ناتوانی ناتو در حمایت از ترکیه

دیپلماسی ایرانی: ناظران بین المللی بر این اعتقادند که بحران سوریه در سال 2016 نسخه تکرار شده ای از بحران کوبا در سال 1962 است، و خطر رویارویی جهانی روز به روز افزایش می یابد و می تواند بعد از پنج سال جنگ داخلی این کشور به یک جنگ گسترده میان روسیه و غرب تبدیل شود. یکی از مقامات دولت آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان می گوید که پیمان ناتو بیش از هر زمانی به ورود به منازعه با روسیه نزدیک شده، و سوریه به آزمونی برای اردوگاه نظامی غرب تبدیل شده است.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی ایلاف، وابسته به مخالفان لیبرال حکومت عربستان که مقر آن در لندن است، مقامات ناتو در بروکسل می گویند که اوضاع آنکارا و مسکو به مرز انفجار رسیده است. مجله اشپیگل به نقل از یکی از این مسئولین می نویسد: «نیروهای مسلح دو کشور بیش ار هر زمانی درگیر منازعات خشونت آمیز در مرزهای ترکیه – سوریه شده اند به گونه ای که فاصله آنها از یکدیگر تنها چند کیلومتر است.»

منازعات ترکیه و روسیه در نوامبر گذشته به اوج خود رسید، زمانی که ترکیه جنگنده روسیه را بر فراز مناطق مرزی خود با سوریه سرنگون کرد. الآن نیز ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه با کردهای سوریه عقد اخوت بسته که برای رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه بسیار گران تمام شده است. گروهی که اردوغان بارها آنها را دشمنان خود و کشورش معرفی کرده است.

این در حالی است که پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو نیز در برابر مواضعی که اتخاذ می کند، یکپارچه نیست. همه کشورهای عضو ناتو نمی خواهند که دشمنی شان با روسیه افزایش یابد و کار به رویارویی یا جنگ با روسیه بکشد. اگرچه همچنان بر سر پرونده اوکراین با روسیه اختلاف نظر سنگینی دارند و کارشان تا مرز جنگ مستقیم نیز کشیده شده است. آن چه غرب بیش از هر چیز می ترسد این است که جنگ نیروهای کرد با ترکیه به اندازه ای بالا بگیرد که روسیه نیروهای نظامی در سوریه پیاده کند و رسما به دفاع از کردها در مقابله با نیروهای نظامی ترکیه برخیزد.

خوش خدمتی به روسیه

مقامات آلمانی امیدوارند تا زمانی که جنگ در خاک سوریه تداوم دارد از ناتو خسته شود که وارد جنگ شود چرا که اگر جنگ به خاک ترکیه کشیده شود، بدان معنا است که جنگ به خاک ناتو کشیده شده و این مساله می تواند ضمن ایجاد سختی های بسیار هزینه های جنگ را نیز به شدت افزایش دهد. اما مرکل از این نگران است که پوتین به تحریک ترکیه ادامه دهد و ناتو را در عمل انجام شده قرار دهد و مجبور به مداخله کند. برای همین آنگلا مرکل همه تلاش خود را به گرفته تا آنکارا را راضی کند که نیروهای نظامی خود را به داخل سوریه نفرستد. یکی از مسئولان مرکل به اشپیگل گفته است که «این به منزله خدمتی است که به روسیه می کنیم.»

مقامات آلمانی بر این اعتقادند که هدف پوتین در منگنه قرار دادن اعضای پیمان ناتو و متزلزل کردن ثبات این پیمان است. پیمانی که همیشه در حمایت از اعضایش نهیب می زد اکنون به سرعت می رود با خودداری از هر گونه واکنشی در برابر تهدیدی که متوجه ترکیه می شود، مصداقیت خود را از دست بدهد و این پیروزی بزرگی برای پوتین به حساب می آید.  

