اولویت سیاست خارجی ارمنستان ؛ ایران یا آمریکا؟

با توجه به سیاست های بازستانی ارمنستان پس از فروپاشی شوروی، این کشور مشکلات زیادی با همسایگان خود به جزء ایران دارد. این مشکلات از زمان استقلال ارمنستان تاکنون همچنان حل نشده باقی مانده است.

 

ارمنستان در حال حاضر نمی تواند از مرزهای خود با آذربایجان برای حمل و نقل استفاده کند، همچنین با وجود مشکلاتی که با کشور ترکیه در خصوص نسل کشی ارامنه در زمان عثمانی ها دارد نمی تواند از مرزهای خود با این کشور نیز استفاده کند.

 

با وجود آنکه ارمنستان درصدد است تا از مرزهای گرجستان که در شمال این کشور قرار دارد برای حمل و نقل استفاده کند اما با وجود درگیریهای منطقه ای امکان چنین کاری نیز وجود ندارد. در چنین شرایطی روابط ارمنستان با ایران اهمیت بیشتری پیدا می کند و پر رنگ تر می شود.

 

با وجود آنکه ضعف ژئوپلیتیکی ارمنستان روابط این کشور را با کشور های مختلف تعیین می کند اما همچنان فاکتورهای سیاسی زیادی در اختیار ارمنستان هست تا بتواند نقش بهتری را ایفا کند.

 

 

ایران به درستی تلاش می کند که با نفوذ خود در منطقه، قدرت ترکیه را تحت شعاع قرار دهد و برای ایجاد موازنه در رابطه ترکیه و جمهوری آذربایجان، رابطه خود با ارمنستان را تقویت می کند. همین هدف نیز در سیاست های ارمنستان در قبال ترکیه به چشم می خورد.

 

 

با وجود آنکه ارمنستان اعلام کرده است که به طور استراتژیک با روسیه همپیمان است اما کمک هایی که ارمنستان از امریکا دریافت می کند با کمک هایی که روسیه به این کشور می کند قابل مقایسه نیست

 

امریکا پس از اسرائیل بیشترین کمک های خود را روانه ارمنستان می کند اما در خصوص درگیریهای قره باغ با دیدگاه دیگری به مسئله می پردازد.

 

امریکا بدون توجه به درگیریهای منطقه ای از جمهوری آذربایجان می خواهد تا پایگاه های نظامی خود را در این کشور مستقر کند و این در حالی است که در مقابل افرایش روابط  دو جانبه ایران و ارمنستان سکوت اختیار می کند.

 

امریکا بیش از آنکه نگران همکاری های دوجانبه مسیحیان تهران و ایروان باشد نگران همکاری های کشورهای مسلمان منطقه از جمله آذربایجان، ترکیه و ایران با یکدیگر است.

 

حتی امریکا پا را فراتر از این نیز گذاشته است و درصدد است تا با پایه گذاری پایگاه های نظامی خود در آذربایجان و تقویت پایگاه های خود در ترکیه، به سمت دیگر کشورها نشانه گیری کند.

 

امریکا در حالی از باکو می خواهد که پایگاهی نظامی برای این کشور باشد که هرگز از ارمنستان که هر ساله کمک های مالی بسیاری از امریکا دریافت می کند و دوست خوب ایران و روسیه است چنین درخواستی نکرده است. ارمنستان با وجود دریافت کمک های مادی هنگفت از امریکا گاهی به درخواست های امریکا پاسخ منفی داده است.

 

با افزایش تنش های بین ایران و امریکا در خصوص برنامه هسته ای ، بحث برای استقرار نیروهای ناتو در خاک ارمنستان بالا گرفت، اما سرجی سرکیسیان، وزیر دفاع ارمنستان، اعلام کرد که امکان چنین اقدامی حتی در بدترین شرایط وجود ندارد.

 

در تاریخ 16 دسامبر 2002، امریکا سیاست اتخاذ ویزا را برای کشورهایی که از تروریسم بین المللی حمایت می کنند به اجرا گذاشت و شهروندان ارمنستان را نیز شامل این قانون دانست. ارمنستان بیست و یکمین کشور و اولین کشور مسیحی بود که شامل این سیاست می شد.

 

سیاست اتخاذ ویزا شامل تمامی ارامنه بالای 16 سالی بود که یا در امریکا زندگی می کردند و یا قصد سفر به این کشور را داشتند. این سیاست که پس از 11 سپتامبر اتخاذ شده بود بیشتر کشورهایی همچون عراق، لیبی، سودان، سوریه و پاکستان را هدف قرار داده بود.

 

البته این شرایط در حالی اجرا می شد که تروریست های افغانی با پاسپورت ارمنستان وارد خاک امریکا شده بودند و این اصلی ترین دلیل امریکا برای اجرای سیاست اتخاذ ویزا برای ارمنستان بود.

 

این قانون در تاریخ 18 دسامبر 2002 متوقف شد. چرا که خروج شهروندان ارمنی دچار مشکل شده بودند و ارامنه مهاجردر امریکا را نیز با مشکلات زیادی روبه رو کرد. لغو این مصوبه نشان دهنده اهمیت جامعه ارامنه در امریکا است.

 

 

اما در کنار همکاری های دو جانبه میان تهران و ایروان، روابط اقتصادی ایران و ارمنستان نیز در سال های اخیر افزایش یافته است و ایران درصدد است تا یک پالایشگاه نفت در ارمنستان احداث کند.

 

 امریکا که پیش از این نارضایتی خود را از قرارداد گازی بین ایران و ترکیه اعلام کرده بود در خصوص این پروژه مشترک بین ایران و ارمنستان که بدون شک نفوذ ایران در منطقه را بسیار پر رنگ خواهد کرد هیچ اعتراضی مستقیمی نکرد.

 

 

از سوی دیگر، امریکا، ارمنستان را کشوری حامی تروریست اعلام کرد و اظهار داشت که این کشور سیستم بانکی دارد که به تروریست ها کمک های مالی می رساند. در ادامه این حوادث تیگران سرکیسیان، نخست وزیر ارمنستان، به طور غیر منتظره ای قول افزایش روابط کشور خود با ایران داد.

 

اکنون مشخص است که امریکا در چنین شرایطی  ممکن است سکوت را ادامه ندهد. امریکا می تواند کمک های نقدی خود به ارمنستان را محدود کند و در ماجرای قره باغ از باکو حمایت کند.

 

اما اقدامات مقامات ارمنستان نشان می دهد که سیاست خارجی این کشور وابسته به امریکا نیست و الویت سیاست خارجی این کشور با روسیه و ایران است.