ترامپ و جهان؛ چه حوادثی ممکن است رخ دهد؟

هیلاری کلینتون می گوید نزدیک شدن ترامپ به دفتر بیضی (دفتر رئیس جمهور ایالت متحده آمریکا) همانند دعوت از یک آخرالزمان هسته ای است.

به گزارش فرارو به نقل از پولیتیکو،  سخنان کلینتون در سن دیگو در روز پنجشنبه سؤالات جدیدی درباره انتخابات سال 2016 برانگیخت: آیا ترامپ به عنوان رهبر جهانی آزاد قابل اعتماد است؟ هیلاری افکار و ایده های ترامپ را "غیر منسجم و خطرناک" و خود را در تضادِ با میلیاردر دمدمی مزاج، رهبری مطمئن و صبور خواند. او گفت: "موضوع تنها عدم آمادگی ترامپ برای ریاست جمهوری نیست؛ او از لحاظ شخصیتی و روانی برای این مقام که نیاز به دانش، ثبات و مسئولیت پذیری بسیار بالایی دارد مناسب نیست."

با وجود شعارها و بیانِ سیاسی قوی اش، او در دنیای سیاست ناشناخته است- شاید بتوان گفت او اختلالی تندرو برای روند کنونی است. اما ریاست جمهوری ترامپ چه خطرات جهانی ای در پی خواهد داشت؟

او در مبارزات انتخاباتی اش به گونه ای رفتار کرده است که سؤالات بی ثبات زیادی درباره اش مطرح شده است. آیا ترامپ نیروهای زمینی آمریکا را به جنگ داعش خواهد فرستاد؟ با ولادیمیر پوتین مقابله می کند یا او را به حال خود رها خواهد کرد؟ مکزیک یا ژاپن را تحریم می کند؟ جزایر مصنوعی چین را بمب باران خواهد کرد؟ به جنگ تجاری با چین می پردازد؟ به ایران یا کره شمالی حمله می کند؟ آیا معاملات تجاری فعلی را برهم میزند؟ در صورتی که متحدان پول بیشتری ندهند آیا آمریکا را از ناتو خارج خواهد کرد؟ از بدهی های آمریکا به عنوان اهرم مذاکرات استفاده می کند؟ هرکدام یا تمام این اقدامات چه خطراتی برای آمریکایی ها خواهد داشت؟

شرکت من، گروه اوراسیا، متخصص تجزیه وتحلیل خطرات بزرگ جهانی است و هرسال لیستی ازآنچه فکر می کنیم مهم ترین خطرات ژئوپلیتیک سال است را منتشر می کنیم. امسال، عدم قطعیت زیادی درباره ریاست جمهوری ترامپ وجود دارد و من با مجله پلیتیکو همکاری کردم تا این مدل را بر جنبه های خاصی از ریاست جمهوری ترامپ اعمال و پیامدهای کاملِ سیاست های خارجه او را بررسی کنیم.

ترسیم این پیامدها کار دشواری است، تا حدی به این دلیل که ترامپ اظهارات متناقضی درباره مسائل دارد که پیش بینی تصمیمات آینده او را دشوار می کند. هر دو نامزد انتخاباتی درباره برخی مسائل به صورت زیرکانه ای طفره می روند، اما کلینتون به عنوان وزیر امور خارجه آمریکا دارای سابقه ای مشخص است که می توان آن را مورد مطالعه و بررسی قرار داد. کلینتون همچنین یک وب سایت تبلیغاتی دارد که در آن تمام طرح ها و برنامه های سیاسی اش را به دقت توضیح داده است. اما ترامپ هیچ سابقه سیاست خارجی ندارد و تعداد کمی از برنامه هایش را به وضوح بیان کرده است. همچنین راحت تر می توان پیش بینی کرد کلینتون از چه افرادی برای حضور در گروهش دعوت می کند و کی دعوت او را قبول می کند. اما برای ترامپ هیچ کدام از این موارد مشخص نیست؛ او بسیاری از جمهوری خواهان قدیمی و سنتی را از خود رانده است و خود را از بسیاری از افراد و کارشناسانی که می توانست به آن ها تکیه کند، محروم کرده است.

