عربستان در یمن تا کجا ادامه خواهد داد؟

آغاز پیشروی نیروهای انصارالله در یمن که در نهایت منجر به فرار منصور هادی رییس جمهور نزدیک به سعودی این کشور شد باعث شد سران عربستان تحولات یمن را با نگرانی خاصی دنبال کنند و نهایتا هنگامی که هم پیمانان خود در داخل یمن را ناتوان از مقابله با نیروهای انصارالله که ریشه در حوثی های یمن دارند دید راسا وارد عمل شد و عنوان عملیاتش را طوفان قاطعیت نهاد. اما از همان ابتدا هم فرجام مشخصی برای طوفان قاطعیت متصور نبود.

سعودی ها بدون یک دکترین مشخص و صرفا بصورت عکس العملی و در هراس از پیشرویهای شگفت انگیز انصارالله وارد میدان شدند و اکنون با گذشت چند ماه دستاورد ملموس سعودیها از این عملیات نامشخص است و حتی گفته می شود این عملیات که با تلفات انسانی بالایی در میان غیرنظامیان یمنی همراه بوده است با اعتراض بخشهای سنتی تر و معمرتر آل سعود چون مقرن بن عبدالعزیز، ولیعهد سابق این کشور که از مادری یمنی هم هست همراه بوده است.

با این همه پس از این حملات گسترده و ایجاد ویرانی ها و تلفات غیرنظامی گسترده نه انصارالله نابود شده است و نه حتی پیشرویهای آن متوقف شده است و نه منصور هادی و سایر متحدان عربستان جایگاهشان در منازعه قدرت بهبود یافته و سکان کار را در کف گرفته اند. شاید تنها اندکی سرعت پیشروی نیروهای انصارالله کند شده باشد.

به نظر می آید این شتاب زدگی و گافهای سیاسی-نظامی بی ربط با تغییرات گسترده رخ داده در داخل عربستان نباشد جایی که ملک سلمان با نصب فرزند جوانش محمد به جانشینی ولیعهد و وزیر دفاع از سیاست های محافظ کارانه همیشگی عربستان دست برداشته و دست به ماجراجویی های بی حاصل منطقه ای می زند اما حال سوال اساسی این است که عربستان تا کی به این حملات ادامه خواهد داد؟

به نظر می رسد پس از گذار از رویاپردازی های اولیه اینک سران عربستان به دنبال اهداف حداقلی باشند که در ذیل به آنها خواهیم پرداخت:

1. اطمینان از عدم قبضه قدرت توسط انصارالله: مطلوب عربستان منکوب  ساختن کامل انصارالله و بازگرداندن شیعیان حوثی به همان نقش حاشیه ای قبل است. اما عربستان این نکته را فراموش کرده بود که اولا این جنبش تنها شامل زیدی ها نمی شود و قبایل قدرتمند یمنی که نقش مهمی در ساختار این کشور دارند و نیروهای نزدیک به عبدالله صالح، رییس جمهور پیشین هم هم پیمان حوثی ها هستند و دوم از قدرت نظامی انصارالله درک صحیحی نداشت. حال به نظر می آید پس از مواجهه با صخره ای سخت حقیقت عربستان پی برده باشد که بازگشت به گذشته و حاشیه نشینی سیاسی زیدی ها عملا ناممکن است. بنابراین از طریق بمبارانهای خود به دنبال وادار کردن انصارالله به ایجاد یک ائتلاف در قدرت یمن است که تمام قدرت در دست انصار الله نباشد و هم پیمانان عربستان هم سهم قابل توجهی در قدرت داشته باشند تا از سوق یافتن جهت گیریهای حکومت یمن علیه عربستان جلوگیری کنند و امنیت عربستان که مرزهای مشترک طولانی با یمن دارد به مخاطره نیفتد.2
2. توازن و توافق در قدرت با ایران: پس از قدرت نمایی چند سال اخیر ایران در منطقه خصوصا در صحنه عراق، لبنان و سوریه، عربستان از قدرت گرفتن منطقه ای ایران به شدت بیمناک است و سعی کرده با ایفای نقش مخرب در تمام آوردگاه ها خصوصا در سوریه، عراق و یمن نقش ایران را مخدوش کرده و به یک توازن قوا با این کشور دست یابد. پس از ناتوانی در سرنگونی اسد در سوریه که مورد حمایت ایران است عربستان دریافت نادیده گرفتن ایران در معادلات منطقه ای ناممکن است و بهترین راه رسیدن به توازن قوا با ایران است؛ به همین دلیل در تلاش است با تداوم عملیات بی هدف در یمن و تحت فشار قرار دادن متحدان ایران از طریق چانه زنی با طرف ایرانی به یک توازن منطقه ای برسند و هر کدام از این دو قدرت در میدان های منطقه ای نقش دیگری را به رسمیت بشناسد.

نویسنده: احسان اقبال سعید، کارشناس ارشد مطالعات خاورمیانه