مخالفان بشار اسد در آستانه فروپاشی

مذاکرات ژنو 3 در حالی وارد پنجمین روز خود می شود که هنوز مخالفان سوری حاضر به مذاکره با استفان دی میستورا، نماینده سازمان ملل نشده اند. مساله ای که سبب شده است که بسیاری از رسانه های عربی به ویژه رسانه های نزدیک به عربستان سعودی از شکست مذاکرات صحبت کنند. آن چه روشن است مذاکرات آن طور که عربستان و ترکیه و طرف های سوری مورد حمایت آنها می خواهند، پیش نمی رود. آن چه به بیرون درز کرده حاکی از آن است که جان کری، وزیر امور خارجه امریکا و استفان دی میستورا، نماینده سازمان ملل به نمایندگی از جامعه جهانی به طرف های سوری مخالف بشار اسد فشارهای شدیدی را وارد می کنند و تلاش دارند آنها را وادار کنند که به طرحی که جان کری در ریاض به آنها پیشنهاد داد، تن دهند. مساله ای که تا به این لحظه با مخالفت مخالفان سوری یا همان "هیئت مخالفان سوری ریاض" یعنی آن دسته از مخالفان بشار اسد که در نشست ریاض شرکت کردند، مواجه شده است. اکنون دیگر مخالفان یک به یک فریاد و فغان انتقاد از امریکا سر داده اند و به صراحت می گویند که ایالات متحده به آنها پشت کرده و آنها را به قبول صلح با بشار اسد حتی به زور وادار می کند.

جان کری، وزیر امور خارجه امریکا هفته گذشته در سفر به ریاض به مخالفان سوری گفته بود که بر روی طرحی با سرگئی لاوروف، هم تای روسی اش کار می کند که به موجب آن حکومت وحدت ملی با مشارکت بشار اسد تشکیل می شود و قانون اساسی با هدف برگزاری انتخابات ظرف 18 ماه آینده که در آن بشار اسد نامزد انتخابات شود، اصلاح می شود. کری به صراحت گفته است که مخالفان باید موضوع تشکیل حکومت انتقالی را فراموش کنند و این که بشار اسد از قدرت کنار برود را نیز دیگر بر زبان نیاورند، چون قرار است او در آینده سوریه نقش داشته باشد. مساله ای که ریاض حجاب، هماهنگ کننده ارشد مخالفان آن را خوراندن جام زهر به مخالفان سوری تعبیر کرده است.

حالا مخالفان به شدت از وضعیت پیش آمده شکایت دارند. شکایت آنها زمانی دو چندان شد که طرف امریکایی و سازمان ملل با پیش شرط های آنها یعنی اعلام آتش بس و توقف محاصره شهرها توسط ارتش سوریه مخالفت کردند. اکنون زمزمه هایی به گوش می رسد مبنی بر این که بخشی از مخالفان از جمله نمایندگان نیروهای مسلح سوری که روسیه، ایران و سوریه به دلیل بیعتشان با القاعده آنها را تروریست می دانند، صحبت از ترک مذاکرات می کنند و می گویند که به سوریه باز می گردند تا از آن چه فاز انقلابی ادعا می کنند وارد فاز جنگی شوند و تا فتح دمشق به جنگ با بشار اسد ادامه دهند. آنها می گویند دیگر بیش از این حاضر به قبول دیکته های امریکا و روسیه نیستند و برای فتح دمشق تلاش می کنند. گفته می شود آنها قصد دارند به زودی علیه ایران، روسیه و امریکا در سوریه اعلام جنگ دهند. البته طرف های غربی تلاش دارند آنها را آرام کنند و به آنها بفهمانند در صورت ورود به چنین مرحله ای دیگر هیچ کس حاضر به حمایت از آنها نیست.

حادثه تروریستی زینبیه

هم زمان با آغاز مذاکرات سوری ها در ژنو حادثه ای تروریستی در منطقه زینبیه در جنوب سوریه رخ داد که دست کم جان 50 نفر را گرفت و بیش از 70 نفر دیگر را زخمی کرد. داعش مسئولیت این حادثه را بر عهده گرفته است. فدریکا موگرینی، نماینده عالی اتحادیه اروپا در سیاست خارجی و امور امنیتی این حادثه را محکوم کرد و آن را برای تحت تاثیر قرار دادن مذاکرات ژنو دانست.

تحلیلگران می گویند وقتی چنین حوادثی در بحبوحه مذاکرات رخ می دهد به معنای آن است که اولا گروه های مخالف ضعیف شده اند ثانیا، نشان از شکست های مکرری است که آنها در جبهه های مختلف سوریه متحمل شده اند و می خواهند به این شکل تلافی کنند.

