چرا روحانی همه چیز را به سیاست خارجی گره زد؟

یک کارشناس مسائل بین الملل تمرکز دولت حسن روحانی ظرف دوسال گذشته در حل مسئله هسته ای برای فائق آمدن بر سایر مشکلات کشور از جمله مشکلات اقتصادی و روابط بین الملل را منطقی و قابل دفاع دانست.

علی خرم، استاد دانشگاه، در گفتگو با فرارو، ضمن بیان این مطلب، درباره عملکرد دولت روحانی ظرف دو سال گذشته به خصوص در حوزه سیاست خارجی و روابط بین الملل با تاکید بر اینکه ارزیابی عملکرد دولت روحانی بدون تعریف زمینی که دولت در آن به بازی مشغول است کمی بی انصافی محسوب می شود، گفت: باید در نظر داشت که دولتی همچون دولت روحانی شاید تنها یک سوم قدرت سیاسی را در اختیار دارد.

وی افزود: البته این قدرت برای دولت ها می تواند شدت و ضعف داشته باشد مثلا در دولتی قبلی به خصوص در دولت نهم این قدرت تا حدودی بیشتر و در دولت آقای روحانی کمتر است و باقی قدرت برای تصمیم گیری و تصمیم سازی در اختیار نهادهای دیگر است که چنین تقسیم بندی می تواند در حوزه عملکردی دولت ها اخلال ایجاد کند.

این کارشناس مسائل بین الملل ادامه داد: بنابراین تمام کسانی که انتظارات خود را در سبد یک دولت می ریزند و از رییس جمهوری همچون آقای روحانی توقعاتی دارند باید در نظر داشته باشند که انتظارات و توقعات حتما در چارچوب مقدوریات و محدودیت های دولت باشد.

خرم تصریح کرد: با این حال رییس جمهوری یک مدیر است و می تواند از حداقل قدرت، حداکثر استفاده را ببرد و آن را در راستای منافع ملت و کشور به کار بگیرد و یا این مدیر می تواند همانند آقای محمود احمدی نژاد در دوران رییس جمهوری خود این قدرت را بر علیه و به ضرر ملت و کشور به کار گیرد.

وی گفت: به طوری که در دوران طلایی درآمد نفت ایران در دوره ریاست جمهوری ایشان، کشور به بدترین شکل ممکن اداره شد این درآمدها نه تنها کمکی به توسعه و رفاه در کشور نکرد بلکه تراز رشد اقتصادی کشور منفی شد.

این استاد دانشگاه افزود: شاید یکی از عواملی که کشور نتواست از درآمدهای کلان نفت در دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد بهره ببرد فارغ از سوء مدیریت، بروز روابط تنش آلود ایران با جهان و هدایت پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل بود که در این شورا 6 قطعنامه تحریمی علیه کشورمان به تصویب رسید؛ قطعنامه هایی که آن دوران ورق پاره خوانده می شد و اکنون نظام تمام تمرکز خود را روی آن گذاشته است که این ورق پاره ها را کنار بگذارد.

وی ادامه داد: بر پایه این روابط تنش آلود که نتیجه اش اعمال تحریم ها و محدودیت های بین المللی بود اقتصاد کشور با شرایط سختی مواجه شد و به نوعی اقتصاد ایران را دچار فروپاشی کرد که اداره کشور را برای هر دولتی سخت می کرد. برهمین اساس دولت روحانی که برای اداره کشور نیاز به فروش نفت و کسب درآمد از این ناحیه داشت تا رونق را به صنعت و کشاورزی و... بازگرداند با محدودیت های جدی مواجه بود.

خرم تاکید کرد: بر این اساس دولت برای عمل به وعده های اقتصادی و گشایش در حوزه های مختلف از جمله تولید، صنعت و کشاورزی نیاز به درآمد، تکنولوژی روز و کارآمد و سرمایه گذاری خارجی داشت. چنین گشایشی هم ایجاد نمی شد مگر آنکه تحریم ها علیه ایران لغو می شد و لغو تحریم ها هم منوط به حل موضوع هسته ای بود.

این کارشناس مسائل بین الملل تصریح کرد: بر این اساس هدفگذاری دولت برای عمل به وعده هایش از ابتدا درست و دقیق بود چرا که تقریبا هر گره ای که در مسائل مختلف در کشور ایجاد شد به نوعی مربوط و منوط به حل مسئله هسته ای و رفع تحریم ها بوده و هست.

وی با بیان اینکه در حوزه سیاست خارجی و روابط منطقه ای هم این اثرگذاری مسئله هسته ای به وضوح قابل مشاهده است گفت: اگر روابط ایران با کشورهای منطقه به خصوص عربستان سعودی به چنین تنشی رسیده است ناشی از نامشخص بودن سرنوشت مذاکرات هسته ای است.

