شیخ نمر مبارزی صلح‌طلب بود

نویسنده: الن داتوی

دیپلماسی ایرانی: اگرچه عربستان سعودی روز شنبه با اعدام 47 نفر که متهم به «تروریسم» بودند، خبرساز شد، اما اکثریت رسانه های بین المللی بر روی امور خارجی این پادشاهی تمرکز کرده اند. ماه گذشته عربستان سعودی با اعلام تشکیل ائتلاف ضد تروریسم موجب جلب توجه جهان شد. اما در حالی که تحلیلگران به طور جدی بر سطح بین المللی تمرکز کرده بودند، اوضاع داخلی این کشور به آرامی در حال دراماتیک تر شدن بود.

در اواخر نوامبر وقتی رسانه های سعودی اعلام کردند که حداقل 50 «تروریست از القاعده و عوامیه» اعدام خواهند شد، موجی رسانه ای به وجود آمد. این خبر موجب جلب توجه تعدادی از سازمان های حقوق بشری شد که درباره تعریف عربستان سعودی از «تروریسم» اظهار نگرانی کردند. دادگاه ویژه جنایی در سال 2008 برای بررسی پرونده های مربوط به تروریسم تشکیل شد. در ماه اکتبر این دادگاه چند نفر از اعضای گروه های حقوق بشری را به خاطر انجام جرایم علیه خاندان حاکم به 8 تا 10 سال زندان محکوم کرد.

این نگرانی سپس زمانی به وجود آمد که عربستان سعودی در میان اعدام تروریست ها، فعالان سیاسی و مخالفان مسالمت جوی دولت را هم مجازات می کند. این ترس اولین بار زمانی تایید شد که شش فعال شیعه هم در میان لیست «تروریست ها»ی منتظر اعدام قرار گرفتند.

شاید یکی از معروف ترین «تروریست های» عوامیه شیخ نمر باقر النمر، روحانی شیعه مخالف مسالمت جو از منطقه شرقی است که تبدیل به چهره مخالفان در جریان اعتراضات سال 2011 و 2012 شد. شیخ نمر هم در میان 47 نفری قرار دارد که روز شنبه اعدام شدند.

مقامات سعودی، شیخ نمر را در جولای 2012 به جرم «تحریک درگیری های فرقه ای و حمایت از شورش» به طرز خشونت آمیزی دستگیر کردند. این درحالی است که با این که نطق های وی آتشین بودند، اما مسالمت آمیز بودند. در 15 اکتبر 2014، دادگاه نظامی وی را به مرگ محکوم کرد. کارشناسان حقوق بشری سازمان ملل از بازداشت و حکم اعدام شیخ نمر انتقاد کردند و از طریق چندین رابط آن را به گوش دولت سعودی رساندند. این کارشناسان به انتشار شایعاتی مربوط به شکنجه نمر و این که دادگاه وی عادلانه نبوده است و درمان های لازم بر روی وی انجام نشده، اعتراض کردند.

اما رسانه ها و دولت سعودی نمر را به عنوان نماد تروریسم شیعه معرفی می کردند. در بیانیه رسمی ای که توسط مشاوران محمد بن سلمان، وزیر دفاع در ماه نوامبر منتشر شد، آمده است: «خانواده نمر با استفاده از اقدامات تروریستی شهروندان علیه نیروهای امنیتی و فعالیت های دولتی، حملات خشونت آمیز صورت می دهند.» در روزنامه الشرق الاوسط وابسته به سعودی ها هم اتهامات مشابهی به شیخ نمر زده است: «النمر و الشویل: دو تروریست از دو دکترین در یک مقیاس.» این روزنامه شیخ نمر و فارس الشویل عضو القاعده را دو روی یک سکه که هر کدام یک مکتب تروریستی را نمایندگی می کنند، معرفی کرد.

اما محتوای نطق های شیخ نمر داستان متفاوتی است. وی در سخنرانی هایش مرتباً خواستار اعتراضات مسالمت آمیز علیه دولت شده بود. وی در سخنرانی هایش گفته بود: «غرش کلمات قدرتمندتر از صدای گلوله ها است.» وی در سخنرانی دیگری با دعوت معترضین به فعالیت مسالمت آمیز گفت: «وقتی ما فرد مسلحی را در اعتراضات می بینیم، باید به وی بگوییم که این کار غیرقابل قبول است. به خانه برو ما به تو نیاز نداریم.» عفو بین الملل با بررسی سخنرانی های وی تایید کرده است که ماهیت سخنان وی مسالمت آمیز بوده و خشونت آمیز نبوده است.

یکی دیگر از اتهاماتی که دولت به شیخ نمر می زد، همکاری با ایران بود که قسمت عمده ای از جرایم وی را ترتیب می داد. الشرق الاوسط در مقاله ای نمر را محکوم کرده و مدعی شده بود: «سخنرانی های فتنه انگیز نمر برخاسته از قم، ایران بود.» با این حال نمر در بسیاری از سخنرانی هایش بر روی این موضوع تاکید کرده بود که شیعیان سعودی فقط از جانب خودشان صحبت می کنند. شیخ نمر در یکی از سخنرانی هایش گفته بود: «ما هیچ ارتباطی با ایران یا هیچ کشور دیگری نداریم. ما مرتبط به ارزش هایمان هستیم و از آنها دفاع می کنیم حتی اگر رسانه های شما به تحریف ادامه دهند.»

منبع: میدل ایست آی/ مترجم: حسین هوشمند