استراتژی جدید در سوریه؛ استفاده از نیروهای حافظ صلح

نویسنده: مایکل هانلون

دیپلماسی ایرانی: حملات تروریستی اخیر در بروکسل و افزوده شدن تعداد پناهندگان سوری در اروپا لزوم پیگیری استراتژی جدیدی در سوریه را تذکر می دهد. شکست داعش در سوریه ضروری است، اما تکیه بر اسد یا پوتین نمی تواند مفید باشد. اگرچه پیروزی اخیر ارتش سوریه در پالمیرا فی نفسه مفید است، اما می تواند تنش ها میان سنی مذهب ها و دولت سوریه را تشدید کند.

یکی از مهم ترین مولفه هایی که برای تدوین استراتژی موفق در سوریه ضروری است، تشخیص لزوم استفاده از نیروهای حافظ صلح برای حمایت از توافق صلحی است که نهایتا به دست خواهد آمد. نشان دادن تمایل به استفاده از این نیروها، می تواند دیدگاه طرفین مذاکره را در خصوص توافق صلح واقع بینانه تر کند.

پژوهش اندیشمندان بزرگ علوم سیاسی با بکارگیری تلفیقی از شیوه های مختلف- شامل تحلیل آماری جنگ های داخلی در گذشته، تحقیق میدانی در مطالعات موردی و تعامل با سیاستمدارانی که در گذشته درگیر حل و فصل تعارضات داخلی بوده اند- می تواند دانش و اطلاعات ما را در مورد وضعیت فعلی سوریه بالا ببرد. اگرچه دیدگاه اندیشمندان مختلف با یکدیگر اختلاف دارد، اما نقاط اشتراکی نیز وجود دارد که می تواند به سیاستمداران در حل بحران فعلی سوریه کمک کند. از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- پایان دادن به جنگ هایی که میزان تلفات آنها بالاست، واجد مولفه  اختلافات قومی و نژادی می شوند و بازیگران زیادی در آن درگیر هستند، دشوار است. جنگ در سوریه هر سه مولفه را در بردارد.

- ائتلاف های تاکتیکی و کوتاه مدت میان طرفین درگیر می تواند تلاش ها برای برقراری صلح را به شکست بیانجامد و به فراخور موقعیت جنگ را جایگزین آن کند. سوریه نیز ائتلاف هایی از این دست را تجربه می کند.

- نیروهای حافظ صلح می توانند در افزایش احتمال حفظ توافق صلح موثر باشند. پژوهش های انجام شده نشان می دهد که حضور نیروهای حافظ صلح، احتمال بازگشت به وضعیت خشونت آمیز را به شکل قابل توجهی کاهش می دهد.

- نیروهای حافظ صلح معمولا به سخت ترین جنگ ها، یعنی جنگ هایی که در آنها احتمال بازگشت به وضعیت جنگی بسیار بالا است، فرستاده می شوند.

- توافق صلح در صورتی که مفصل باشد و همه جزئیات در آن مورد اشاره قرار گرفته باشد، بهتر می تواند اعتماد طرفین درگیر را جلب کند.

- نیروهای حافظ صلح که برای تقویت توافق صلح به مناطق درگیری اعزام می شوند به ابزارهای متفاوتی شامل منابع مالی، رهبری سیاسی قوی و توان اعمال فشار بر طرف های سرکش نیاز دارند. حضور نیروهای نظامی به تعداد کافی برای محافظت از آنها و رصد برقراری آتش بس نیز ضروری است.

- بدون شک، در مورد کمیت نیروها می توان گفت که هر چه تعداد آنها بیشتر باشد، بهتر است. با این حال نمی توان به این نتیجه رسید که هر عملیات صلح موفقیت آمیزی مستلزم حضور نیروهای حافظ صلح در مقیاسی گسترده است. کاربرد شیوه تخصیص یک نیروهای حافظ صلح به ازای هر 50 شهروند، مستلزم فراهم آوردن 400 هزار نیروی حافظ صلح برای سوریه است که عملا غیرممکن است.

- بدین ترتیب استفاده از نیروهای حافظ صلح در مقیاس 30 تا 60 هزار نیرو و تقویت آن با سیستم های پشتیبانی کافی می تواند از شانس بالای موفقیت برخوردار باشد. این نیروها به طور ویژه باید در مناطقی متمرکز شوند که شرایط در آنجا به مراتب وخیم تر است.

نکته ای که از موارد پیش گفته مستفاد می شود، لزوم استفاده از نیروهای حافظ صلح تحت لوای سازمان ملل، ناتو یا اتحادیه عرب در صورت موفقیت مذاکرات و رسیدن به توافق صلح است. مولفه های در هم تنیده بحران سوریه نشان می دهد که عدم حضور جدی بازیگری خارجی می تواند منجر به شروع مجدد جنگ پس از صلح شود.

اندازه و تعداد نیروهای حافظ صلح بستگی به توافق صلحی دارد که به دست خواهد آمد. اگر مذاکرات منتهی به شکل گیری سیستم کنفدرالی و اعطای خودمختاری به مناطق مختلف شود، نیروهای حافظ صلح عمدتا باید تمرکز خود را معطوف به نقاط متداخل کنند.

صرفنظر از این که نیروهای پیاده نظام آمریکایی در این عملیات حضور داشت باشند یا نه، حضور لجستیکی و فرماندهی ایالات متحده ضروری است.

در نهایت از آنجا که حتی در صورت دستیابی به توافق، داعش به عنوان تهدیدی بالقوه باقی خواهد ماند و احتمال بر هم زدن توافق در هر زمان وجود دارد، توانمندی مبارزه با تروریسم به پشتوانه حداقل چندین هزار نیروی زمینی در منطقه ضروری است. این نیروها باید مورد حمایت آمریکا باشند.

منبع: اندیشکده بروکینگز / ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی / 25