پایان تحریم سوئیفت و ادامه مشکل معامله با بانک‌های ایرانی

دیپلماسی ایرانی: خوشبینی ها در مورد باز شدن درهای اقتصاد ایران به روی تجارت و سرمایه گذاری خارجی پس از لغو تحریم های بین المللی، با تداوم محدودیت ها در زمینه تامین مالی امور تجاری در ایران نقش بر آب شده است.

نهادها و شرکت های وابسته به دولت که از میلیاردها دلار دارایی غیرمسدود برخوردار بودند، با لغو عمده تحریم ها در امر سرمایه گذاری و آغاز به کار به سرعت عمل کرده اند، اما سرمایه گذاران و شرکت های کوچکتر همچنان در تبادلات مالی برای ازسرگیری فعالیت های خود با مشکل مواجه هستند.

به گفته برخی از بانکداران ایرانی و آمریکایی، برخی از بانک های آمریکایی برخوردار از سیستم کلیرینگ (بانک های عضو اتاق پایاپای اسناد بانکی)  به بانک های اروپایی، آسیایی و بانک های خاورمیانه هشدار داده اند که حساب های دلاری آنها در آمریکا، در صورت ارائه سرویس به ایران مورد بررسی دقیق قرار خواهد گرفت.  

این هشدارها که در جلسات مقامات وزارت خزانه داری آمریکا با کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز تکرار شد، مبادلات بانکی با ایران را علی رغم لغو عمده تحریم ها منع می کند.

به گفته یکی از بانکداران دبی، برای بانک های آمریکایی هیچ چیز عوض نشده است و این می تواند عواقب خاص خود را به دنبال داشته باشد.

ایران و شش قدرت بزرگ جهانی- بریتانیا، آمریکا، فرانسه، چین، روسیه و آلمان- در ماه گذشته توافق هسته ای برجام را به مرحله اجرا رساندند و بدین ترتیب عمده تحریم ها علیه ایران برداشته شد.

اما ادامه تحریم های اولیه آمریکا علیه ایران که مربوط به موارد غیرهسته ای از جمله ادعای حمایت از تروریسم می شود، باعث شده است که بسیاری از بانک های بین المللی نگران مواجه شدن با جریمه های مختلف در صورت همکاری با اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی شوند.

بانکداران آمریکایی اعلام کرده اند که الزامات انطباقی (جریمه ها) همچنان برای آن دسته از بانک هایی که آشکارا با ایران، سوریه، سودان و کره شمالی مبادله می کنند، برقرار است.

به گفته یکی از بانکداران ارشد ایرانی، در تماس با هر بانکی در اروپا، آسیا و یا حتی بانک های منطقه نظیر بانک های ترکیه، اردن و امارات گفته می شود که بانک های کلیرینگ آمریکایی به آنها هشدار داده اند که در صورت همکاری با ایران صرفنظر از نوع ارز مورد استفاده برای  مبادله پول های ایرانی، حساب های دلاری آنها مورد بررسی چندباره قرار خواهد گرفت.

به گفته این بانکدار ایرانی، هم اکنون همه بانک ها نگران تاخیر در مبادلات دلاری خویش هستند و به بانک های ایرانی می گویند که بسیار مشتاق همکاری با آنها هستند، اما از آنجایی که نمی خواهند حساب های دلاری خود در بانک های آمریکایی را در معرض خطر قرار دهند، نمی دانند دقیقا چگونه می توانند با بانکهای ایرانی رابطه برقرار کنند.

رئیس جمهور ایران در سفر اخیر خود به فرانسه دو قرارداد تجاری مهم برای خرید 118 هواپیمای ایرباس و همکاری با شرکت خودروسازی پژو به امضاء رساند. وی از بانک های فرانسوی خواست که از تجارت کشور خود حمایت کنند. سخنان وی حاکی از نوعی تهدید ضمنی، مبنی بر ریسک لغو این قراردادها  در صورت عدم همکاری بانک های فرانسوی بود.

مقامات غربی می گویند که بانک های فرانسوی به احتمال زیاد به دنبال فرصت های جدید در ایران خواهند بود، اما خطر تحریم های آمریکا همچنان به قوت خود باقی می ماند. بانک بی.ان.پی پاریباس در 2014 برای پنهان کردن مبادلات مالی خود با ایران، سودان و کوبا به پرداخت 9 میلیارد دلار جریمه محکوم شد.

بسیاری از کارشناسان بر این باور بودند که با لغو تحریم ها، شرایط مشابه وضعیت قبل از 2010 می شود. در آن زمان موسسات مالی غیرآمریکایی در حال فراهم کردن شرایط معامله با ایران با استفاده از ارزهایی غیر از دلار بودند. اما این تحلیل تغییری که در طرز تلقی از خطر، پس از تجربه بی.ان.پی به وجود آمده را نادیده می گیرد.

بانک های ایرانی اعلام کرده اند که پس از لغو تحریم ها با مشکلی برای ارتباط مجدد به سیستم پرداخت بین المللی سوئیفت برخورد نکرده اند، اما از مزایای دیگری نیز بهره مند نشده اند.

به گفته یکی دیگر از بانکداران ایرانی: «بدون تردید استفاده از سیستم بانکی بین المللی بیش از آنچه که انتظار داشتیم به طول خواهد انجامید. این مشکل نهایتا حل خواهد شد، اما زمان دقیق آن مشخص نیست.»

به همین ترتیب، در بازار بیمه نیز تجارت های نوپای ایرانی با مشکلات چندی روبه رو می شوند، زیرا تهسیل تجارت با ایران برای شهروندان و شرکت های آمریکایی ممنوع است.

تحقیق جدیدی از سوی شرکت کلایدآندکو نشان می دهد که نزدیک به 85 درصد از شرکت های بیمه ای لندن معتقدند که تحریم های آمریکا تاثیر منفی بر تمایل آنها به شراکت با ایران داشته است.

اقتصاد ایران نیاز مبرم به منابع مالی جدید دارد. سال ها تحریم اقتصادی به همراه سیاست های اقتصادی غلط دولت پیشین، باعث شده که این کشور هر ساله پس از 2011 با رشد منفی مواجه باشد. نرخ بیکاری جوانان نیز به 25 درصد رسیده است.

به گفته یکی از بانکداران ایرانی: «بانک های ژاپنی اعلام کرده بودند که به محض لغو تحریم ها با بانک های ایرانی کار خواهند کرد، اما آنها در حال حاضر حتی پاسخ ایمیل های ما را هم نمی دهند. بسیار عجیب است که بانک های اروپایی و آسیایی برای معامله با ایران نیاز به تاییدیه آمریکا دارند.»

منبع: فایننشال تایمز / ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی / 25