ابتکار ظریف جواب می‌دهد؟

یک کارشناس مسائل خاورمیانه تاکید کرد که تشکیل گروه 7 یا مجمع گفت وگو در خلیج فارس صرفا با هدف ایجاد نوعی مفاهمه و نزدیک کردن دیدگاه ها امکان پذیر است و نباید از آن انتظاری فراتر همچون همکاری هایی منطقه ای حداقل در کوتاه مدت داشت.

به گزارش فرارو، در موج دوم دیپلماسی دولت تدبیر و امید پس از توافق هسته ای، که بر مسائل منطقه ای و حل و فصل سوء تفاهمات و اختلافات به منظور گسترش روابط و مناسبات با کشورهای منطقه به ویژه کشورهای عرب منطقه متمرکز شده است، محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران، کشورهای منطقه را دعوت به تاسیس مجمع گفت وگو در خلیج فارس کرد.

این دعوت ظریف به صورت عمومی و به واسطه انتشار مقاله ای در رسانه های عرب منطقه انجام گرفت و هدف آن را فراهم کردن زمینه ای برای گفتن و شنیدن به منظور کاهش سوتفاهمات و اختلافات عنوان کرد؛ حلقه گم شده ای در منطقه خاورمیانه که سال ها است منجر تعمیق شکاف ها به ویژه میان ایران و شش کشور شورای همکاری خلیج فارس (عربستان، قطر، کویت، امارات، بحرین و عمان) شده است.

اگر چه مبدع و مبتکر تاسیس مجمع گفت وگو در خلیج فارس جمهوری اسلامی ایران است و اکنون به نام محمد جواد ظریف این ایده به ثبت رسیده است اما به گفته حسین امیرعبدالهیان، معاون عربی و آفریقایی وزیر خارجه این پیشنهاد پیش از این توسط کشورهایی عمان و قطر مطرح شده بود و این دو کشور پیش تر خواستار تشکیل چنین مجمعی و یا از سرگیری گفت‎وگوها میان ایران و شش کشور عضو شده بودند.

این مجمع را که امیرعبدالهیان نام گروه هفت یا جی 7 (G7) بر آن نهاده است قرار است حداکثر تا اواخر شهریور ماه آغاز به کار کند و زمینه ساز رفع برخی اختلافات و سوتفاهمات شود.

مسعود اسدالهی، کارشناس مسائل خاورمیانه در گفت‎وگو با فرارو، درباره تشکیل گروه 7 و یا مجمع گفت وگو در خلیج فارس گفت: قطعا این گروه با هر اسمی، مجمع گفت وگو در خلیج فارس یا گروه 7، اگر هدفش ایجاد نوعی مفاهمه و نزدیک کردن دیدگاها باشد، تداوم آن ممکن و تشکیلش مفید خواهد بود.

وی با بیان اینکه نباید غیر از این اهداف بزرگی را برای مجمع گفت وگو در خلیج فارس ترسیم کرد، گفت: ترسیم اهداف بزرگ در منطقه به دلیل اینکه با واقعیت های منطقه تناسب ندارد ممکن است نوعی یاس و سرخوردگی را در پی داشته باشد که می تواند اهداف کوچکتر و البته بنیادی را هم زیر سوال ببرد.

این کارشناس مسائل خاورمیانه افزود: دیدگاه جمهوری اسلامی ایران و کشورهای عرب منطقه خلیج فارس نسبت به ترتیبات امنیتی و امنیت دسته جمعی به دلایل مختلف، متفاوت است.

اسدالهی ادامه داد: کشورهای عرب منطقه که عمدتا کشورهایی کوچکی هستند که به تنهایی قادر به حفظ امنیت خود نیستند و وقتی با تهدیداتی حتی با ریشه داخلی مواجه می شوند به سرعت انگشت اتهام را به سوی کشورهای همسایه از جمله جمهوری اسلامی ایران و در دوره ای عراق نشانه می روند و در گذشته عراق و اکنون ایران را تهدید امنیت داخلی خود معرفی می کنند.

وی تصریح کرد: هر چند این ادعا و اتهام تاکنون ثابت شده است که تنها در مورد عراقی که در طول 8 سال جنگ تحمیلی علیه ایران از سوی همین کشورهای عربی مورد حمایت و پشتیابی قرار گرفته بود، صادق است و تاریخ نشان داده است که جمهوری اسلامی ایران تهدیدی علیه هیچ کشوری نیست.

این کارشناس مسائل خاورمیانه تاکید کرد: بر این اساس کشورهای کوچک و ثروتمند شیخ نشین ناتوان از تامین امنیت داخلی، به دلیل توهمی که نسبت به منطقه دارند، امنیت خود را در ائتلاف با کشورهای فرامنطقه ای به خصوص قدرت های بزرگ جهانی به ویژه آمریکا و اروپا جستجو می کنند.

وی در ادامه گفت: بر این اساس به دلیل اینکه سال ها این شیخ نشین ها به این شیوه اداره شده اند و امنیت خود را تامین کرده اند، قطعا هر نوع همکاری از جمله ایجاد ترتیبات امنیتی منطقه ای از سوی این کشورها رد می شود.

اسدالهی افزود: از این رو اگر قرار باشد مجمعی یا گروهی در منطقه تشکیل شود تا دیدگاهای کشورهای منطقه به یکدیگر نزدیک شود ضروری است که اهداف قابل دسترسی و قابل دستیابی برای آن تعریف کرد و این مجمع و گروه صرفا زمینه ای را برای انجام گفت و گوهای رسمی و غیر رسمی باشد تا یک زیربنایی برای اعتماد به وجود آید.

این کارشناس مسائل خاورمیانه با بیان اینکه پروسه بلند مدت مفاهمه می تواند به همکاری های رسمی تبدیل شود گفت: تعریف اهداف بلند مدت و درخواست برای شکل گیری همکاری های منطقه ای به ویژه در خصوص مسائل امنیتی، در کوتاه مدت با شکست مواجه خواهد شد به ویژه آنکه عربستان سعودی در حال حاضر نقش مخربی در منطقه ایفا می کند.

وی در خاتمه گفت: اگر فشارهای عربستان نبود، گفت‎وگو با کشورهای منطقه به ویژه قطر و کویت خیلی راحتر امکان پذیر می شد و بدون این فشارها به سرعت امکان تعریف ترتیبات رسمی وجود داشت. بر این اساس برای آنکه تبلیغات منفی عربستان خنثی شود و فشار این کشور بر سایر کشورهای منطقه کاهش پیدا کند ابتدا ضروری است که پایه ای از اعتماد دوجانبه شکل بگیرد که گروه 7 می تواند زمینه ساز این اعتماد آفرینی باشد.