بخورد، تماسی از سوی شیخ حمد بن جاسم دریافت می­کند که از وی خواسته می­شود فورا به هتل بازگردد و در یک جلسه اضطراری شرکت کند.

 

پس از این تماس و بازگشت فواد سنیوره به هتل وی به همراه شیخ حمد بن جاسم، نبیه بری، میشل عون و سعد حریری در یک نشست فوق­العاده شرکت می­کنند که این جلسه تا نیمه­های شب روز یکشنبه 18 می و بامداد 19 می ادامه می­یابد.

 

در پایان آن جلسه شیخ حمد بن جاسم پیشنهاد می­دهد رئیس جمهوری جدید فورا انتخاب شود و مسئله اصلاح انتخابات پس از تعیین تکلیف دولت وحدت ملی توسط گروه ملی اجرای اصلاحات در قانون اساسی که ریاست آن بر عهده فواد بطرس یکی از وزیران سابق لبنانی است، تحت نظارت ریاست مجلس دنبال شود.

 

اما در این میان موضوع دولت وحدت ملی به میان کشیده می­شود. برای این مسئله نیز نخست وزیر و وزیر امور خارجه قطر پیشنهاد می­دهد دولتی متشکل از 30 وزیر تشکیل شود که 16 کرسی آن متعلق به جریان 14 مارس باشد، 11 کرسی آن به جریان 8 مارس برسد و سه کرسی در اختیار رئیس جمهوری باقی بماند.

 

در این میان از آنجا که مخالفان دولت توانسته­اند یک سوم نخست­وزیری را در اختیار بگیرند در مقابل جریان 14 مارس از حق انتخاب نخست­وزیر از میان خود برخوردار شود.

 

بلافاصله پس از این نشست جریان 14 مارس تا بامداد وارد جلسه خود می­شود تا پیشنهاد طرف قطری را مورد بررسی قرار دهد.

 

جریان 14 مارس اعلام می­دارد تا بامداد روز دوشنبه 20 می تصمیم خود را نهایی کرده و آن را تا 12 ظهر همان روز به اطلاع دولت قطر می­رساند. اما قبل از آن که فراکسیون اکثریت پارلمان پاسخ نهایی خود را اعلام کند، جریان 8 مارس آن بیانیه را صادر می­کند و تمام تلاش­ها را به نقطه صفر باز می_­گرداند.

 

داستان چگونگی صدور این بیانیه نیز از این قرار است که فراکسیون اقلیت پارلمان یا 8 مارس یا بهتر بگوییم مخالفان دولت هم­زمان با تشکیل جلسه فراکسیون 14 مارس تشکیل جلسه می­دهد که در آن نبیه بری، میشل عون، محمد رعد، الیاس سکاف و آگوب بگرادونیان رهبر ارمنی­های لبنان و دیگر افراد جریان 8 مارس حضور داشتند.

 

آنها پس از مذاکرات طولانی خود تصمیم می­گیرند بیانیه خود را صادر کنند تا رسما پیشنهاد دولت قطر رد شود.

 

پس از آن که جریان 8 مارس بیانیه خود را صادر می­کند، بهت سراسر نشست را فرا می­گیرد. بیش از همه طرف قطری بهت­زده می­شود. به گونه­ای که شیخ حمد بن جاسم فورا با جریان اکثریت تشکیل جلسه می­دهد و ناراحتی خود را از بیانیه جریان 8 مارس ابراز می­دارد.

 

جریان 14 مارس در جلسه خود با وزیر امور خارجه قطر نگرانی خود را از بیانیه مخالفان دولت ابراز داشته و به اطلاع وی رساندند که ترجیح می­دهند نسبت به آن پاسخی ندهند.

 

آنها همچنین اعلام کردند، صدور این بیانیه را حربه­ای برای خنثی کردن موضوع سلاح حزب­الله می­دانند.

