دیپلماسی هسته‌ای در سوریه نیز جواب می‌دهد؟

دیپلماسی ایرانی: کشورهای غربی خود را در برابر استراتژی مسکو در سوریه در تنگنا می بینند، اما به گفته کارشناسان می توانند دوباره خود را احیا کنند و منافع از دست رفته خود را به دست آورند. به شرطی که روسیه در حملات نظامی اش به گروه های تروریستی به چالش بخورد و ناگزیر شود که از آنها کمک بخواهد.

به گزارش روزنامه لبنانی السفیر، پیمان بین المللی به رهبری ایالات متحده کنترل درگیری ها در سوریه را از دست داده است، از زمانی که حملات هوایی روسیه به طور مرتب و بی وقفه به مواضع گروه های تروریستی آغاز شد و نیروی دریایی این کشور از موشک های قاره پیما علیه مواضع گروه های تروریستی استفاده کرد، کنترل اوضاع از دست غربی ها و امریکا خارج شد.

توماس گومار، مدیر مرکز فرانسوی روابط بین المللی که مقر آن در پاریس است در این باره می گوید: «روس ها می خواهند منطقه پرواز ممنوع بر فراز سوریه ایجاد کنند و به این ترتیب فضایی را که غربی ها به دنبال ایجاد آن بودند را از دست آنها بگیرند.»

جنگنده های پیمان بین المللی مبارزه با داعش بر فراز سوریه به پرواز در می آیند اما جنگنده های سوخوی روسیه آنها را آزار می دهند به گونه ای که مجبور شده اند از بعضی از وظایف خود مطابق با نظر وزارت دفاع امریکا (پنتاگون) صرف نظر کنند.

روسیه از ناوهای ترسو در دریای خزر 26 موشک با برد 1500 کیلومتر به خاک سوریه شلیک کرده است. کاری که گومار درباره آن می گوید: «پیامی سیاسی و استراتژیک واقعا قوی ای است که روسیه به غرب می دهد تا توانایی غیرهسته ای اش را به همه نشان دهد. روسیه می خواهد بگوید توانایی مبارزه در میدان های مختلف را دارد.»

واشنگتن که از حملات مسکو شوکه شده کرملین را متهم به حمایت از بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه کرده است و انتظار دارد ارتش روسیه به زودی متحمل زیان های انسانی شود.

امریکایی ها از این که روسیه در جریان حملات هوایی خود آن دسته از گروه های مخالف سوری که آنها را "معتدلین" سوری می نامند هدف قرار می دهد به شدت ناراضی اند و تلاش دارند مواضع خود را به هر قیمتی شده مجددا بازسازی کنند.

ایگور سوتیاجین، کارشناس نظامی در مرکز "رویال یونایتد سرفیسز" در لندن در این باره می گوید: «تحولات جاری دقیقا شبیه تحولات گرجستان در سال 2008 و اوکراین در 2014 است. تنها راهی که غربی ها می توانند در برابر روسیه بایستند استفاده از گزینه نظامی است. تنها در این صورت است که عملیات نظامی روسیه فورا متوقف خواهند شد.»

این در حالی است که جولین بارنس داسی، تحلیلگر روابط خارجی در پارلمان اروپا نظری خلاف نظر سوتیاجین دارد و می گوید: «هیچ کس در غرب تمایل ندارد که با روسیه وارد جنگ شود چرا که معتقد است افزایش تنش ها می تواند خشونت و مهاجرت بیشتری را در پی داشته باشد.»

وی در ادامه می افزاید: «روسیه مسئولیت بزرگی را در بحران سوریه بر عهده دارد برای این که حملات هوایی آن باعث می شود مخالفان معتدل به سمت داعش که یک گروه تروریستی است، متمایل شوند.»

بارنس داسی همچنین می گوید: «امیدواریم روسیه به اسد فشار بیاورد که عملیات بمباران با بشکه های آتش زا را متوقف کند تا راه کمک های انسان دوستانه که معتقدیم تنها جایگزین برای کمک های گروه های جهادی است هموار شود.»

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه توانست از تریبون سازمان ملل پیشنهاد ایجاد پیمانی گسترده علیه داعش را اعلام کند، بلافاصله بعد از آن روسیه حملات خود علیه داعش را آغاز کرد اما این هنوز به معنای پیروزی روسیه علیه تروریسم و داعش در سوریه نیست. پوتین می تواند نقش بشار اسد را بازسازی کند و مصالح استراتژیک خود را در منطقه تقویت کند و خود را به عنوان قدرتی بالقوه در مذاکرات با طرف های مختلف نشان دهد.

با این حال کامیل گران، مدیر موسسه مطالعات استراتژیک می گوید: «اگر روسیه نتواند در مانوری که به راه انداخته آن طور که طرح ریزی کرده است موفق شود، ارتش سوریه عملا دچار ضعف خواهد شد و در آن صورت شاید روس ها ناگزیر به یافتن راهی برای نزدیکی به مواضع غرب شوند.»

وی در ادامه می افزاید: «استراتژی روسیه که بر حمایت بی پایان از اسد تاکید دارد و به قوه زور پناه برده به اندازه ای نیست که بتواند دستاورد جدیدی را به دنبال داشته باشد.»

با این حال او تاکید می کند، پوتین خوب می داند که چگونه پراگماتیک باشد. در اوکراین موفق شد و تا اندازه ای توانست به خواسته هایش برسد و با مانوری که بر سر مینسک به راه انداخت در آخر عملیات نظامی را متوقف کرد چرا که به این اعتقاد رسید که در موضع قدرت است و می تواند ظرف شش ماه به دستاوردهای بیشتری برسد. بعد از آن بود که صلح را پذیرفت.
اما روسیه چه وقت می پذیرد از راه دیپلماتیک زمام امور را به دست بگیرد. بسیاری می گویند روسیه این توانایی را دارد از همان شیوه ای که در مذاکرات هسته ای ایران با 1+5 استفاده کرد در سوریه نیز همان شیوه دیپلماتیک را در پیش بگیرد.

یوجین رامر از مرکز مطالعات و تحلیل در مرکز کارنگی امریکا می گوید: «الآن وقت آن است که تعریف جدیدی در این چارچوب داشته باشیم. دیپلماسی اثرگذاری خود را در بحران های دیگری که بسیاری غیر قابل حل می دانستند، ثابت کرد، می توان به ایران اجازه داد به عنوان یک کشور فعال و اساسی در بحران سوریه وارد میدان شود. بدون وجود ایران حل بحران سوریه غیر ممکن است.»

ترجمه: سید علی موسوی خلخالی