خرم افزود: اگر این مذاکرات به نتیجه برسد و روابط ایران با کشورهای غربی به خصوص آمریکا حداقل از روند تخاصم گذشته دور شود کشورهای عرب منطقه همانند عربستان چاره ای جز این ندارد که به تبعیت از غرب با توافق هسته ای و ایران جدید پس از مذاکرات کنار بیایند.

وی ادامه داد: بنابراین برخلاف تمام انتقاداتی که به دولت روحانی می شود و این دولت را متهم می کنند که همه تخم مرغ های خود را در سبد مذاکرات و پروند هسته ای ریخته است معتقدم که دولت با انتخاب این مسیر منطقی ترین و بهترین تصمیم را گرفته است و این تصمیم و هدف گذاری می تواند خیلی زودتر کشور را از گرفتاری های که دولت گذشته مسبب به وجود آمدن آن بود رهایی بخشد.

این استاد دانشگاه در ادامه در پاسخ به برخی انتقادات نسبت به عمل نشدن وعده روحانی برای حل مسئله هسته ای ظرف 100 روز گفت: من بعید می دانم که چنین وعده ای از سوی آقای روحانی داده شده باشد. به نظر من آنچه که از سوی آقای روحانی درباره موضوع هسته ای وعده داده شده بود و تا حدودی هم به آن عمل شده است وعده کاهش فشار تحریم ها و توقف روند اعمال تحریم ها بود.

وی افزود: آقای روحانی در 100 روزه دوران ریاست جمهوری خود توانست با توافق مقدماتی بی سابقه و تاریخی با گروه 1+5 روند اعمال فشار و تحریم علیه جمهوری اسلامی ایران را متوقف کند در صورت ادامه روند گذشته کشور حتی می توانست تا حد انفجار هم پیش برود چرا که آمریکایی ها تصمیم های دیگری برای افزایش فشار تحریم ها بر کشورمان را داشتند که می توانست کار را از آنچه که بود سخت تر و بدتر کند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: اما موضوع هسته ای با آن حد از پیچیدگی که امکان حل آن ظرف 100 روز امکان پذیر نبود کما اینکه پرونده هایی در حد و اندازه ها و پیچیدگی های مسئله هسته ای زمانی حتی یک دهه ای و دو دهه ای برای حل آن صرف شده است. با این وجود پرونده هسته ای ایران در دولت آقای روحانی با تمرکز بر مذاکرات معطوف به نتیجه سرعت بسیار زیاد و غیر قابل انتظاری را داشت.

وی در پاسخ به این سوال که چه نمره ای به عملکرد دولت روحانی در حوزه سیاست خارجی می دهد گفت: برای پاسخ به این سوال باید برگردم به همان توضیحاتی که در ابتدا دادم و آن اینکه ببینیم اساسا آقای روحانی از چه میزان قدرتی در حوزه های مختلف برای اعمال نفود و اثرگذاری برخوردار است.

خرم افزود: من معتقدم که تمام قدرت دولت در حال حاضر برای اثرگذاری و اعمال نفوذ به منظور اداره کشور تنها 30 درصد است بنابراین نمره ای هم اگر قرار باشد به دولت بدهیم باید در چارچوب همان 30 درصد قدرت و توان دولت باشد و ببنیم آیا دولت در این حد توانسته است انتظارات را برآورده کند که معتقدم بله توانسته است.

وی ادامه داد: حقیقتا دولت در مسئله هسته ای، کاری فراتر از توان و قدرت خود توانسته است انجام دهد و شاید تنها دولت روحانی بود که می توانست پرونده هسته ای تا این مرحله هدایت کند و اگر موانعی که مخالفان ایجاد کردند نبود خیلی زودتر از این هم دولت می توانست با گروه 1+5 دست پیدا کند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: ولی در کشور و در روند مذاکرات هسته ای تلاش می شود تا به نظرات مخالفان هم توجه شود و این نظرات در مذاکرات به کار گرفته شود حتی اگر این مخالفان همان هایی باشند که با سیاست های غلط خود پرونده هسته ای ایران را به شورای امنیت سازمان ملل هدایت کردند.

خرم در خاتمه گفت: لذا نمره دادن به دولت آقای روحانی باید با در نظر گرفتن زمین بازی باشد که دولت در آن بازی می کند یعنی اینکه دولت در حد 30 درصد قدرت و توان خود چه عملکردی داشته است که معتقدم دولت نزدیک به 25 درصد این قدرت و توان را پوشش داده است.