 

جناح 14 مارس همچنین بیانیه را از این زاویه نگاه کرده­اند که فراکسیون مخالف دولت قصد ندارد از موضع خود کوتاه بیاید و صدور این بیانیه بدان معنا است که به هیچ تعهدی برای انتخاب رئیس جمهوری در کوتاهترین زمان ممکن پایبند نیست.

 

اما با این حال پذیرفتند هیچ بیانیه­ای علیه جریان 8 مارس صادر نکنند تا راه­های لازم برای رسیدن به توافق همچنان باز بماند. از همین رو سعد حریری با صدور بیانیه­ای گفت:« هیچ راهی برای بازگشت به بیروت نیست تا زمانی که به توافق برسیم.»

 

در همین حال در پى بروز اين اختلافات، شيخ حمد بن خليفه آل ثانى، امير قطر، براى دومين بار در دو روز گذشته وارد عمل شد تا از شکست گفت‌ و گوهاى ملى لبنان جلوگيرى کند.

 

کميته وزارتى اتحاديه عرب نیز وارد عمل شده و با دو طرف سياسى لبنان نشستى را برگزار کرد، شاید بتواند ديدگاه آنها را درباره مسائل مورد اختلاف به هم نزديک کند.

 

در همین حال برخی منابع خبری حاضر در جلسه احتمال تعلیق گفت و گوها را چندان دور از ذهن نمی­دانند.

 

اما با این حال محمد رعد، نماينده حزب‌الله و رئيس هيئت اعزامى حزب الله به دوحه، تاکيد کرد مخالفان دولت آمادگى دارند در دوحه باقی بمانند و به راه حلى براى برون رفت از بحران جارى در لبنان دست يابند.

 

عمروموسى، دبيرکل اتحاديه عرب، نيز ابراز اميدوارى کرد گروه­هاى سياسى لبنان پيش از ترک دوحه قطر به توافقى دست يابند.

 

وی همچنین گفت ما بطور مرتب با سوریه و ایران در تماسیم که البته ایران از بطن ماجرای ما چندان دور نیست و کاملا از آنچه در اینجا می­گذرد آگاه است.

 

با این حال تلاش­ها برای موفقیت­آمیز بودن این نشست همانند یک دوی ماراتن ادامه دارد. روز 20 می دفتر نبیه بری با صدور بیانیه­ای اعلام کرد هنوز جای امیدواری وجود دارد و ممکن است ظرف چند ساعت آینده به نتیجه برسیم.

 

از سوی دیگر احمد فتفت، وزیر جوانان و ورزش لبنان، اعلام کرد قطر سومین پیشنهاد خود را به دو طرف گروه درگیر در لبنان با شعار « همین که هست را بپذیرید یا ردش کنید » ارائه داده است. وی درباره جزئیات این پیشنهاد چیزی نگفت.

 

گفته می­شود قطر توانسته است تائید جنبش امل و حزب­الله را برای پیشنهاد حل موضوع لبنان بدست آورد اما تاکنون میشل عون جوابی به این پیشنهاد نداده و همه منتظر پاسخ وی هستند.

 

در همین رابطه و در آستانه آغاز به کار جلسه شورای عالی همکاری خلیج فارس، ملک عبدالله، پادشاه عربستان، اعلام کرد کشورش از تلاش­های اتحادیه عرب و دولت قطر برای حل بحران لبنان حمایت می­کند.

 

این در حالی است که شیخ حمد قصد دارد برای شرکت در کنفرانس شورای عالی همکاری خلیج فارس سه شنبه 20 می دوحه را به مقصد دمام در عربستان سعودی ترک کند. عمرو موسی نیز قصد دارد در همین تاریخ از دوحه به بحرین برود.

