با عربستان چه باید کرد؟
فرارو- یک دیپلمات پیشین وزارت خارجه در بیان راهکاری عملی برای تغییر سیاست های خصمانه عربستان علیه ایران گفت: «باید سعی شود با جامعه عربستان ارتباط عمیق و موثری برقرار کرد. لذا باید دیپلماسی عمومی ایران نسبت به عربستان فعال شود تا آنها بتوانند نیات و اهداف ما را به صورت صحیح بشناسند. ما صرفا نباید به بیانات سیاسی و خطاب قرار دادن دولت ها اکتفا کنیم بلکه باید با جوامع آنها ارتباط برقرار کنیم.»
در حالی که یکی از اهداف سفر اشتاین مایر به ایران و سپس عربستان میانجی گری وی میان این دو کشور مهم در منطقه خاورمیانه عنوان شده بود، سخنان وزیر خارجه عربستان در کنفرانس خبری با همتای آلمانی خود نشان داد اشتاین مایر در این هدف خود موفق نبوده است. عادل الجبیر ضمن تکرار ادعاهای واهی علیه ایران تهدید کرد که ریاض حتی آماده مقابله نظامی با اقدامات ایران است. محمدجواد ظریف چند روز پیش با بیان اینکه «تلاش عربستان برای حذف ایران از منطقه باعث خونریزی و دامن زدن به درگیری می شود»، خواستار پایان دادن به این روند شده بود.
در واکنشی به این سخنان، جبیر مدعی شد که «وقتی عربستان سعودی و مردمش هدف حملات مداوم ایران قرار دارند، داشتن روابط مثبت سخت است.»
چرا عربستان سیاستی خصمانه علیه ایران اتخاذ کرده است؟ ایران باید چه سیاستی در قبال عربستان در پیش گیرد؟
سید علی موجانی مدیرکل سابق اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت خارجه و کارشناس مسائل خاورمیانه در گفتگو با فرارو گفت: «برجام عاملی است که تیرگی روابط ایران و عربستان را تشدید کرده اما مسلما تنها عامل در این تیرگی روابط نیست.»
وی ادامه داد: «ترتیبات امنیتی و سیاسی منطقه خاورمیانه حدودا از سه سال پیش تغییر کرده و نقش قدرت های درون منطقه با توجه به ظرفیت هایی که برای برخی از آنها فراهم شده تغییر کرده و طبعا مسئولیت های این کشورها نسبت به گذشته دگرگون شده و لذا دوره فعلی را باید دوره گذار تلقی کرد.»
وی افزود: «در چند سال اخیر یک بحران اساسی در منطقه نیز رخ داده که آن مسئله اعاده خلافت و تشکیل داعش است. این اعاده خلافت به منزله از بین رفتن تمام اشکال سیستم حکومت در دنیای اهل سنت تلقی می شود.»
این کارشناس مسائل خاورمیانه اظهار کرد: «لذا اساس حکومت ها و دولت های خاندانی و سنتی منطقه از درون با چالش های اساسی مواجه است و طبعا در چنین شرایطی برای حفظ انسجام داخلی بیان یک تهدید خارجی و تحریک افکار عمومی می تواند در پیش گرفته شود تا از پاسخ به خواسته ها و نیازهایی که در این جوامع برای سالیان متمادی سرکوب شده یا مورد توجه قرار نگرفته است اجتناب گردد.»
وی ادامه داد: «این شرایط باعث شده ایران به عنوان کشوری تاثیرگذار و مسئولیت پذیر در منطقه به عنوان یک هدف مورد توجه قرار بگیرد و اظهاراتی علیه آن صورت بگیرد که بخشی از آنها اظهار نگرانی شدید از مسئولیت های ایران در منطقه و بخشی دیگر تشدید شرایط برای حفظ انسجام داخلی یا حفظ شرایط امنیتی است که در این کشورها وجود دارد.»
وی افزود: «مجموع این شرایط و همچنین رفتار عصبیت گونه ای که به طور تاریخی در این منطقه هر از چندگاهی در سخنان و رفتار رهبران برخی از این کشورها بروز می کند در بروز رفتار غیردوستانه عربستان نسبت به ایران نقش دارد.»
موجانی در پاسخ به این سوال که ایران در این شرایط باید چه سیاستی را برای تنظیم روابط خود با عربستان در پیش بگیرد؟، گفت: «ایران کشوری مسئولیت پذیر است و از سوی دیگر هیچگاه به دنبال تغییر جغرافیای سیاسی منطقه و یا ایجاد تزلزل در شرایط امنیتی و ثبات منطقه نبوده است.»
وی ادامه داد: «در طول دو قرن گذشته کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس از جمله عمان برای سه مرحله و بحرین یکی دو مرحله از ایران درخواست اعزام نیرو کردند تا بتوانند مشکلات امنیتی خود را رفع کنند و ایران حتی بعد از اعزام نیرو و کمک به دولت آن کشور هیچگاه چشمداشتی به خاک یا حاکمیت آن کشورها نداشته است.»
