شکست‌های پیاپی داعش آغاز شده است

هوشنگ شیخی، پژوهشگر مسائل خاورمیانه

دیپلماسی ایرانی:11خرداد ماه عملیاتی توسط نیروهای دموکراتیک سوریه برای کنترل شهر منبج و قطع راه مواصلاتی داعش به مرزهای ترکیه آغاز شد. این عملیات پس از یازده روز توفیقات بسیاری را به همراه داشته است به طوری که در پی محاصره منبج و کنترل 64 روستای حومه و پیشروی از سه محور مختلف به ویژه محور غربی و جنوب غربی همراه با پشتیبانی نیروهای هوایی ائتلاف، حتی ساختمان دانشگاه اتحاد در منطقه غربی منبج به کنترل نیروهای دموکراتیک سوریه در آمده و همچنین در دیگر سو عملاً راه مواصلاتی به مرزهای ترکیه و انتقال نیرو به این منطقه و مناطق مجاور مسدود شده است. منبج که قبل از درگیرهای سوریه حدود 100هزار جمعیت داشت اکنون پس از سه مرحله مهاجرت حدود 20هزار تن از کل جمعیت این شهر درآن باقی مانده اند که بعد از سال 2014 و تسلط داعش پیوسته در سختی روزگار گذارنده و اینک هم داعش از آنان به عنوان سپر انسانی بهره می گیرد. داعش همچنین با آتش افروزی و دودزایی مانع از دیده شدن تحرکات داخل شهر و مناطق مسکونی می شود.

نیروهای دموکراتیک سوریه از اقوام و مذاهب متفاوت همچون (عرب، کرد، ترکمن و آشوری) در قالب گروه هایی مانند یگان های مدافع خلق(YPG)، شاهین های رقه (الصقور الرقه)، تیپ جندالحرمین، گردان فرات، شورای نظامی سریانی ها، آتش فشان فرات و چندین گروه دیگر تحت عنوان شورای نظامی منبج برای اولین بار بعد از سال 2014 و تصرف منبج توسط داعش توانسته در این شهر ضربات سنگینی به این گروه وارد کند که به احتمال فراوان در صورت تداوم اتحاد موجود، مبارزین بتوانند شرایط منبج را به دوران 2012 تا 2014 برگردانند. اکثریت منبج را عرب ها تشکیل می دهند گرچه در قسمت های شرق و شمال شرق آن کردها و در قسمت های غرب و شمال غرب آن ترکمن ها و چرکس ها هم سکونت دارند. عملیات شورای نطامی منبج به یاد فرمانده کُرد زبان گردان شمس شمال، فیصل عبدی بلال سعدون مشهور به ابولیلا که طی روزهای گذشته در این عملیات کشته شد از سوی این شورا عملیات ابولیلا نام گرفته است. تا به حال عملیات مزبور با شتاب فراوانی در حال پیشروی بوده است چنان که در اثر سرگشتگی نیروهای داعش چندین ذاغه مهمات به جا مانده و به عنوان مثال در روستای محترق کبیر در مسیر مبارزین سوری دو عراده توپ 73 میلیمتری اس پی جی 9 و ده ها گلوله آن به جا مانده است. اما آنچه اینک تا حد قابل توجهی از سرعت پیشروی عملیات کاسته، نحوه رفتار مسبوق به سابقه داعش در مین گذاری های تله ای در سطح محلات، مناطق مسکونی و ورودی های شهر و همچنین استفاده از سپر انسانی است.

مدت هاست که توسعه طلبی ها و پیشروی های داعش متوقف شده و روند پاکسازی و بازپس گیری مناطق مختلف از دست این گروه تروریستی آغاز شده است. ارزیابی عرصه میدانی درگیری های داعش نشان از هزیمت و صدمات جدی این گروه در جبهه های مختلف دارد. از این رو داعش به شیوه های خود در سال های 2012 و 2013 در سوریه مبنی بر، پیروزی در نتیجه هراس انگیزی (النصربالرعب) روی آورده که دو عملیات انتحاری و انفجاری 21 خرداد در منطقه شیعه نشین السیده زینب در جنوب دمشق می تواند نشان از استیصال در جبهه های نبرد و تمایل به انتشار ناامنی و ناامیدی به دیگر مناطق غیر درگیر داشته باشد.

ناگفته پیداست عرصه مبارزه با داعش به هم پیوسته بوده و نتیجه به صورت برهم کنش حاصل می شود؛ به طوری که نباید از دیگر عوامل مؤثر و دیگر مناطق درگیر هم غافل بود؛ زیرا تا به حال داعش همواره در اثر تعامل با دیگر مناطق از قاعده سینرژی و همیاری اجزاء بهره برده و توانسته کامیابی های میدانی را فرا چنگ آورد. از این روعلاوه بر عملیات ابولیلا، در اثر هماهنگی های وزرای دفاع ایران، روسیه و سوریه در تهران و حملات هوایی روسیه و عملیات نظامی ارتش سوریه و متحدان داخلی و خارجی اش در حوالی رقه و شمال شرق سوریه عرصه بر گروه داعش تنگ شده است. اما فارغ از سوریه از یک سو عملیات آزادسازی فلوجه، زیانمندی انبوهی را برای داعش به همراه داشته و از سوی دیگر عملیات آزادسازی بندر سرت (مشهور به پایتخت داعش در لیبی) که به لحاظ راهبردی منطقه ای بسیار پر اهمیت است در آستانه فرجام بوده و در اثر شدت حملات و ضعف نیروهای داعش در این ناحیه پیش بینی می شود، تماماً از تصرف نیروهای داعش خارج شود. گرچه انتطار نمی رود در مقطعی کوتاه و با عملیات محدود منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا از داعش پاک شود چراکه بسیاری ازعوامل موجد و پرورنده این گروه همچنان پاینده و برقرارند اما به طور کلی در صورت تداوم تشریک مساعی گروه های مختلف مخالف داعش و جدیت در مبارزه با این گروه برآورد می شود در آینده ای نه چندان دور، شکست های بیشتری به این گروه وارد آید.