دولت تکنوکرات عراق، از حرف تا واقعیت

دیپلماسی ایرانی: این روزها بحث و جدل بر سر تشکیل دولت تکنوکرات در عراق بالا گرفته است. حیدر العبادی، نخست وزیر عراق بر این باور است که برای حل مشکلات روزافزون کشور آن هم در سایه کاهش قیمت نفت و پیچیده تر شدن مشکلات اقتصادی کشور نیاز به ایجاد دولتی تکنوکرات دارد. دولتی که متشکل از افرادی کارآزموده و صرفا اجرایی باشد و هیچ تمایلات و وابستگی های حزبی و جناحی به هیچ جریان و حزب سیاسی نداشته باشند. آقای عبادی در حالی صحبت از تشکیل دولت تکنوکرات می کند که خود بر آمده از یک حزب سیاسی در عراق است. او وابسته به حزب الدعوه است که قدرت را در اختیار دارد و نه تنها حاضر نیست به سادگی دولت و ارکان قدرت را واگذار کند بلکه حتی به دنبال دریافت سهم بیشتر از دولت و حکومت عراق است. حزب الدعوه همواره در عرصه سیاسی عراق حضوری فعال داشته که از سال 2003 به بعد به ویژه در دوران دولت نوری مالکی، نخست وزیر سابق جهشی شدید برای کسب قدرت داشته است.

از سوی دیگر ایرادی که به حیدر عبادی وارد می شود این است که در عراق انتخاباتی برگزار شده و عده ای اکثریت کرسی های مجلس را به دست آورده اند، بنابر این طبیعی است که در شکل گیری دولت سهم خواهی کنند چرا که اکثریت کرسی های پارلمان را در اختیار دارند.

عبادی می گوید این سهم خواهی ها سبب شده است تا وزرایی وارد دولت شوند که از یک سو کارآمد نباشند و از خبرگی لازم برای سمتی که بر عهده می گیرند برخوردار نباشند و نتوانند عملکرد خوبی ارائه دهند و از سوی دیگر این افراد سبب شده اند تا بیش از آن که به فکر خدمت رسانی و اجرای امور جاری کشور باشند به فکر منافع حزبی و سیاسی خود و جریان سیاسی وابسته شان باشند.

منتقدان می گویند حرف آقای عبادی صحیح است، اما شیوه حکومت داری عراق شیوه ای است که در تمامی کشورهای دموکراتیک جهان جریان دارد. در تمامی کشورهای دموکراتیک دنیا احزاب پیروز یا خود به تنهایی دولت تشکیل می دهند یا با ائتلاف با دیگر احزاب اقدام به تشکیل دولت می کنند. عراق نیز از این قاعده مستثی نیست. اما کارشناسان می گویند در تمامی کشورهای دنیا راس قدرت و سمت ها در اختیار برندگان انتخابات قرار می گیرد اما رده های پایین تر وزارت خانه ها و سازمان ها به کارشناسان و افراد زبده می رسد. مشکل عراق این است که آن قدر سهم خواهی ها و باندبازی ها گسترده و عمیق هستند که دیگر جایی برای کارشناسان زبده و افراد ذی صلاح و کاردان باقی نمی ماند.

انتقاد دیگری که به دولت عبادی وارد می شود این است که در صورتی که وزرا و معاونان و مقامات فعلی را از قدرت کنار بگذارد بیم آن می رود که افراد جایگزین آنها صرفا از حزب الدعوه انتخاب شوند که این مساله نگرانی ها را نسبت به بازگشت عراق به مرحله دوران تک حزبی بیشتر می کند. به ویژه که عبادی خود از حزب الدعوه است و طبیعتا تحت فشار هم حزبی هایش مجبور است که به بسیاری از خواسته های آنها عمل کند. مگر این که بخواهد از حزب الدعوه استعفا دهد، اما آیا چنین چیزی ممکن است؟   

در همین رابطه دکتر فاضل البدرانی، نویسنده و تحلیلگر عراقی در گفت وگو با شکبه مصری سی بی سی می گوید: «این که آقای عبادی به دنبال تشکیل دولت تنکوکرات برود خوب است. حتی این شعاری که می دهد که وزرای تکنوکرات باید در کابینه حضور داشته باشند، کاملا صحیح است اما این اقدام الآن خیلی دیر انجام شده است.»

وی در ادامه می افزاید: «عملکرد دولت فعلی به چالش خورده است. از فساد مالی و اداری فجیعی رنج می برد. می توان گفت شهروند عراقی به فقیرترین انسان در جهان تبدیل شده است با وجود این که در منطقه بسیار ثروتمندی به سر می برد.»

البدرانی در پاسخ به این سوال که چه راهکاری در برابر عبادی وجود دارد و او باید با این وضعیت چه کند، می گوید: «باید دولت جدید را به طور جدی و قاطع تشکیل دهد تا بتواند مشکلات پیش رو و به جا مانده از سابق را حل کند.»

حیدر العبادی تعهد داده است که در دولت تکنوکرات جدیدش اولویت را مبارزه با فساد مالی و اداری قرار دهد.