در تلاش برای جلوگیری از افزایش بحران پیمان ناتو به روشنی به دولت ترکیه اطلاع داده است که اگر ترکیه به سوریه حمله کند و تنشش با روسیه افزایش یابد، نمی تواند به حمایت از ترکیه برخیزد. جان اسیلبورن، وزیر امور خارجه لاکزامبورگ در این باره گفت: «پیمان ناتو نمی تواند به خود اجازه دهد که به صحنه تشدید تنش با روسیه به دلیل افزایش تنش های اخیر میان روسیه و ترکیه کشیده شود.»

مشکل

آزمون حقیقی در برابر ناتو زمانی مطرح می شود که رویارویی ترکیه با روسیه به سطحی برسد که روسیه در داخل خاک ترکیه اقداماتی را علیه این کشور انجام دهد. یکی از مسئولان ناتو گفت: «اگر روسیه حمله ای علیه ترکیه انجام دهد ما با مشکل مواجه می شویم.»

در چنین حالتی، ممکن است ترکیه ماده 5 میثاق پیمان ناتو را به اعضای آن یادآور شود که بر دفاع از هر کدام از اعضای عضو پیمان در صورتی که مورد هجوم قرار بگیرند، تاکید می کند. اگر پیمان ناتو در ایستان کنار ترکیه به اجماع نرسد، به گفته مقامات غربی پوتین توانسته است بار دیگر در غرب شکاف ایجاد کند.

در هر حال، آن چه روشن است این است که 28 کشور عضو پیمان ناتو بر سر روسیه موضع واحدی ندارند. موضوع احتمال انجام عملی خصمانه علیه یکی از اعضای ناتو مورد مناقشه گسترده اعضای ناتو است و هر چه حضور روسیه در سوریه بیشتر طول بکشد بحث و جدل ها نیز حدت و شدت بیشتری خواهند یافت.

در حال حاضر ناتو در برابر روسیه به دو جبهه تبدیل شده است، پاریس علنا با مسکو هم صدایی می کند به گونه ای که امانوئل والس، نخست وزیر فرانسه در نشست امنیتی مونیخ به صراحت بر لزوم همکاری با روسیه تاکید می کند. در مقابل آلمان قرار دارد که رهبری جبهه منتقد روسیه را بر عهده گرفته که دائما مسکو را به حفظ اعتدال دعوت می کند که در کنار خود بیشتر کشورهای غربی و تعدادی از کشورهای اروپای شرقی نظیر بلغارستان و مجارستان را دارد.

عمیق شدن دو دستگی ها

مقامات دولت مرکل بر این باورند که دولت پوتین از عمد درصدد ایجاد موج جدیدی از مهاجرت به اروپا است تا شکاف و دو دستگی در میان کشورهای اروپایی را عمیق تر کند. صدر اعظم آلمان که پیش از این به ترکیه وعده داده بود که برای حل بحران پناهندگان همکاری بیشتری کند اکنون به دنبال موانعی است برای جلوگیری از ورود پناهندگانی که از طریق دریای اژه به یونان می روند. اما مرکل در حال حاضر خود را در موقعیت سختی می بیند، به گونه ای که در کمک به آنکارا در نزاع با مسکو ناتوان است، هم زمان به کمک ترکیه برای حل بحران پناهندگان به شدت نیاز دارد. این مساله اوضاع را پیچیده تر می کند.   

مسکو از مشکلات بازی مرکل به خوبی آگاه است. سیاست صدراعظم آلمان در مورد بحران پناهندگان او را به گروگانی ارزشمند برای رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه تبدیل کرده که به نوشته اشپیگل توجه چندانی به مسائل حقوق بشر ندارد. این بدان معنا نیست که پوتین خیلی به فکر حقوق بشر است اما کرملین از این که می تواند از این وضعیت استفاده تبلیغاتی ولو کوچک کند، خشنود است. روزنامه کومسومولسکیا براوادای روسیه که نزدیک به کرملین است روابط مرکل با اردوغان را به "بره ای که مورد نوازش شغل ها است" تشبیه کرده و از مرکل می پرسد: «آیا در ارزش گذاری های اردوغان شریکی؟ آیا از این که همه روزنامه نگاران را به زندان انداخته است، راضی هستی؟»

ترجمه: سید علی موسوی خلخالی