نکته تعجب آور این که برخی رسانه های عربی این حادثه را حرکتی انقلابی دانسته اند و از وقوع آن تمجید کرده اند. احمد موفق زیدان، مدیر دفتر شبکه الجزیره در پاکستان در حساب تویتری خود نوشت: "عملیات استشهادی در سیده زینب ضد پیکارجویان طائفی باعث خشم و عصبانیت مجرمان شده و مجاهدان و انقلابیون را هدف قرار نداده است!" این نشان می دهد که نه تنها مخالفان سوری احساس سرخوردگی می کنند و بر این باورند که شکستشان نزدیک است و نشست ژنو آغازگر شکست های آنها است، بلکه حامیان منطقه ای آنها نظیر قطر و عربستان نیز چنین نگاهی دارند و آنها نیز شکستی تمام عیار و قریب الوقوع را در سوریه انتظار می کشند. در همین رابطه عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان نیز گفته است که ریاض از مخالفان سوری چه در نشست ژنو حضور یابند چه از آن خارج شوند، حمایت خواهد کرد.

وضعیت کردها

کردها که در ابتدا به نشست ژنو دعوت شده بودند اما در پی فشارهای ترکیه و اعتراض های مخالفان سوریه مورد حمایت آنکارا مجبور به ترک محل مذاکرات شدند، می گویند که تضمین هایی از دولت امریکا گرفته اند مبنی بر این که به حقوق خود در نشست ژنو 3 خواهند رسید و به زودی به جمع مذاکره کنندگان خواهند پیوست. به گزارش روزنامه الحیات، صالح مسلم، رئیس حزب اتحاد دموکراتیک کردهای سوریه در این باره گفت که تونی بلینکن، معاون وزیر امور خارجه امریکا شخصا به نمایندگی از باراک اوباما، رئیس جمهوری و جان کری، وزیر امور خارجه امریکا با او تماس گرفته و گفته است که ضمانت های سیاسی لازم را به او می دهد و تضمین می کند که کردها جزئی از مذاکرات صلحی که استفان دی میستورا، نماینده سازمان ملل در امور سوریه در ژنو آغاز کرده است، باشد. صالح گفت که بلینکن به او وعده داده بعد از برگزاری نشست وزرای امور خارجه کشورهای «مجموعه بین المللی حامی سوریه» در مونیخ که قرار است در 11 فوریه برگزار شود، از او و یارانش دعوت خواهد شد تا به نشست ژنو بپیوندند.

کردهای سوریه تنها گروه غیر دولتی سوریه هستند که با داعش می جنگند و مورد حمایت امریکا و اروپا قرار دارند. این مساله سبب قدرت گرفتن آنها شده است، مساله ای که به هیچ وجه باب میل ترکیه نیست و علیه آنها اعلام جنگ داده و گفته است میان آنها با پ.ک.ک که آن را گروه تروریستی می داند، فرقی نمی گذارد. برای همین فشار شدیدی می آورد تا آنها وارد مذاکرات سوریه نشوند. این در حالی است که مسلم روابط خوبی با ایران و روسیه دارد و گفته می شود سفرهایی نیز به تهران داشته است. رابطه او با حکومت بشار اسد نیز حسنه است، مساله ای که بر خشم ترکیه، عربستان و قطر افزوده است.

حضور پرقدرت نمایندگان اسد

در حالی که جبهه مخالفان سوری به شدت دچار دو دستگی شده و احتمال فروپاشی آنها می رود، در مقابل نمایندگان بشار اسد با اطمینان و اعتماد به نفس کامل به محل مذاکرات قدم گذاشته اند. بشار الجعفری، نماینده سوریه در سازمان ملل که ریاست هیئت سوری طرف مذاکره با مخالفان سوری را بر عهده دارد همان روز جمعه دیدارهایش را با استفان دی میستورا آغاز کرد و به صراحت گفت برای مذاکره با مخالفان به ژنو آمده است. او از این که مخالفان سوری به ژنو نیامدند ابراز ناخرسندی کرد و گفت این نشان می دهد که آنها برای حل مشکل سوریه جدی نیستند.

اسد در حالی نمایندگان خود را به ژنو فرستاده که علاوه بر دستاوردهای جدید میدانی که در شمال و جنوب به دست آورده از طرف امریکایی ها نیز مطمئن شده که دیگر برای کنار زدن او از قدرت تلاش نمی کنند. گفته می شود امریکایی ها با ماندن اسد در قدرت تا پایان دوران ریاست جمهوری اش یعنی 18 ماه آینده موافقت کرده اند و پذیرفته اند که در انتخابات آینده او بار دیگر نامزد شود.

این در حالی است که گفته می شود در صورتی که هیئت مخالفان سوری ریاض حاضر نشوند با نمایندگان بشار اسد پای میز مذاکره بنشینند، احتمال این که به طور کامل از روند مذاکرات کنار گذاشته شوند، وجود دارد و احتمالا غربی ها و سازمان ملل مخالفان داخلی سوریه و مخالفان مورد حمایت روسیه به علاوه کردها را مورد حمایت خود قرار خواهند داد تا به مذاکره با نمایندگان حکومت سوریه بنشینند. منابع نزدیک به مذاکرات صلح سوریه می گویند ایالات متحده و روسیه به توافق رسیده اند بحران سوریه فورا به پایان برسد و دیگر حاضر نیستند هیچ کارشکنی ای را در این زمینه بپذیرند.