وی افزود: «لذا در حوزه روابط با این منطقه، ایران با این پیش زمینه مسائل را دنبال می کند و طبعا نیاز دارد که به کشورهای همسایه خود احساس آرامش و تسکین بدهد و تاکید کند که هیچگاه هیچ تهدیدی از سوی ایران علیه آنها مطرح نبوده است که البته این جملات بارها از سوی ایران تکرار شده است.»
این دیپلمات پیشین ایران اظهار کرد: «این سیاست ایران در واقع حفظ شرایط موجود است که باید با دقت بیان تا به درستی از سوی طرف مقابل شنیده شود و استمرار داشته باشد تا نیروهایی که در این کشورها هستند و نقش سازنده دارند و درک درستی از ایران و شرایط منطقه ای دارند مجالی برای حضور و بروز داشته باشند و اجازه ندهند عواملی که فرصت طلب بوده و در درگیرهای داخلی قصد پیگیری منافع خود را دارند تنها سخنگوی این کشورها باشند و سیاست های منطقه ای این کشورها را نمایندگی کنند.»
وی افزود: «بخش هایی از حاکمیت عربستان می دانند ایران نقطه اتکای آنها با منطقه است و حاضر نیستند با ایجاد تنش و درگیری این ظرفیت را از دست بدهند و کشور خود و منطقه را درگیر بحران غیرضرور کنند.»
موجانی در پاسخ به این سوال که آیا استفاده از زبان قدرت و انجام مانورهای نظامی در منطقه خلیج فارس می تواند پیام مناسبی به عربستان برای تغییر رفتار و سیاست های خود باشد؟، گفت: «ظرفیت نظامی ما و انجام مانور در خلیج فارس ضرورتا نمی تواند به معنای پیام برای عربستان باشد؛ چراکه هدف هر کشوری از انجام مانور نظامی کسب یا افزایش آمادگی نظامی خود برای دفاع می باشد.»
وی ادامه داد: «ما در منطقه ای حضور داریم که قدرت های فرامنطقه ای به آن چشمداشت دارند و به آن وارد شدند. امروز دشمن اصلی ما در منطقه قدرت های فرامنطقه ای هستند که در منطقه حضور دارند و ثبات منطقه را با روش های مختلف از بین می برند. مشکل اصلی ما گروههای مافیایی و عناصر مخربی هستند که امنیت منطقه را زایل کرده اند.»
موجانی در پاسخ به این سوال که چه راهکار عملی و موثری را می توان برای تغییر سیاست های خصمانه عربستان علیه ایران به کار گرفت؟، گفت: «باید سعی شود با جامعه عربستان ارتباط عمیق و موثری برقرار کرد. لذا باید دیپلماسی عمومی ایران نسبت به عربستان فعال شود تا آنها بتوانند نیات و اهداف ما را به صورت صحیح بشناسند. ما صرفا نباید به بیانات سیاسی و خطاب قرار دادن دولت ها اکتفا کنیم بلکه باید با جوامع آنها ارتباط برقرار کنیم.»
در حالی که یکی از اهداف سفر اشتاین مایر به ایران و سپس عربستان میانجی گری وی میان این دو کشور مهم در منطقه خاورمیانه عنوان شده بود، سخنان وزیر خارجه عربستان در کنفرانس خبری با همتای آلمانی خود نشان داد اشتاین مایر در این هدف خود موفق نبوده است. عادل الجبیر ضمن تکرار ادعاهای واهی علیه ایران تهدید کرد که ریاض حتی آماده مقابله نظامی با اقدامات ایران است. محمدجواد ظریف چند روز پیش با بیان اینکه «تلاش عربستان برای حذف ایران از منطقه باعث خونریزی و دامن زدن به درگیری می شود»، خواستار پایان دادن به این روند شده بود.
در واکنشی به این سخنان، جبیر مدعی شد که «وقتی عربستان سعودی و مردمش هدف حملات مداوم ایران قرار دارند، داشتن روابط مثبت سخت است.»
چرا عربستان سیاستی خصمانه علیه ایران اتخاذ کرده است؟ ایران باید چه سیاستی در قبال عربستان در پیش گیرد؟
سید علی موجانی مدیرکل سابق اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت خارجه و کارشناس مسائل خاورمیانه در گفتگو با فرارو گفت: «برجام عاملی است که تیرگی روابط ایران و عربستان را تشدید کرده اما مسلما تنها عامل در این تیرگی روابط نیست.»
وی ادامه داد: «ترتیبات امنیتی و سیاسی منطقه خاورمیانه حدودا از سه سال پیش تغییر کرده و نقش قدرت های درون منطقه با توجه به ظرفیت هایی که برای برخی از آنها فراهم شده تغییر کرده و طبعا مسئولیت های این کشورها نسبت به گذشته دگرگون شده و لذا دوره فعلی را باید دوره گذار تلقی کرد.»
وی افزود: «در چند سال اخیر یک بحران اساسی در منطقه نیز رخ داده که آن مسئله اعاده خلافت و تشکیل داعش است. این اعاده خلافت به منزله از بین رفتن تمام اشکال سیستم حکومت در دنیای اهل سنت تلقی می شود.»