مزید بر این مشکلات، تغییر سریع مواضع ترامپ است. کلینتون نیز از این شاخه به آن شاخه می پرد، اما تغییرات او معمولاً آهسته تر از ترامپ است و دارای توجیه و دلایل دقیق و گاهی پیچیده است. اما تغییرات ترامپ سریع تر از تردستی های یک شعبه باز است و معمولاً هیچ منطق و توضیحی پشت آن ها وجود ندارد. آیا ترامپ واقعاً جلوی ورود مسلمانان به آمریکا را خواهد گرفت؟ ترامپ در ابتدا به این حرف متعهد بود اما اندکی بعد به تنها یک "پیشنهاد" تبدیل شد. چگونه چنین ممنوعیتی می تواند  قانونی باشد؟ چگونه می توان آن را اجرا کرد؟ او توضیحی نداده است و به نظر می رسد هوادارانش اهمیتی نمی دهند.

با این تفاسیر، باید فرض کنیم که فلسفه "اول آمریکا"ی ترامپ پایه و اساس تصمیمات او خواهد بود. این عنوانی است که من تا حدی مسئولش هستم: زمانی که در اوایل بهار جهان بینی ترامپ را به سیاست "اول آمریکا" تشبیه کردم، قصد تعریف و تمجید از او و این سیاست را نداشتم. اما ترامپ این عنوان را دودستی چسبید. بعلاوه، ترامپ افتخار می کند که مذاکره کننده ای سرسخت است و می خواهد به مالیات دهندگان آمریکا و دولت های خارجی نشان دهد که ساده و ابله نیست.

او از هیچ ایدئولوژی ای پیروی نمی کند. درواقع به نظر می رسد هیچ ایدئولوژی ندارد. او به عنوان ابرقدرت جهان با مشکلات سخاوتمندانه برخورد نمی کند. او هیچ اعتقادی به سخاوت، بزرگواری و یا حتی صبوری ندارد. برای او اول بودن به معنای سخت ترین و باهوش ترین بودن است. خلاصه، ترامپ سعی خواهد کرد سیاست خارجه آمریکا را بر اساس رویکرد خودش کاملاً بازسازی کند.

فکر نمی کنم ترامپ رئیس جمهور شود. حزب دموکرات که پس از کنوانسیون از قبل متحدتر شده است، احتمالاً به اندازه کافی رأی خواهد داشت که هیلاری کلینتون را به پیروزی برساند. ترامپ بی پروا است، اما ما دوران جنگ سرد و بحران موشکی کوبا را پشت سر گذاشته ایم و تهدید هسته ای که بسیاری نگران آن هستند، فراتر از آن است که حتی فردی مانند ترامپ بخواهد نزدیک آن شود.

اما این بدان معنا نیست که از خطرات سیاست های خارجه او غافل شویم. در اینجا به نگران کننده ترین سیاست های خارجه او و البته برخی مسائل که نیازی به نگرانی ندارند، می پردازیم.

1. حرکتی غافلگیرکننده
حتی با بهترین برنامه ریزی ها، بازهم تمام رئیس جمهورها با مشکلات و کولاک هایی غیرمنتظره روبرو می روند. در زمان بیل کلینتون جنگ یوگوسلاوی؛ جرج بوش حادثه یازده سپتامبر؛ باراک اوباما بهار عربی، جنگ داخلی سوریه و درگیری ها در اوکراین. بهترین راه برای رویارویی با مسائل غیرمنتظره چیست؟ در نشستی توجیهی با خبرنگاران در سال 2014، باراک اوباما رویکرد سیاست خارجی خود را در مدیریت بحران "انجام ندادن کارهای احمقانه" و "آسیب نرساندن" اعلام کرد. بعدها هیلاری کلینتون اشاره کرد که رویکرد "انجام ندادن کارهای احمقانه" یک اصل سازمان دهنده نیست، اما از وخیم تر شدن اوضاع جلوگیری می کند.

