آیا الجزیره بلندگوی اختصاصی حماس است؟

نویسنده: عدنان ابوعامر

دیپلماسی ایرانی: گروه خبری شبکه الجزیره قطر در 27 آگوست سال گذشته گزارش تحقیقی خود با عنوان "رفح ... تماس از دست رفته" درباره دستگیری هدار گلدین، افسر اسرائیلی توسط گردان عزالدین القسام از شاخه های نظامی حماس در زمان جنگ غزه در رفح را منتشر کرد. این گزارش توسط تامر المسحال خبرنگار در غزه تهیه شده بود و برای اولین بار انحصارا درباره گردان القسام اطلاعاتی می داد. این فیلم در رسانه های اسرائیلی جنجالی به راه انداخت به طوری که 70 مقاله درباره این فیلم در روزنامه های اسرائیل منتشر شد.

این اولین باری نبود که الجزیره فیلمی از عملیات نظامی حماس علیه اسرائیل منتشر می کند. وائل الدحدوح دیگر خبرنگار الجزیره در غزه گزارشی با نام "گروه 9" درباره یک سازمان وابسته به گردان القسام منتشر کرد. این گزارش که در سپتامبر 2014 منتشر شد جزئیاتی درباره عملیات "نهال العوض" در جولای 2014 در شرق غزه فاش کرد.

در آگوست 2014 گزارش ویژه ای با این مضمون که گردان القسام چگونه تاسیس شده است پخش شد. در این گزارش برای اولین بار با محمد الدیف و احمد جابری رهبران گردان القسام مصاحبه شده بود.

المانیتور به تازگی از دفتر الجزیره در نوار غزه بازدید کرده است. در این دفتر ده ها تقدیرنامه که از سوی حماس و دیگر احزاب فلسطینی به این شبکه و خبرنگارانش تقدیم شده دیده می شود.

راز پشت پرده رابطه حماس و الجزیره و اینکه این شبکه انحصارا برای پوشش دادن اخبار و وقایع حماس به وجود آمده است احتمالا ریشه در این واقعیت دارد که حماس می داند که شبکه الجزیره از زمان تأسیسش در سال 1996 به چه میزان قدرتمند و تأثیرگذار بوده و در حال حاضر دارای زیر مجموعه های مختلفی است.

در جریان جنگ جولای و آگوست 2014 غزه، مسحال و دحدوح جنگ و عملیات انجام شده توسط گردان القسام را پوشش دادند. بعد از جنگ فلسطینی ها و مدیریت شبکه الجزیره از آنها تقدیر و تشکر کردند و دانشگاه کمبریج انگلستان به مشعل مدرک ارشد افتخاری داد و همچنین دانشگاه علوم کاربردی غزه از او تقدیر کرد.

شاید حماس علاوه بر جنگجویانش در مرزهای غزه، خط مقدم دیگری به نام شبکه بین المللی الجزیره دارد. این شبکه خبری ساعت های طولانی به جنگ 50 روزه غزه پرداخت. شاید حماس با دادن خبرهای دست اول خود به الجزیره می خواهد که این شبکه بلندگوی جهانی حماس باشد. از این بابت اتهاماتی از سوی روزنامه های اسرائیلی به شبکه الجزیره مبنی بر طرفداری آن از جنبش حماس وارد شده است.

گردان القسام همچنین به مسحال این فرصت اختصاصی را داد تا جنگجویانشان را در جریان جنگ در شرق غزه (در شجایا و التفاح) همراهی کند و به او اجازه ورود به تونل هایی که حماس برای حمله به اسرائیل استفاده می کند را داد.

المانیتور از مسحال پرسید که چرا حماس او را برای گزارش های انحصاری نظامی اش انتخاب می کند. او در جواب گفته است: «حماس توان ژورنالیستی را که انتخاب می کند می داند و از قدرت تأثیر الجزیره آگاهی دارد. گردان القسام در طول جنگ سال گذشته غزه پیشرفت قابل توجهی نشان داد و به همین دلیل بسیاری از روزنامه نگاران از جمله من به دنبال پوشش دادن آن هستیم. الجزیره خود را مقید به پوشش دادن قتل عام اسرائیل در جنگ غزه و توسعه استراتژیک مقاومت می داند.»

الجزیره می کوشد تا بدون جهت گیری نسبت به حماس، با مصاحبه با مقامات اسرائیلی پوشش رسانه ای متوازنی داشته باشد. مسحال به المانیتور گفت او شانس این را داشته است که بعضی از عملیات مقاومت فلسطین را به طور انحصاری پوشش دهد. «این افتخار بزرگی برای حرفه من به عنوان روزنامه نگار است. من همیشه تلاش کرده ام که بدون اینکه ابزاری برای احزاب سیاسی باشم حرفه ای بمانم، بنابراین من تصویر را با تمام جزئیاتش پوشش می دهم و با عینیت روزنامه نگاری آنچه را می بینم انتقال می دهم.»

مسحال می گوید: «تولید مستند درباره مقاومت فلسطین امری بسیار محرمانه است. من و همکارانم نه تنها با یک چالش حرفه ای روبرو هستیم بلکه با مسائل امنیتی هم مواجهیم. احزاب فلسطینی از چالش های امنیتی که ما به عنوان روزنامه نگار با آن مواجه هستیم مطلع اند و وقتی که حماس به ما اجازه فیلم برداری از تونل ها و یا سایت های نظامی اش را می دهد ملاحظات امنیتی بسیاری را در نظر می گیرد. البته این بدین معنا نیست که دیگر هیچ گونه خطری وجود ندارد.»

یک مقام حماس به المانیتور گفت: «حماس از سپاه رسانه ای به عنوان جبهه جنگ برای مقابله با اسرائیل که از امپراطوری رسانه ای در دنیا برخوردار است استفاده می کند. جنبش برای اشاعه مفهوم آزادی و عدالت و مقابله با اشغال توسط اسرائیل و شکستن خوانش تک قطبی اسرائیل در رسانه های بین المللی، به دنبال جذب شبکه های رسانه ای فلسطینی و عرب با مخاطبان زیاد است. الجزیره ثابت کرده که بدون رابطه با سران جنبش قادر به مقابله با رسانه های اسرائیلی است.»

خالد مشعل رئیس دفتر سیاسی حماس در قطر اقامت دارد جایی که شبکه الجزیره بنا شده است و رهبران حماس روابط نزدیکی با مقامات این شبکه دارند.

به نظر می رسد که توجه خاص حماس به الجزیره (با فراهم کردن فیلم ها و گزارش های انحصاری) از این عقیده نشات می گیرد که این شبکه میلیون ها مخاطب عرب در سراسر جهان دارد و تقریبا در خانه همه عرب ها تماشا می شود؛ سریعترین راه حماس برای انتقال پیام های سیاسی و نظامی اش از طریق شبکه الجزیره است. کما اینکه اطلاعاتی که حماس به صورت انحصاری به این شبکه می دهد می تواند محبوبیت شبکه الجزیره را در بین مخاطبانش افزایش دهد و به آن در رقابت با دیگر شبکه های عرب قدرت می بخشد.

منبع: المانیتور/ مترجم: پریسا فرهادی