این کارشناس مسائل خاورمیانه اظهار کرد: «لذا اساس حکومت ها و دولت های خاندانی و سنتی منطقه از درون با چالش های اساسی مواجه است و طبعا در چنین شرایطی برای حفظ انسجام داخلی بیان یک تهدید خارجی و تحریک افکار عمومی می تواند در پیش گرفته شود تا از پاسخ به خواسته ها و نیازهایی که در این جوامع برای سالیان متمادی سرکوب شده یا مورد توجه قرار نگرفته است اجتناب گردد.»
وی ادامه داد: «این شرایط باعث شده ایران به عنوان کشوری تاثیرگذار و مسئولیت پذیر در منطقه به عنوان یک هدف مورد توجه قرار بگیرد و اظهاراتی علیه آن صورت بگیرد که بخشی از آنها اظهار نگرانی شدید از مسئولیت های ایران در منطقه و بخشی دیگر تشدید شرایط برای حفظ انسجام داخلی یا حفظ شرایط امنیتی است که در این کشورها وجود دارد.»
وی افزود: «مجموع این شرایط و همچنین رفتار عصبیت گونه ای که به طور تاریخی در این منطقه هر از چندگاهی در سخنان و رفتار رهبران برخی از این کشورها بروز می کند در بروز رفتار غیردوستانه عربستان نسبت به ایران نقش دارد.»
موجانی در پاسخ به این سوال که ایران در این شرایط باید چه سیاستی را برای تنظیم روابط خود با عربستان در پیش بگیرد؟، گفت: «ایران کشوری مسئولیت پذیر است و از سوی دیگر هیچگاه به دنبال تغییر جغرافیای سیاسی منطقه و یا ایجاد تزلزل در شرایط امنیتی و ثبات منطقه نبوده است.»
وی ادامه داد: «در طول دو قرن گذشته کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس از جمله عمان برای سه مرحله و بحرین یکی دو مرحله از ایران درخواست اعزام نیرو کردند تا بتوانند مشکلات امنیتی خود را رفع کنند و ایران حتی بعد از اعزام نیرو و کمک به دولت آن کشور هیچگاه چشمداشتی به خاک یا حاکمیت آن کشورها نداشته است.»
وی افزود: «لذا در حوزه روابط با این منطقه، ایران با این پیش زمینه مسائل را دنبال می کند و طبعا نیاز دارد که به کشورهای همسایه خود احساس آرامش و تسکین بدهد و تاکید کند که هیچگاه هیچ تهدیدی از سوی ایران علیه آنها مطرح نبوده است که البته این جملات بارها از سوی ایران تکرار شده است.»
این دیپلمات پیشین ایران اظهار کرد: «این سیاست ایران در واقع حفظ شرایط موجود است که باید با دقت بیان تا به درستی از سوی طرف مقابل شنیده شود و استمرار داشته باشد تا نیروهایی که در این کشورها هستند و نقش سازنده دارند و درک درستی از ایران و شرایط منطقه ای دارند مجالی برای حضور و بروز داشته باشند و اجازه ندهند عواملی که فرصت طلب بوده و در درگیرهای داخلی قصد پیگیری منافع خود را دارند تنها سخنگوی این کشورها باشند و سیاست های منطقه ای این کشورها را نمایندگی کنند.»
وی افزود: «بخش هایی از حاکمیت عربستان می دانند ایران نقطه اتکای آنها با منطقه است و حاضر نیستند با ایجاد تنش و درگیری این ظرفیت را از دست بدهند و کشور خود و منطقه را درگیر بحران غیرضرور کنند.»
موجانی در پاسخ به این سوال که آیا استفاده از زبان قدرت و انجام مانورهای نظامی در منطقه خلیج فارس می تواند پیام مناسبی به عربستان برای تغییر رفتار و سیاست های خود باشد؟، گفت: «ظرفیت نظامی ما و انجام مانور در خلیج فارس ضرورتا نمی تواند به معنای پیام برای عربستان باشد؛ چراکه هدف هر کشوری از انجام مانور نظامی کسب یا افزایش آمادگی نظامی خود برای دفاع می باشد.»
وی ادامه داد: «ما در منطقه ای حضور داریم که قدرت های فرامنطقه ای به آن چشمداشت دارند و به آن وارد شدند. امروز دشمن اصلی ما در منطقه قدرت های فرامنطقه ای هستند که در منطقه حضور دارند و ثبات منطقه را با روش های مختلف از بین می برند. مشکل اصلی ما گروههای مافیایی و عناصر مخربی هستند که امنیت منطقه را زایل کرده اند.»
موجانی در پاسخ به این سوال که چه راهکار عملی و موثری را می توان برای تغییر سیاست های خصمانه عربستان علیه ایران به کار گرفت؟، گفت: «باید سعی شود با جامعه عربستان ارتباط عمیق و موثری برقرار کرد. لذا باید دیپلماسی عمومی ایران نسبت به عربستان فعال شود تا آنها بتوانند نیات و اهداف ما را به صورت صحیح بشناسند. ما صرفا نباید به بیانات سیاسی و خطاب قرار دادن دولت ها اکتفا کنیم بلکه باید با جوامع آنها ارتباط برقرار کنیم.»
نظر شما :