با ریاست جمهوری ترامپ، بزرگ ترین خطر نحوه برخورد او با بحرانی غیرمنتظره خواهد بود. چه در چین یا کره شمالی، با پوتین، یک حمله سایبری یا تروریستی و یا هر چیز دیگری. علاوه بر خطرات ناشی از خودِ بحران، رویکردهای او نوع دیگری از خطر را به وجود می آورد؛ خطری که حتی بدون حضور یک بحران نیز وجود دارد. یک سیاست خارجی فی البداهه و غافلگیرکننده ممکن است به سیاستمداران و برخی شهروندان احساس قدرت دهد، اما سبب می شود رقبا و دشمنان مقاصد و اهداف آمریکا را بیازمایند تا بفهمند واشنگتن از چه چیزی دفاع خواهد کرد و از چه چیزهایی چشم پوشی می کند. یک سیاست روشن با نتایج قابل پیش بینی، باعث شکل گیری رفتار دشمنان می شود. اما سیاست های متناقض و غافل گیری های بزرگ، خطر پیش بینی های غلط و تحریک آمریکا را افزایش می دهد.

2. دلار
ایالات متحده از اینکه دلار ارز اصلیِ جهان است نفع بسیار زیادی می برد. دلار آمریکا دارایی حیاتی بانک های مرکزی و ارز معاملات تجاری در سراسر دنیاست. دلار در هر طوفانی امن ترین درگاه است، زیرا سرمایه گذاران و دولت ها آن را سرمایه و ذخیره ای قابل اعتماد می دانند. به این دلیل درخواست بین المللی برای دلار بالاست که تورم را کنترل می کند و باوجود افزایش بدهی های آمریکا، نرخ بهره را در این کشور تقریباً پایین نگه داشته است.

یک سیاست خارجه غیرقابل پیش بینی، چه حاصل دولتی باشد که عاشق غافل گیر کردن است و چه به دلیل وجود رییس جمهوری بدون ثبات شخصیتی باشد، اعتماد موجود به دلار را تضعیف می کند. بدتر از آن، هرگونه اشاره ای از سوی  رییس جمهور که ممکن است آمریکا به هر دلیلی و از قصد بدهی هایش را پرداخت نکند، آسیب غیرقابل جبرانی به دلار آمریکا خواهد زد و دولت های خارجی را وادار می کند هر چه سریع تر به دنبال جایگزین باشند. به نظر می رسد ترامپ چند هفته پیش به این موضوع پی برد و سریعاً اعلام کرد ممکن است درباره بدهی های مجدداً مذاکره کند. اما این نوع تهدیدها با تصویر بی پروا و تندی که ترامپ در طول مبارزات انتخاباتی از خودساخته بسیار سازگار است و زمانی که این تصورات درباره او ایجاد شود، به سختی از بین می روند. چنین اظهاراتی حتی برای یک نامزد ریاست جمهوری مخرب است، چه برسد به یک رئیس جمهور.

چنین ریسکی برای یک نامزد ریاست جمهوری معتبر بی سابقه بوده است: هیچ کس تاکنون سخنانی مشابه ترامپ درباره بدهی ها و روابط جهانی آمریکا مطرح نکرده است. در حال حاضر اثر سخنان او دیده نمی شود زیرا فعلاً جایگزین مناسبی برای دلار وجود ندارد. سرمایه گذاران هنوز آماده شرط بندی بر روی یورو نیستند. سیستم مالی چین هنوز کامل توسعه نیافته، وضعیت اقتصادش مبهم و قدرت نظامی کافی برای حمایت از رشد یوان به عنوان ارز ذخیره جهانی را ندارد. فعلاً درخواست برای دلار بالا باقی می ماند، اما جستجو برای جایگزین نیز ادامه خواهد داشت و ریاست جمهوری ترامپ به این جستجو سرعت خواهد بخشید.

