شبکه الجزیره در سراشیبی سقوط

دیپلماسی ایرانی: به نظر نمی رسد بحران سختی که شبکه الجزیره قطر مواجه شده و مجبور به کاهش 25 درصدی نیروهای فعال  خود شده تنها جنبه اقتصادی داشته باشد. بنا به گزارش ها شبکه الجزیره از ابتدای سال جاری میلادی تا کنون نزدیک به 600 میلیون دلار ضرر داده است. مساله ای که سبب شده مسئولان قطری در رویه شبکه تجدید نظر کنند و به فکر سرمایه گذاری ها و جذب سرمایه گذاران جدید برای درآمدهای بیشتر بیفتند.

آن طور که مقامات قطری می گویند زمانی که شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی، امیر سابق قطر شبکه الجزیره را در سال 1996 تاسیس کرد با فکر اقتصادی این شبکه را به وجود نیاورد که پروژه ای اقتصادی باشد که به فکر سوددهی بیفتد و درآمدهای اقتصادی کشور را افزایش داد. او به فکر ایجاد طرحی سیاسی – رسانه ای بود تا از حکومت های عربی باج بگیرد و بر سیاست های آنها تاثیر بگذارد. همچنین بر قدرت نفوذ قطر در افکار عمومی عربی بیفزاید. غربی ها و اسرائیلی ها نیز همواره به قطر به چشم کشوری می نگریستند که یک عملکرد رسانه ای قدرتمند دارد که می تواند در جهان عرب شکاف ایجاد کند و معادلات جاری در آن را متحول کند.

علی رغم این که شبکه الجزیره در ابتدای امر شبکه خبری متمایزی بود و بیشتر از هر بنگاه خبری جرات پرداختن به بحران ها و مشکلات جهان عرب را داشت، اما وقتی که بینندگان جهان عرب بر روی صفحه تلویزیون برنامه های آن را دنبال می کردند می دیدند که شبکه ای است که خط و مشی سیاسی دولت قطر را پیش می برد و از آن جا که سیاست رسانه ای اشتباهی را دنبال می کرد بر بسیاری از حقایق سرپوش می گذاشت. برای همین موفقیت شبکه الجزیره زیاد طول نکشید، زیاده روی قطر در استفاده سیاسی از این شبکه سبب شد تا صداقت این شبکه به حداقل برسد و مصداقیت خود را از دست بدهد، برای این که فاصله بسیار زیادی میان آن چه دولت قطر از تلویزیون شبکه الجزیره می گوید با سیاست های جاری میدانی و واقعیت های موجود وجود دارد. مثلا الجزیره در حالی به انتقاد شدید از سیاست های ایالات متحده امریکا می پردازد و تلاش می کند سیاست های آن را به سخره بکشد که خود میزبان بزرگترین پایگاه نظامی امریکایی ها در خاورمیانه است، یا بر خلاف تظاهری که شبکه الجزیره در خصومت با رژیم صهیونیستی ابراز می دارد دولت قطر روابط حسنه ای با این رژیم دارد و حتی تلاش می کند روابط خود را با آن به سطح عادی برساند.

روشن است که کاهش شدید تقاضا برای شبکه الجزیره و انصراف بسیاری از بینندگان عرب از تعقیب و پیگیری آن، بر خلاف آن چه در گذشته بود، سبب اصلی سقوط شبکه الجزیره است نه بحران اقتصادی. شبکه الجزیره بعد از انقلاب های عربی به دلیل یک جانبه گرایی و منفعت طلبی ای که قطر در سیاست های خود در قبال انقلاب های عربی در پیش گرفت و شبکه الجزیره را مامور به پیشبرد اهداف مغرضانه خود در این راستا کرد، به شدت در مسیر سقوط قرار گرفت. به ویژه در مورد مصر یکی از مهمترین کشورهایی که در پی انقلاب های عربی تحولات مکرری را به روی خود دید در حالی که دولت قطر از روی لجبازی حاضر نشد واقعیت های جدید را بپذیرد و صرفا از دریچه منفعت طلبی به تحولات مصر نگریست. مساله ای که سبب شد بسیاری از مصری ها شبکه الجزیره را شبکه ای منافی امنیت ملی و منافع ملی مصر قلمداد کنند. شبکه الجزیره با دروغ پراکنی و بی توجهی به اصل بی طرفی در پوشش خبر فضای بی اعتمادی را بیش از پیش عمیق کرد.   

به اعتقاد من قصه صعود و سقوط شبکه الجزیره درسی به همه خبرنگاران و روزنامه نگاران و کلا فعالان حوزه رسانه داد، اختلاف افکنی، نبود روحیه میهن پرستی و استفاده مفرط از ابزار سیاسی بیماری ای است که می تواند مصداقیت هر رسانه ای را از بین ببرد هر چقدر هم که پول صرف آن رسانه شود.

منبع: الاهرام / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11