 

با توجه به فضای پیش آمده، تاکنون فضا را نمی­توان مثبت پیش­بینی کرد. گرچه مقام­های حاضر در این نشست تلاش می­کنند فضا را بسیار خوش آتیه تصویر کنند اما حقیقت این است که افراد حاضر در نشست حاضر نیستند از کوچکترین امتیازها شانه خالی کنند و هر لحظه یا توپ را در زمین حریف می­اندازند یا از تعهدات خود شانه خالی می­کنند. از این رو شاید بتوان گفت­ نشست دوحه شکست خورده است. بویژه این که دو طرف اصلی این ماجرا یعنی عمرو موسی و حمد بن جاسم هر دو عازم سفر هستند.

  

حاشیه­های هتل شرایتون  

گفته می­شود روابط جاری در جلسه گفت و گوهای بسیار سرد است. گرچه بعضی اوقات سعد حریری و میشل عون پشت یک میز نشسته و با هم شام می­خورند اما در بسیاری موارد سردی روابط را می­توان بوضوح دید.

 

مثلا هنگامی که جلسه افتتاحیه دوحه در هتل شرایتون برگزار شد، امیر قطر، سعد حریری، فواد سنیوره و نبیه بری کنار هم ایستادند تا عکس یادگاری بگیرند، امیر قطر از حریری خواست کنار بری بایستد که حریری مخالفت کرد و حتی دست امیر را رد کرد. در آن موقع امیر قطر با بزله­گویی از سعد حریری گلگی کرد که حریری دست او را فشرد و روی او را بوسید.

 

حتی سعد حریری و فواد سنیوره نپذیرفتند با هواپیمایی که نمایندگان دو طرف را به دوحه منتقل می­کرد، سوار شوند.

 

آنها با هواپیمایی ویژه و با این هدف که از فراز آسمان سوریه رد نشود از طریق مصر، دریای سرخ و با گذر از حریم هوایی عربستان سعودی و بحرین به قطر آمدند.

 

اما وزیر امور خارجه قطر با همان هواپیمای منتقل کننده گروه­های لبنانی به دوحه آمد. هواپیما با دو سالن بزرگ تقسیم شده بود به گونه­ای که دو جریان 8 مارس و 14 مارس در دو فضای مجزا در هواپیما مستقر شدند و با هم هیچ تماس و برخورد نداشتند.

 

اما با این حال سیمر جعجع و میشل عون با یکدیگر در فرودگاه بیروت برخورد کردند و به خوش و بش با یکدیگر پرداختند. نبیه بری و ولید جنبلاط نیز در هواپیما با یکدیگر ملاقات کردند و صحبت­هایی میانشان رد و بدل شد.

 

اما با این حال نمایندگان حزب­الله به هیچ عنوان حاضر نشدند با گروه اکثریت پارلمان ملاقات داشه باشند.  

 

چگونگی اقامت گروه­های 8 مارس و 14 مارس در هتل شرایتون نیز در نوع خود جالب است. طبقات اول، دوم و سوم هتل را گروه اکثریت 14 مارس اقامت دارند. البته جعجع در طبقه دوم است و اتاق­های جنبلاط و حریری در طبقه سوم با یکدیگر همسایه است.

 

نبیه بری در طبق پنجم اقامت دارد و اتاق میشل عون نیز در طبقه ششم است. اما با این حال به غیر از نمایندگان حزب­الله بیشتر افراد در گروه­های مختلف در سالن و رستوران هتل با یکدیگر برخورد می­کنند.

 

نمایندگان حزب­الله ترجیح داده­اند در سالن انتظار حاضر نشده و غذای خود را نیز در اتاق شخصیشان بخورند.

 

حضور نمایندگان لبنانی در هتل شرایتون بی­نظمی­هایی را موجب شده به گونه­ای که برخی از افراد مجبور شده­اند اتاق­های خود را تغییر دهند. برخی از کارکنان هتل نیز بطور اضطراری و بدلیل مسائل امنیتی تغییر کرده­اند.

 

در همین حال دیروز نبیه بری هنگام خواندن بیانیه فراکسیون 8 مارس لباس عربی به سبک قطری­ها به تن کرد و در برابر همگان ظاهر شد که البته توجه دوربین عکاس­ها را نیز بخودش جلب کرد.