3. اتحادها و مؤسسات تحت رهبری آمریکا
دولت اوباما بسیاری از متحدان آمریکا را سردرگم کرده است زیرا نمی دانند واشنگتن چه نوع رهبری ارائه خواهد کرد. متحدان اروپایی نمی دانند آمریکا در خاورمیانه چه نقشی خواهد داشت یا برای رویارویی با تهدیدات روسیه چه اقدامی می کند. اسرائیل و عربستان سعودی نمی دانند باگذشت زمان امریکا چه واکنشی در برابر ناامنی های و خطرات موجود در خاورمیانه خواهد داشت.

در جهان بی ثبات امروز، آمریکا به متحدانش نیاز دارد. بسیاری از وعده ها و اظهارات ترامپ، به دست آوردن مجدد اعتماد از دست رفته اوباما را دشوار می سازد. اتهامات ترامپ به متحدان آمریکا در ناتو مبنی بر اینکه آن ها مشتی مفت خور هستند، روابط را با دولت های اروپایی یا رأی دهندگان بهبود نمی بخشد. تهدیدهای او در اعمال تعرفه بر مکزیک و ژاپن سبب خشم و نفرت شهروندان و قانون گذاران این کشورها می شود. "پیشنهاد" او برای جلوگیری از ورود مسلمانان به آمریکا روابط کشورهای مسلمان با این کشور را که در مبارزه با تروریسم نقش مهمی دارند، بهتر نمی کند.

چه ترامپ به وعده هایش عمل کند و چه نکند، بسیاری از متحدان را به شک خواهد انداخت که تا چه میزان از مسئولیت های اقدامات جمعی را می توانند بپذیرند. برخی ریسک می کنند و در انتظار کمک آمریکا می مانند. برخی دیگر نیت های آمریکا را زیر سؤال می برند. خودداری دولت ترامپ از مشخص کردن اینکه به چه تعهداتی پایبند خواهد بود، سبب می شود دولت های متحد از حمایت داخلی و قبول مسئولیت بیشتر برای امینت خود دست بکشند. متحدان آمریکا حق دارند بدانند آیا آمریکا هنوز هم قصد رهبری دارد یا تنها به منافع خود علاقه مند است. شهروندان آمریکا درباره ارزش رهبری آمریکا نظرات متفاوتی دارند. آیا داشتن نقش فعال بین المللی آمریکا را امن تر و شکوفاتر می کند؟ یا فقیرتر و ناامن تر؟ ترامپ به این سؤال اساسی هیچ پاسخی نداده است.

4. تجارت
برای صلح و رفاه بلندمدت، شراکت تجاری آمریکا به اندازه اتحاد نظامی اش اهمیت دارد. رویکرد ساینده ترامپ در مذاکرات تجاری، شرکای بالقوه در سراسر جهان را به سمت چین هدایت خواهد کرد. ترامپ و برنی سندرز معتقدند تجارت آزاد فرصت های شغلی در آمریکا را از بین می برد. مخالفت با تجارت از سوی دموکرات های حامی کار چیز جدیدی نیست، اما افزایش صدای ضد تجارت سبب شده انجمن تجار از حمایت خود دست بکشند.

احتمالاً ترامپ به تهدیدات خود مبنی بر اعمال تعرفه 45 درصدی بر کالاهای وارداتی از چین و تعرفه 35 درصدی بر مکزیک عمل نخواهد کرد. نیازی به آغاز جنگ های تجاری که به دو طرف ضربه می زند نیست. اما با توجه به شکایت هایش درباره ورود محصولات ارزان و بی کیفیت از چین، مکزیک و دیگر کشورها برای ضربه به شرکت های آمریکایی، باید منتظر فعالیت های دولت او در مبارزه با دامپینگ، سرقت مالکیت معنوی و اتهامات حملات سایبری باشیم. مکزیک بسیار آسیب پذیر خواهد بود زیرا آمریکا بیشترین برگ برنده را نسبت به او دارد. مهم است که هر دولتی در آمریکا بر شیوه های تجارت منصفانه تأکید کند و دولت اوباما اخیراً مالیات واردات فولاد از چین را تا پانصد درصد افزایش داد. اما شعارهای انتخاباتی ترامپ نشان می دهد  که او این موارد را با شدت بیشتری پیگیری خواهد کرد و احتمالاً بیشتر این اقدامات به دلایل سیاسی خواهد بود تا تجاری.

5. تروریسم
درنهایت، ریاست جمهوری ترامپ آمریکا، شهروندان و دارایی هایش را به جذاب ترین هدف برای القاعده، داعش و دیگر گروه های تروریستی تبدیل می کند. مسلماً حملات تروریستی موضوع جدیدی نیست و آمریکا هدف این گروه ها قرار خواهد گرفت. دولت کلینتون، بوش و اوباما نیز با این مشکل روبرو بوده اند. اما شعارهای سرسخت  ضد اسلامی ترامپ سبب می شود این گروه های نظامی بیشتر از گذشته به دنبال اعمال حمله ای بزرگ به آمریکای ترامپ باشند. احتمال حمله به نظامیان، تجار و تروریست های آمریکایی در خارج از کشور نیز بیشتر می شود. سخنان ترامپ جذب نیرو و پول را برای این گروه ها آسان تر می کند. پیش بینی زمان و مکان حمله تروریست ها غیرممکن است اما سخنان ضد اسلامی او آمریکا را ناامن تر می کند.

آنچه نباید نگرانش بود

1. روابط چین و آمریکا
نگرانی های زیادی وجود دارد که سخنان ضد- چین ترامپ، تنش با کشوری که می تواند بزرگ ترین رقیب نظامی و اقتصادی آمریکا باشد را افزایش دهد. اما این مسئله خطری ندارد. رئیس جمهور بعدی، ترامپ یا کلینتون، در ارتباط با این کشور از دو مزیت برخوردار خواهد بود. اول اینکه رهبران چین هم اکنون بر فرآیند  اصلاح اقتصادی تمرکز دارند که از اقتصادی مبتنی بر صادرات به مدلی خلاق تر و انعطاف پذیرتر دست یابند. دوم اینکه رکود رشد اقتصادی چین به نظر تحت کنترل است و به نظر می رسد رئیس جمهور شی جین پینگ برای ماندن در قدرت اعتمادبه نفس خوبی دارد. بیانیه های ستاد ترامپ درباره اینکه ژاپن و کره جنوبی باید مسئولیت پذیری در حفظ امنیت خود را افزایش دهند، این اعتمادبه نفس را بیشتر می کند. این موضوع انگیزه او را برای ایجاد یک سیاست خارجی اضطراری کاهش می دهد تا با آن توجه عمومی را از مشکلات داخلی منحرف کند.

2. ایران
آیا ترامپ با ایران درگیر خواهد شد؟ در ماه آوریل ترامپ در آیپک، قدرتمندترین سازمان طرفدار اسرائیل در آمریکا، اعلام کرد که اولویت اولش " از بین بردن توافق فاجعه آمیز با ایران است."

اگر این اظهارات او با  دیگر نظراتش در این مسئله در تضاد نبود و اگر همانند مسئله ورود مسلمانان برای تعدیل سخنانش الگوی دیگری را طرح ریزی نمی کرد، برای همگان قابل باورتر بود که برای تخریب این توافق با ایران تلاش خواهد کرد. انتقاد از توافق با ایران به او اجازه می دهد از رئیس جمهور و درنتیجه از هیلاری کلینتون، انتقاد کند. اما زمانی که در آیپک نیست، ایران در لیست دشمنان او دیده نمی شود.